Ελληνοτουρκικός διάλογος με αγκάθια – Τι κρίνεται στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν

Παρότι η διεξαγωγή της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν έχει επισήμως επιβεβαιωθεί, οι προσδοκίες για οποιαδήποτε ουσιαστική πρόοδο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις παραμένουν εξαιρετικά περιορισμένες. Η διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών θεωρείται θετικό γεγονός, ειδικά σε περιόδους αυξημένης έντασης. Ωστόσο, τόσο η έλλειψη εμπιστοσύνης όσο και η επιθετική ρητορική και πρακτική που υιοθετείται από την Άγκυρα υπονομεύουν τις πιθανότητες ενός ουσιαστικού διαλόγου.

Ο θεσμός του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει έναν μηχανισμό εμβάθυνσης της διμερούς συνεργασίας, παραμένει “παγωμένος”, καθώς οι συνθήκες δεν θεωρούνται ώριμες για την επανεκκίνησή του. Επιπρόσθετο εμπόδιο στην οικοδόμηση κλίματος εμπιστοσύνης είναι η έξοδος του τουρκικού ερευνητικού σκάφους “Πίρι Ρέις” στο Αιγαίο. Αν και προς το παρόν το σκάφος παραμένει δεμένο στη Σμύρνη, η τουρκική NAVTEX που εκδόθηκε αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να ξεκινήσει έρευνες σε περιοχή ελληνικής δικαιοδοσίας. Μια τέτοια εξέλιξη όχι μόνο θα αποτελούσε ευθεία αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά θα μπορούσε πιθανότατα να οδηγήσει ακόμη και στην ακύρωση της συνάντησης.

Παράλληλα, η Άγκυρα έχει επαναφέρει το πάγιο αίτημά της για αποστρατιωτικοποίηση 23 ελληνικών νησιών και έχει δεσμεύσει θαλάσσιες περιοχές πλησίον των νησιών Άνδρου, Τήνου και Σάμου για στρατιωτικές ασκήσεις, χωρίς χρήση πυρών. Πρόκειται για κινήσεις που εντάσσονται σε μια στρατηγική κλιμάκωσης, με στόχο να δημιουργήσουν τετελεσμένα και έτσι η Τουρκία να αποκτήσει διαπραγματευτικό πλεονέκτημα, τα οποία πιθανότατα θα επιδιώξει να αξιοποιήσει ο Ερντογάν στη συνάντησή του με τον Μητσοτάκη.

Τα αίτια έντασης πριν την συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν

Εάν κάτι έχει ενοχλήσει την Άγκυρα είναι η ανταπόκριση της αμερικανικής Chevron στην ελληνική πρόσκληση για έρευνες και γεωτρήσεις σε θαλάσσια οικόπεδα νοτίως και δυτικά της Κρήτης. Στο τραπέζι βρίσκεται και η δέσμευση της κυβέρνησης Μητσοτάκη ότι η Ελλάδα θα εμποδίσει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό εξοπλιστικό πρόγραμμα SAFE όσο ισχύει το τουρκικό casus belli. Μένει να δούμε εάν θα τηρηθεί, αλλά προς το παρόν προσθέτει ακόμη ένα σημείο τριβής.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία επιχειρεί να συσφίξει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο και να αποκτήσει ακόμα πιο καθοριστικό ρόλο στη Λιβύη. Η ανακοίνωση κοινής ναυτικής άσκησης με το Κάιρο, ύστερα από 13 χρόνια, καταδεικνύει την προσπάθεια της Άγκυρας να αποκτήσει και διπλωματικά το πάνω χέρι στην Ανατολική Μεσόγειο, αποδυναμώνοντας περαιτέρω την ήδη αποδυναμωμένη ελληνοαιγυπτιακή συνεργασία.

Παράλληλα, η Άγκυρα επιδιώκει με την επίσημη κύρωση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου από τις αρχές της Βεγγάζης, να το εδραιώσει, παρά το γεγονός ότι αντίκειται κραυγαλέα στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Πρόκειται για ένα ακόμη μέτωπο, στο οποίο η ελληνική διπλωματία έχει χάσει πολύ έδαφος για λόγους που δεν είναι του παρόντος, αλλά οφείλονται κυρίως στην αβελτηρία της Αθήνας, η οποία ευνοεί τα σε βάρος μας τετελεσμένα.

Την ίδια ώρα που ο Μητσοτάκης καλείται να διαχειριστεί την τουρκική επιθετικότητα, βρίσκεται αντιμέτωπος και με εσωτερικές πολιτικές πιέσεις. Στους κόλπους της ΝΔ υπάρχει ανησυχία ότι το δίδυμο Μητσοτάκης-Γεραπετρίτης επιδεικνύουν ανοχή, εάν όχι υποχωρητικότητα, στις επεκτατικές πιέσεις της Άγκυρας. Η εν λόγω ανησυχία μπορεί να προκαλέσει αναταράξεις στην “γαλάζια” Κοινοβουλευτική Ομάδα και να ενισχύσει τις πιέσεις προς το Μαξίμου.

Η κυβέρνηση βρίσκεται σε δίλημμα: Από τη μία πλευρά δεν επιθυμεί την κατάρρευση του ελληνοτουρκικού διαλόγου και από την άλλη δεν μπορεί να προβεί σε υποχωρήσει που απαιτεί η Άγκυρα για να συναινέσει στη διατήρηση των “ήρεμων υδάτων” στις διμερείς σχέσεις. Άλλωστε το “νερό” που έχει ήδη ρίξει στο κρασί της η κυβέρνηση Μητσοτάκη στο ελληνοτουρκικό μέτωπο έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στο χάσμα που έχει προκληθεί και με τον Κώστα Καραμανλή και με τον Αντώνη Σαμαρά.