Ένα βιβλίο που απομυθοποιεί το “επίσημο” αφήγημα της Αθήνας για το Κυπριακό

“Το Μελάνωμα της Κύπρου. Οι ευθύνες των Κων/νου Καραμανλή και Ευάγγελου Αβέρωφ για την Κυπριακή τραγωδία”, το νέο βιβλίο του Βασίλη Κωνσταντίνου Φούσκα, αποτελεί ένα ντοκουμέντο-καταπέλτη για το πώς η ελλαδική πλευρά διαχειρίστηκε το Κυπριακό. Μελετώντας ενδελεχώς έγγραφα και πολλά στοιχεία από μαρτυρίες, τεκμηριωμένα απομυθοποιεί την πολιτική των Καραμανλή και Αβέρωφ. Προχωρεί, μάλιστα παραπέρα και τη χαρακτηρίζει ως νατοϊκή και διχοτομική.

Πρόκειται για μια έρευνα που ανατρέπει τη διαχρονική προσέγγιση της καθεστηκυίας τάξης των Αθηνών. Της προσέγγισης, που προστατεύει με ένα αόρατο δίχτυ τους Καραμανλή και Αβέρωφ αφήνοντάς τους στο απυρόβλητο. Ωστόσο, ακόμη και εκείνοι, που θέλουν να μείνουν δογματικά προσκολλημένοι στο “επίσημο” αφήγημα θα πρέπει να διαβάσουν το βιβλίο και να μελετήσουν τα έγγραφα. Όλοι οφείλουμε να δίνουμε ευκαιρία στην ιστορική έρευνα και στην ιστορική αλήθεια. Ακόμη και να διαφωνεί κανείς, να έχει διαφορετική άποψη, νέα στοιχεία προσφέρουν τη δυνατότητα για μια άλλη “ανάγνωση” των γεγονότων.

Αθήνα και Κυπριακό

Ο Βασίλης Φούσκας έχει ενδελεχώς μελετήσει την πολιτική των Καραμανλή και Αβέρωφ από τη δεκαετία του ‘50. Ο συγγραφέας αναφέρει πως η χούντα ακολούθησε την ήδη διαμορφωμένη πολιτική στο Κυπριακό. Αυτή την πολιτική εφάρμοζαν και οδήγησαν τα όσα τραγικά βιώσαμε ως Eλληνισμός το 1974.  «Το Μελάνωμα της Κύπρου του Βασίλη Φούσκα αποδομεί συστηματικά την πολιτική που διαχρονικά άσκησε στο κυπριακό το βαθύ αθηναϊκό κράτος», θα πει ο εκδότης του ιστορικής Ελλαδικής επιθεώρησης, “Τετράδια”, Λουκάς Αξελός. Ένας άλλος αναγνώστης του βιβλίου, ο έγκυρος αναλυτής Γιάννης Μαυρής, θεωρεί ότι η μελέτη του Φούσκα επανατοποθετεί ολόκληρη την ιστορική έρευνα για το κυπριακό διότι αναδεικνύει την ύπαρξη “διαχρονικής συνέχειας” στην πολιτική των Ελληνικών κυβερνήσεων από το 1955-56 μέχρι την Τουρκική εισβολή το καλοκαίρι του 1974.

Αλλά η μελέτη δεν επικυρώνεται μόνο από Έλληνες αναλυτές. Δύο εξέχοντες Τούρκοι ακαδημαϊκοί στην Αγγλία, οι Bülent Gökay και Tunc Aybak, το επαινούν ως την πιο σημαντική μελέτη για το θέμα που στηρίζεται σε ακραιφνώς πρωτογενείς πηγές. Να προσθέσω εδώ ότι η ελληνική έκδοση απ’ τις εκδόσεις Επίκεντρο που εστιάζεται στις ευθύνες των Καραμανλή και Αβέρωφ είναι μέρος μιας ακόμη μεγαλύτερης έρευνας για την τουρκική εισβολή, η οποία θα κυκλοφορήσει στα Αγγλικά από τον εκδοτικό οίκο Routledge τον προσεχή Νοέμβριο.

