Ελληνοτουρκικά: Τα “σκοτεινά” που παραμονεύουν στη Νέα Υόρκη

Οι εγχώριες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις κρατούν σε δεύτερο πλάνο τις διεργασίες στα μείζονα εξωτερικά θέματα ή αλλιώς τα μεγάλα εθνικά ζητήματα, που όμως, όχι μόνο έχουν την δική τους βαρύτητα, αλλά τις περισσότερες φορές εμπλέκονται στην εσωτερική ατζέντα και καθορίζουν τις όποιες εξελίξεις.

Σε λιγότερο από ένα μήνα (το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου) θα υπάρξει η νέα ελληνοτουρκική Συνάντηση Κορυφής (Μητσοτάκης – Ερντογάν) στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Είναι δε πολύ πιθανό ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ τις ίδιες ώρες να εκδηλώσει νέα πρωτοβουλία για το Κυπριακό σε συνάντηση με το Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και τον κατοχικό ηγέτη.

Φαίνεται, από τις πληροφορίες που υπάρχουν αλλά και από δημόσιες δηλώσεις, πως στην συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, πλην απροόπτου, θα τεθούν και επιχειρηθεί μια συγκροτημένη προσέγγιση στα δύσκολα θέματα, στα θέματα “αγκάθια” των ελληνοτουρκικών σχέσεων, δηλαδή στην οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, αλλά και στα χρονοδιαγράμματα που θα ακολουθηθούν. Θα εξουσιοδοτηθούν δε από τους δύο ηγέτες οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας να μπουν σε ένα οργανωμένο διάλογο για τα ακανθώδη αυτά θέματα.

Η πρώτη βολιδοσκόπηση

Να σημειωθεί πως μια πρώτη βολιδοσκόπηση για τα καυτά αυτά θέματα έγινε κατά την διάρκεια της πρόσφατης συνάντησης Ερντογάν-Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ. Βέβαια σε εκείνη την συνάντηση το βάρος έπεσε στην αποφυγή εντάσεων και ανεξέλεγκτων καταστάσεων στη Κύπρο, λόγω της συμπλήρωσης τις επόμενες μέρες 50 χρόνων από την μαύρη επέτειο της εισβολής και κατοχής του Ατίλλα και της επικείμενης τότε καθόδου στη Κύπρο του Ερντογάν για τις γνωστές παράτες και φιέστες.

Τα θέματα που ανοίγουν προς συζήτηση στα ελληνοτουρκικά (οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ) δεν είναι απλά “ακανθώδη” και δύσκολα, είναι ταυτόχρονα και καθοριστικά και για το ευρύτερο γεωπολιτικό παίγνιο αλλά και για τις εξελίξεις στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό.

Η Τουρκία από το 1974 μέχρι σήμερα δεν έχει καθόλου αποστεί από τις μονομερείς διεκδικήσεις της σε βάρος της Ελλάδας και από την αναθεωρητική της ατζέντα μέσω της οποίας επιδιώκει αλλαγή του status quo στο Αιγαίο. Επιπλέον έχει φροντίσει να την εμπλουτίζει συνεχώς με νέες απαράδεκτες και μονομερείς αξιώσεις. Όλη η αναθεωρητική ατζέντα της Τουρκίας είναι στο τραπέζι και με αυτή προσέρχεται και στις κρίσιμες συζητήσεις στη Νέα Υόρκη. Στην ατζέντα αυτή είναι πολύ μπροστά και το παράνομο, παράτυπο τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο επιχειρεί η Άγκυρα να επιβάλλει “ντε φάκτο” και “ντε γιούρε”.

Αν και η Διεθνής Κοινότητα (ΕΕ, ΗΠΑ κα) έχουν εκφράσει ισχυρές επιφυλάξεις και αντιρρήσεις για την νομιμότητα του τουρκολιβυκού μνημονίου, ωστόσο και για την ώρα η ελληνική πλευρά, πέραν της φραστικής καταδίκης του, δεν έχει εμπράκτως με διπλωματικούς και νομικούς χειρισμούς, προσπαθήσει να το απονευρώσει και να το ακυρώσει, ακόμα και με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο. Φαίνεται για την ώρα τουλάχιστον το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο να εντάσσεται στην γενικότερη συζήτηση – διαπραγμάτευση με την Τουρκία για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.

Τα αγκάθια στα ελληνοτουρκικά

Πρακτικά προστίθεται ένα ακόμα μεγάλο “αγκάθι” στις συνομιλίες – διαπραγματεύσεις Ελλάδας-Τουρκίας, που δίνει τρόπο τινά κάποια διαπραγματευτικά ατού περισσότερα στη Τουρκία. Το Κυπριακό επηρέαζε και επηρεάζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και η Αθήνα το θεωρεί μείζον ζήτημα της εξωτερικής πολιτικής. Ο κατοχικός ηγέτης και η Τουρκία έχουν ξεκαθαρίσει πως θα μπουν σε μια διαδικασία επανέναρξης των συνομιλιών μόνο στη βάση των διχοτομικών θέσεων τους. Το αν αυτό γίνει τελικώς αποδεκτό για να επαναληφθούν οι συνομιλίες είναι μια σημαντική παράμετρος.

Από την άλλη η Τουρκία δείχνει να γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της της Ευρωπαϊκή Ένωση αναφορικά με το Κυπριακό. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών μάλιστα ξεκαθάρισε ενώπιων των ομολόγων του της ΕΕ πως δεν αποδέχεται τις προϋποθέσεις της Ευρώπης όπου η επίλυση του Κυπριακού συνιστά βασική προϋπόθεση για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Όπως επίσης η Άγκυρα εξακολουθεί να γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της τις προϋποθέσεις για να προχωρήσει η Τελωνειακή Ένωση, καθώς δεν εφαρμόζει την βασικότερη, να ανοίξει δηλαδή τα λιμάνια και τα αεροδρόμια της σε Κυπριακά πλοία και αεροσκάφη.

Η πορεία των ελληνοτουρκικών, παρά την επιφανειακή ηρεμία στο πεδίο, θα είναι εξαιρετικά δύσκολη καθώς θα τεθούν επί τάπητος τα ακανθώδη ζητήματα και μάλιστα θα υπάρχει και η πίεση του αμερικανικού και όχι μόνο παράγοντα για “συμβιβασμούς”. Η εθνική συνεννόηση είναι ιδιαίτερα σημαντική σε αυτή την φάση καθώς χρειάζεται αρραγές εθνικό μέτωπο ώστε να ακυρωθούν οι μονομερείς αξιώσεις της Τουρκίας και να μην φορτωθεί η Ελλάδα τον “μουτζούρη” σε περίπτωση που “σκαλώσουν” οι συνομιλίες.