Εγγυήσεις ασφαλείας έναντι της Τουρκίας ζητάει από ΗΠΑ η Αθήνα

Η παράνομη τουρκική παρουσία στην κυπριακή ΑΟΖ επιβάλει στη νέα πολιτική ηγεσία της ελληνικής διπλωματίας να κινηθεί γρήγορα. Με το καλημέρα, πάντως, προέκυψε ένα αποτέλεσμα, έστω κι αν οφείλεται στην αρνητική δυναμική των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Για την ακρίβεια, η Ελλάδα εξ αντιδιαστολής καρπώνεται τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα κατασκευής των F-35 ως αποτέλεσμα της επιμονής του Ταγίπ Ερντογάν να αγοράσει τους ρωσικούς S-400.

Ο αποκλεισμός αυτός θα στερήσει από την τουρκική Πολεμική Αεροπορία το υπερσύγχρονο μαχητικό, αλλά η Τουρκία θα έχει και μεγάλο οικονομικό κόστος, δεδομένου ότι η πολεμική βιομηχανία της θα είχε οφέλη κάποιων δισ. δολαρίων από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα κατασκευής των F-35. Κι αυτά μάλλον θα είναι μόνο η αρχή. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το Πεντάγωνο και το Κογκρέσο πιέζουν τον Αμερικανό πρόεδρο να διαφυλάξει την αξιοπιστία της υπερδύναμης, επιβάλλοντας στην Τουρκία κυρώσεις με βάση υφιστάμενο νόμο.

Υπάρχουν, μάλιστα, τρία διαφορετικά πακέτα, τα οποία κατέθεσε στο προεδρικό γραφείο ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ. Κυρώσεις που δεν έχουν σχέση με αυτές που εξαγγέλθηκαν από την ΕΕ ως αντίποινα για τις παράνομες γεωτρήσεις που πραγματοποιεί η Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ. Όπως και να έχει, Αθήνα και Ουάσινγκτον συμφώνησαν ότι τα μέτρα της ΕΕ ναι μεν δεν είναι σκληρά, αλλά αποτελούν την πρώτη σημαντική δέσμη που δείχνει ότι η Ευρώπη δεν θα παρακολουθεί τις τουρκικές επεκτατικές αυθαιρεσίες με σταυρωμένα χέρια.

Από την άλλη, όπως αναμενόταν, τα ευρωπαϊκά μέτρα δεν πτόησαν την Άγκυρα, η οποία, μάλιστα, επέλεξε να τραβήξει και άλλο το σκοινί. Η γειτονική χώρα έστειλε μήνυμα όχι μόνο ότι θα συνεχίσει τις παράνομες γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ, δημοσιεύοντας μάλιστα τις πρώτες φωτογραφίες από το γεωτρύπανο “Γιαβούζ” στα ανοιχτά της Μεγαλονήσου, αλλά και ότι θα στείλει και το δεύτερο σεισμογραφικό σκάφος της στην κυπριακή ΑΟΖ.

Ο Ερντογάν διολισθαίνει

Το κατεστημένο της εθνικής ασφάλειας στην Ουάσινγκτον συνειδητοποιεί ολοένα και περισσότερο ότι το καθεστώς Ερντογάν διολισθαίνει μακριά από τη Δύση. Γι’ αυτό και εμφανίζεται αποφασισμένο να απαντήσει εμπράκτως, ώστε να στείλει διεθνώς το μήνυμα ότι δεν μπορεί μία χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ να συμπεριφέρεται ατιμωρητί κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Ο Λευκός Οίκος επιμένει να πιστεύει ότι πρέπει να κρατήσει την Τουρκία κοντά, κάνοντας εκπτώσεις. Σύμφωνα με διπλωματική πηγή, η στάση που τηρεί ο πρόεδρος Τραμπ οφείλεται και στη γενικότερη στάση του έναντι της Ρωσίας. Από την περίοδο που διεκδικούσε την προεδρία, δήλωνε ότι βασικός αντίπαλος των ΗΠΑ είναι η Κίνα, όχι η Ρωσία. Για την ακρίβεια, επεδίωξε μία προσέγγιση με τον πρόεδρο Πούτιν, με σκοπό μία άτυπη περικύκλωση του “κίτρινού Δράκου”.

Στο πλαίσιο αυτό, δεν θεωρεί την προμήθεια των S-400 σαν τόσο μεγάλο πρόβλημα, όσο την θεωρεί το αμερικανικό “βαθύ κράτος”, το οποίο παραμένει σε μεγάλο βαθμό σε μία νεοψυχροπολεμική θεώρηση του διεθνούς συστήματος. Γι’ αυτό και έκανε τα πάντα για να ακυρώσει την προσέγγιση Τραμπ-Πούτιν. Γι’ αυτό και θεωρεί “αιτία πολέμου” τον γεωπολιτικό εναγκαλισμό της Άγκυρας με τη Μόσχα. Κατά την ίδια πηγή, για το αμερικανικό “βαθύ κράτος” ο αποκλεισμός της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 είναι μόνο η πρώτη πράξη. Πιέζει, λοιπόν, τον Λευκό Οίκο να επιβάλει και κυρώσεις, παράλληλα με κινήσεις περαιτέρω υπονόμευσης της τουρκικής λίρας και μέσω αυτής της τουρκικής οικονομίας.