Τι αναφέρει ο Βασίλης Φούσκας;

• Η χούντα του Παπαδόπουλου ή του Ιωαννίδη δεν επινόησε καμία ελληνική πολιτική για την Κύπρο. Διαχειρίστηκαν μία προϋπάρχουσα πολιτική, με τρόπο προδοτικό, μία πολιτική – και εδώ είναι η κεντρική καινοτομία – η οποία είχε χαραχτεί σε συνεννόηση με τη Τουρκία και υπό την αιγίδα των ΗΠΑ και της Αγγλίας από το 1955-1956.

• “Το Μελάνωμα της Κύπρου” φέρνει στο φως αδιάσειστα στοιχεία δείχνοντας ότι όλες οι πολιτικές ελίτ, με εξαίρεση την αριστερή πτέρυγα της Ένωσης Κέντρου υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου και την ΕΔΑ του Ηλία Ηλιού, είχαν υιοθετήσει ένα ΝΑΤΟϊκό πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού ήδη από τη πρώτη περίοδο του αγώνα της ΕΟΚΑ, η οποία αντιστοιχούσε στην ικανοποίηση του ελάχιστου στρατηγικού στόχου της Τουρκίας, που ήταν αυτός της διχοτόμησης. Με άλλα λόγια, Ελλάδα και Τουρκία, ως ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις, είχαν συμφωνήσει στο διαμελισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας πριν αυτή καν ιδρυθεί ως τέτοια.

• Ο Φούσκας αναφέρει η αμερικανοκίνητη χούντα “έβγαλε το φίδι από τη τρύπα”, δηλαδή εξόντωσε το Μακάριο, φυλάκισε και εξόρισε τον Ανδρέα Παπανδρέου. Δηλαδή τις μοναδικές αντιστάσεις στην Ελλαδο-Τουρκο-ΝΑΤΟϊκή πολιτική της διχοτόμησης.

Ο Βασίλης Φούσκας παραθέτει επίσης χειρόγραφο απόσπασμα του Αβέρωφ, το οποίο αναφέρει ότι ο δεξιός πολιτικός πίστευε πάντοτε ότι «η Κύπρος είναι στρατιωτικά υποθηκευμένη στη Τουρκία». Ο Καραμανλής μπορεί μεν να είπε το περίφημο «η Κύπρος κείται μακράν», αλλά ο εμπνευστής της φράσης από τη δεκαετία του 1950 ήταν ο Αβέρωφ. Ο Φούσκας θεωρεί τον Αβέρωφ ως τον ιθύνοντα νου της Ελλαδικής πολιτικής της διχοτόμησης της Κύπρου σε συνεργασία με τη Τουρκία στο πλαίσιο μιας ΝΑΤΟϊκής πολιτικής αποτροπής πιθανής Σοβιετικής διείσδυσης στην Ανατολική Μεσόγειο επί Ψυχρού Πολέμου.

Οι ευθύνες για το Κυπριακό

Ο Βασίλης Φούσκας φέρνει αδιάσειστα στοιχεία που δείχνουν ότι οι Καραμανλής-Αβέρωφ μπορούσαν να ενισχύσουν την άμυνα της Κύπρου με σειρά από θεμιτές και νόμιμες στρατιωτικές ενέργειες, οι οποίες θα έφερναν τις ΗΠΑ και τον Κίσινγκερ προ των ευθυνών τους για να αποτρέψουν μία πραγματική ελληνο-τουρκική σύρραξη. Ήταν τόσο μεγάλος ο φόβος των ΗΠΑ μιας πιθανής εμπλοκής της Ελλάδας στη Κύπρο, ώστε είχαν ετοιμάσει μια ολόκληρη αερομεταφερόμενη μεραρχία από τη Καλιφόρνια στην Ανατολική Μεσόγειο σε περίπτωση που ξεσπάσει Ελληνοτουρκικός πόλεμος.

