Είναι το ισλαμικό καθεστώς του Ιράν εχθρός του Ελληνισμού; – Τι λένε τα γεγονότα

Είναι προφανές ότι ο Ιρανός υποστράτηγος αναφερόταν στις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις που έχουν πραγματοποιήσει τα δύο κράτη του Eλληνισμού στον εναέριο χώρο τους με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, οι οποίες παρουσιάζονταν ευθέως από τα ισραηλινά ΜΜΕ ως προσομοιώσεις επίθεσης εναντίον του Ιράν και των πυρηνικών εγκαταστάσεών του. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα είχε παραδοσιακά καλές σχέσεις με την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.

Ενδεικτικά, επιζητώντας παλαιότερα τη θέση του προνομιακού συνομιλητή του Ιράν, η χώρα μας φιλοδοξούσε να επιτελέσει τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ του Ιράν και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου, της επικοινωνίας/συνεννόησης και της ενέργειας. Επίσης, στον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας (ΟΙΣ), το Ιράν έχει κατά το παρελθόν διαφωνήσει με τουρκικές προσπάθειες να αναβαθμιστεί το status του ψευδοκράτους. Συνεκδοχικά, το Ιράν είναι ενάντια στη διχοτόμηση της Κύπρου, ήτοι, είναι υπέρ της εδαφικής ακεραιότητάς της.

Μάλιστα, ένας Ιρανός πρώην αξιωματούχος που βρίσκεται κοντά στο περιβάλλον του Ανώτατου Ηγέτη επισήμανε στον γράφοντα ότι η χώρα του υποστηρίζει τις ελληνικές θέσεις στο Κυπριακό. Κατά την εκτίμηση του γράφοντος, αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η Τεχεράνη είναι από θέση αρχής αντίθετη στις αποσχίσεις και παράνομες κατοχές εδαφών, γενικότερα ένεκα των δικών της σχετικών ανησυχιών. Παλαιότερα, κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ελλάδας και της Κύπρου, μεταξύ των οποίων ο Κωστής Στεφανόπουλος κι ο Ιωάννης Κασουλίδης, είχαν ευχαριστήσει το Ιράν για τη στάση που έχει τηρήσει στον ΟΙΣ υπέρ των ελληνικών θέσεων στο Κυπριακό ζήτημα.

Πέραν τούτου, στις αρχές της ελληνικής οικονομικής κρίσης, το Ιράν παρείχε πετρέλαιο επί πιστώσει στην Ελλάδα, όταν η χώρα είχε μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας, και δεν μπορούσε να αγοράσει από άλλους προμηθευτές, διότι οι τελευταίοι ήθελαν να πληρωθούν αμέσως με την παράδοση.

Προφανώς, η Τεχεράνη δεν το έπραξε αυτό για φιλανθρωπικούς λόγους, καθότι έψαχνε τότε εναγωνίως να διατηρήσει αλλά και να διευρύνει το πελατολόγιό της. Ωστόσο, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι η Ελλάδα στηρίχθηκε σε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο από το Ιράν, τη στιγμή που οι αραβικές πετρομοναρχίες ήταν απολύτως απρόθυμες να παράσχουν μια ανάλογη ευελιξία.

Άλλωστε, μέχρι το 2012, όταν δηλαδή η ΕΕ επέβαλε εμπάργκο στις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου, η Ελλάδα αγόραζε το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της σε πετρέλαιο από το Ιράν. Οφείλεται σε αυτό το σημείο να επισημανθεί ότι, είχε δημιουργηθεί ένα μεγάλο χρέος των ΕΛΠΕ, ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, προς την κρατική εταιρεία πετρελαίου του Ιράν για αγορές πετρελαίου πριν το 2012. Μάλιστα, το 2015 ο τότε Ιρανός υπουργός Πετρελαίου είχε επισημάνει ότι το εν λόγω χρέος ανερχόταν περίπου στα 800 εκατομμύρια δολάρια.

Σχέσεις Ελλάδος-Ιράν το 90′

Συν τοις άλλοις, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η Ελλάδα, το Ιράν κι η Αρμενία είχαν συστήσει μια τριμερή συνεργασίας, κυρίως οικονομικής φύσεως. Αν και δεν καρποφόρησε εν τέλει το οικονομικό της σκέλος, είχε ωστόσο μια χρήσιμη συμβολική γεωπολιτική συνδήλωση εναντίον του τότε άξονα της Τουρκίας-Ισραήλ-Αζερμπαϊτζάν. Σημειωτέον, την ίδια περίοδο, η Αθήνα κι η Τεχεράνη είχαν αναπτύξει μια κάποιου είδους συνεργασία στον αμυντικό τομέα, κάτι που προκάλεσε εκείνη την εποχή μεγάλη ανησυχία στην Τουρκία και τις ΗΠΑ.