Από την πλευρά της, η Μόσχα, παρά την ιστορικού χαρακτήρα επιφύλαξή της για την Τουρκία, όπως ήταν αναμενόμενο δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Όχι μόνο ανταποκρίθηκε στο άνοιγμα του Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και του ανοίγει δρόμο για να φέρει την Τουρκία κοντύτερα στη Ρωσία. Στο πλαίσιο αυτό, εμφανίζεται διατεθειμένη να καλύψει το κενό των F-35, προχωρώντας σε συμπαραγωγή ρωσικών μαχητικών τελευταίας γενιάς με την τουρκική πολεμική βιομηχανία. Δεν ήταν, λοιπόν, καθόλου περίεργο, που το Κρεμλίνο καταδίκασε τα ευρωπαϊκά μέτρα εναντίον της Τουρκίας. «Η Ρωσία δεν μπορεί να αποδεχθεί τη μονομερή πολιτική κυρώσεων της ΕΕ σε σχέση με την Τουρκία», δήλωσε η επίσημη εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα.

Ταξίδι βαρύνουσας σημασίας

Εν μέσω όλων αυτών, βρέθηκε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών στις ΗΠΑ, λίγες μόλις ημέρες μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης της ΝΔ και τις τηλεφωνικές επικοινωνίες του προέδρου Τραμπ και του αντιπροέδρου Πενς με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Επικοινωνίες, με τις οποίες επιβεβαίωσαν ότι η Ελλάδα αποτελεί τη σημαντικότερη σύμμαχο των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μεσόγειο μετά το Ισραήλ.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι κατά τη διάρκεια αυτών των τηλεφωνικών επικοινωνιών «οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν για την περαιτέρω εμβάθυνση των ούτως ή άλλως πολύ καλών σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ». Αφορμή, λοιπόν, της επίσκεψης Δένδια στάθηκε η υπουργική σύνοδος προώθησης των θρησκευτικών ελευθεριών που διοργάνωσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Στην πραγματικότητα, όμως, το παρθενικό ταξίδι του νέου επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας είχε βαρύνουσα σημασία, αφού σφράγισε την αμοιβαία πρόθεση για συνέχιση στην ίδια γραμμή πλεύσης και μάλιστα πιο στενά. Σύμφωνα με ελληνική διπλωματική πηγή, η Αθήνα είναι διατεθειμένη να ανταποκριθεί σε όσα λογικά ζητήσει η Ουάσιγκτον, εάν εξασφαλίσει ότι οι Αμερικανοί θα εγγυηθούν κατά έναν τρόπο την ελληνική εθνική ασφάλεια από τον κλιμακούμενο τουρκικό επεκτατισμό.

Η συζήτηση αυτή είναι ακόμα σε εξέλιξη, αλλά όσο βαθαίνει το αμερικανοτουρκικό ρήγμα και τείνει να μετατραπεί σε ρήξη, τόσο η Ουάσιγκτον δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να “βάλει τα αυγά της” στο ελληνικό καλάθι. Και όλα δείχνουν πως προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι Αμερικανοί. Αυτό ήταν και το κλίμα στο πρώτο τετ-α-τετ των δύο υπουργών Εξωτερικών, αλλά και στη συνάντηση με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Τζον Μπόλτον.

Nα “βάλουν πλάτη”

Όπως προείπαμε, στις συναντήσεις αυτές, η Αθήνα ζήτησε από τις ΗΠΑ να “βάλουν πλάτη”, να δείξουν εμπράκτως την στήριξή τους στην Ελλάδα και στην Κυπριακή Δημοκρατία απέναντι στην επεκτατική πίεση που ασκούν οι Τούρκοι. «Είχαμε την ευκαιρία να ανταλλάξουμε απόψεις για διάφορα θέματα αλλά κυρίαρχη σημασία έχει πάντα το ζήτημα της τουρκικής επιθετικότητας. Τόσο έναντι της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας όσο και κατά των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου…» δήλωσε μεταξύ άλλων ο Νίκος Δένδιας.

Μπορεί προς το παρόν η Ουάσινγκτον να μην είναι έτοιμη να προσφέρει τις εγγυήσεις που ζητάει η Αθήνα, αλλά επιβεβαίωσε ότι ενστερνίζεται την ανησυχία για τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Οι Αμερικανοί επίσημοι υπενθύμισαν ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε εκδώσει πρόσφατα σχετική ανακοίνωση, στην οποία είχε καταδικάσει για δεύτερη φορά τις τουρκικές ενέργειες.

Σύμφωνα με πληροφορίες, πάντως, η Αθήνα προσπαθεί να σταθμίσει και τις ενδοαμερικανικές αντιθέσεις. Για την ακρίβεια, την στάση του προέδρου Τραμπ, ο οποίος ναι μεν ανακοίνωσε τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35, αλλά προσπάθησε και πάλι να “στρογγυλέψει” την κατάσταση, κάνοντας μνεία στις «καλές σχέσεις» του με τον Ερντογάν.

Είναι σημαδιακό ότι λίγες ώρες μετά τη συνάντηση των δύο υπουργών Εξωτερικών η αναπληρώτρια υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, αρμόδια για θέματα προμηθειών, ανακοίνωσε ότι θα έχει τερματιστεί ως τα τέλη του Μαρτίου του 2020 η συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35. Από την πλευρά του, ο Μάικ Πομπέο έγραψε στο Twitter μετά τη συνάντηση: «Η Ελλάδα αποτελεί πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια και σημαντικό σύμμαχο στο ΝΑΤΟ… Ανυπομονούμε να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά για να προάγουμε τη σταθερότητα και την ευημερία στην περιοχή».