Τα πλέον καίρια ερωτήματα που θέτει ο συγγραφέας στο βιβλίο είναι αυτό που αφορά τον χειρισμό της Αθήνας και συγκεκριμένα της κυβέρνησης Καραμανλή αμέσως μετά την κατάρρευση της εγκληματικής χούντας: «Γιατί η κυβέρνηση Καραμανλή-Αβέρωφ κράτησε τέτοια παθητική στάση κατά την εκεχειρία; Δεν υπήρχαν σχέδια αποτροπής της Τουρκικής εισβολής στη Κύπρο; Η απάντηση είναι ότι, ναι, υπήρχαν. Τότε γιατί δεν εφαρμόστηκαν; Κατανοούμε την μη εφαρμογή τους από την παραπαίουσα χούντα του Ιωαννίδη, με την έννοια ότι υπήρξε ως ένα μεγάλο βαθμό θέμα προσυμφωνημένης προδοσίας και ως ένα άλλο βαθμό θέμα βλακείας, από το σχεδιασμό και την ανατροπή του Μακαρίου μέχρι τις 22 Ιουλίου, όπου θα μπορούσε να είχε εφαρμοστεί το λεγόμενο σχέδιο “Κ” για την άμυνα της Κύπρου. Αλλά από μία κυβέρνηση Καραμανλή-Αβέρωφ, ως προς τι η αδράνεια;».

Όπως σημειώνεται και στον πρόλογο, τον οποίο συνέταξαν από κοινού ο γράφων και ο καθηγητής Μάριος Ευρυβιάδης, εάν η κυβέρνηση Καραμανλή έκανε ένα βήμα μπροστά αντί να δηλώσει πως η Κύπρος “κείται μακράν”, τότε ενδεχομένως να μην προχωρούσε η κατοχική Τουρκία στη δεύτερη φάση της εισβολής. Ενδεχομένως να ήταν διαφορετικά τα δεδομένα και επί του εδάφους. Γιατί μπροστά στην πιθανότητα πολέμου Ελλάδος και Τουρκίας, οι ΗΠΑ, ο Κίσινγκερ θα άλλαζε προσέγγιση. Γιατί η αρχική του στάση ήταν να αποτρέψει ελληνοτουρκικό πόλεμο και όχι να σταματήσει την εισβολή στην Κύπρο. Ο συγγραφέας κομίζει αρχειακά στοιχεία ότι οι ΗΠΑ ήταν έτοιμες από πολύ νωρίς να μετακινήσουν με αερομεταφορά, μαζί με δυνάμεις από Ιταλία,και μία ολόκληρη μεραρχία από τη Καλιφόρνια προκειμένου να σταματήσουν ένα πιθανό Ελληνοτουρκικό πόλεμο.

“Το Μελάνωμα της Κύπρου” αποδεικνύει με αδιάσειστα στοιχεία και με συνεντεύξεις πρωταγωνιστών της περιόδου ότι και τα αεροπλάνα τύπου Φάντομ μπορούσαν να πάνε και να επιχειρήσουν στη Κύπρο και τα υποβρύχια. Η Απόφαση να μην σταλούν ήταν χουντική απόφαση την οποία υιοθέτησαν οι Καραμανλής-Αβέρωφ. Ο Φούσκας τους κατηγορεί για ατολμία, φοβικά σύνδρομα και μία αντι-σοσιαλιστική τύφλωση, απόρροια της Ψυχροπολεμικής πολιτικής κουλτούρας της εποχής. Μια τέτοια, όμως, κουλτούρα, επισημαίνει, δεν διακρίνεται ούτε στον Ανδρέα Παπανδρέου, ούτε στον Μακάριο αλλά και ούτε στην τουρκική ηγεσία η οποία, παρεμπιπτόντως, είχε από το 1964 αποσύρει την 39η Μεραρχία εκτός του ΝΑΤΟ θέτοντάς την υπό κεντρικό εθνικό έλεγχο. Τρία από τα συντάγματα αυτής της Μεραρχίας συγκρότησαν τα πρώτα κύματα απόβασης στη Κύπρο (ο Φούσκας δεν μιλάει για “απόβαση”, αλλά για “αποβίβαση”, εφόσον τις τρεις πρώτες ώρες δεν υπήρξε ουδεμία αντίσταση).