Επιπροσθέτως, το Ιράν προωθεί ενεργά από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 τον διαθρησκευτικό διάλογο, καλλιεργώντας σημαντικές σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Εκκλησία της Ελλάδος. Μάλιστα, κατόπιν ιρανικής πρόσκλησης, ο πατριάρχης Βαρθολομαίος επισκέφθηκε το Ιράν τον Ιανουάριο του 2002, όπου έγινε δεκτός με ιδιαίτερες τιμές.

Δύο μήνες αργότερα, κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα, ο τότε πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, ο Μοχαμάντ Χαταμί, συναντήθηκε με τον Χριστόδουλο στην Ιερά Αρχιεπισκοπή. Επιπροσθέτως, τον Ιανουάριο του 2022, ο πρώην πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ πραγματοποίησε με δική του πρωτοβουλία συνάντηση με τον Βαρθολομαίο στο Φανάρι, η οποία έγινε σε εγκάρδιο κλίμα.

Πέραν τούτων, χρήζει αναφοράς το γεγονός ότι το Ιράν αναγνωρίζει μόνο τους διορισθέντες από το ελληνικό κράτος μουφτήδες. Αποφεύγει τις επαφές με τους ψευδομουφτήδες, που υποστηρίζει η Τουρκία. Εν ολίγοις, δύναται να ειπωθεί ότι το Ιράν λειτουργεί τρόπον τινά ως ένας αντίπαλος πόλος θρησκευτικής επιρροής της Τουρκίας στη μουσουλμανική μειονότητα της χώρας μας. Παρ’ όλ’ αυτά, οι διμερείς σχέσεις έχουν υποβαθμιστεί αρκετά τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα ολοένα και περισσότερο να σχολιάζονται αρνητικά στο Ιράν οι καταφανείς στενές σχέσεις της Ελλάδας με το Ισραήλ, οι οποίες εκλαμβάνονται πλέον ότι στρέφονται κατά της Τεχεράνης.

Τούτων δοθέντων, είναι γεγονός ότι η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν δεν έχει δράσει θεμελιωδώς κατά των ελληνικών συμφερόντων. Για την ακρίβεια, πέραν των προειρημένων, επιτελεί ορισμένες λειτουργίες στην περιοχή που τυγχάνει να ευνοούν την Ελλάδα, όπως η προστασία της Αρμενίας από την επιθετικότητα του Αζερμπαϊτζάν και κατ’ επέκταση η ματαίωση της εφαρμογής του διαδρόμου Ζανγκεζούρ καθώς κι η εξισορρόπηση της τουρκικής επιρροής στη Δυτική Ασία. Η αποδυνάμωση του καθαυτού Ιράν και της ιρανικής περιφερειακής επιρροής ωφελούν όχι μόνο το Ισραήλ αλλά και την Τουρκία, όπως έγινε πρόσφατα πασιφανές στην περίπτωση της Συρίας.

Σάχης και Τουρκία

Τέλος, υπενθυμίζεται ότι το Ιράν επί Σάχη Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί είχε εξαιρετικές σχέσεις με την Τουρκία. Για την ακρίβεια, ήταν η χρυσή εποχή των ιρανο-τουρκικών σχέσεων. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το σαχικό καθεστώς δεν προχώρησε σε επίσημη καταδίκη της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Εκείνη την εποχή το Ιράν κι η Τουρκία ήταν χωροφύλακες των αμερικανικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή απέναντι στην ΕΣΣΔ και τα αραβικά εθνικιστικά καθεστώτα.

Ήταν κομβικά μέλη στον αμερικανοκίνητο Οργανισμό Κεντρικής Συνθήκης (CENTO), ο οποίος αποτελούσε τότε ένα συνεχές τείχος ανάσχεσης (Τουρκία-Ιράν-Πακιστάν) εναντίον της καθόδου της Σοβιετικής Ένωσης στη Δυτική Ασία και κατ’ επέκταση στον Ινδικό Ωκεανό. Ουσιαστικά, ήταν η πρακτική εφαρμογή της θεωρίας της Στεφάνης (Rimland) του γεωπολιτικού Σπάικμαν. Απεναντίας, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έχει για δεκαετίες άκρως ανταγωνιστικές σχέσεις με την Τουρκία.