Ευκαιρία για την αμυντική μας βιομηχανία οι εξοπλισμοί – Εθνικό έγκλημα αν χαθεί

Το υπουργείο Άμυνας καταβάλει προσπάθειες τα τελευταία δύο χρόνια για την αναβάθμιση της αμυντικής ισχύος με την υλοποίηση σημαντικότατων προγραμμάτων. Οι εξοπλισμοί αφορούν μεταξύ αυτών, το πρόγραμμα αναβάθμισης των αεροσκαφών F-16, η προμήθεια των Rafale και το πρόγραμμα προμήθειας νέων φρεγατών και εκσυγχρονισμού των MEKO του Πολεμικού Ναυτικού. Αυτό είναι προϋπολογισμού 5 δισ. ευρώ, με οκταετή ορίζοντα υλοποίησης, που είναι στο στάδιο εκδήλωσης ενδιαφέροντος και υποβολής προσφορών.

Η πλήρης επιχειρησιακή διαθεσιμότητα των νέων φρεγατών εξαρτάται τόσο από την απρόσκοπτη λειτουργία τους, όσο και από την αδιάλειπτη λειτουργία των ηλεκτρονικών και οπλικών συστημάτων μεγάλης αξιοπιστίας, μεταξύ των οποίων, συστήματα ραντάρ εντοπισμού και εγκλωβισμού μεγάλης εμβελείας πολλαπλών στόχων, ολοκληρωμένο σύστημα επικοινωνιών, συστήματα αυτοπροστασίας, συστήματα σόναρ, πυραυλικοί εκτοξευτές μεγάλης εμβελείας, οπλικά συστήματα εγγύς υποστήριξης, και συστήματα διαχείρισης μάχης.

Με την ανάληψη των καθηκόντων της η ηγεσία του Υπουργείου Άμυνας είχε διατυπώσει στη Βουλή την πολιτική βούληση για ουσιαστική συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας σε προγράμματα οπλικών συστημάτων, στο πλαίσιο της Ασφάλειας Εφοδιασμού και Πληροφοριών των οπλικών συστημάτων. Πρόσφατη δε σημαντική της πράξη στο πλαίσιο αυτό, είναι και η επανασύσταση και στελέχωση του Συμβουλίου Αμυντικής Έρευνας Τεχνολογίας και Βιομηχανίας (ΣΑΕΤΒ), που αν και θεσμοθετήθηκε το 2001 με τον Ν.2019/2001, συγκροτήθηκε και συγκλήθηκε ουσιαστικά για πρώτη φορά πρόσφατα, μετά την ψήφιση του Ν. 4609/2019.

Οι στόχοι της συγκεκριμένης προσέγγισης είναι προφανείς και αξιέπαινοι όπως, κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών, ενίσχυση των βιομηχανικών υποδομών υποστήριξης των Ενόπλων Δυνάμεων και ανασυγκρότηση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, εξασφαλίζοντας πολλαπλά οφέλη τόσο για την Εθνική Άμυνα, όσο και αναπτυξιακά, για την οικονομία. Όσον αφορά στο θεσμικό πλαίσιο, η υλοποίηση του προγράμματος των φρεγατών αναμένεται να πραγματοποιηθεί μέσω διακρατικών συμφωνιών και συμβάσεων με διεθνείς οργανισμούς, διεθνών διαγωνισμών ή ακόμα και με την επίκληση του Άρθρου 346 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ για λόγους προστασίας ουσιωδών συμφερόντων ασφαλείας της χώρας.

Επισημαίνω πως στον Εθνικό Προϋπολογισμό και στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής για την κάλυψη αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων, αναφέρονται (μεταξύ άλλων) ως εθνικές θέσεις τα ακόλουθα: «Η αύξηση συμμετοχής της Εγχώριας Αμυντικής Βιομηχανίας στις προμήθειες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, σύννομα πάντοτε με το κοινοτικό δίκαιο, γεγονός που θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στην εθνική οικονομία καθώς μειώνει τις εισαγωγές, αυξάνει την εγχώρια απασχόληση, δημιουργεί προστιθέμενη αξία και συμβάλλει τόσο στη μεταφορά όσο και στη διάχυση της Τεχνολογίας και της Τεχνογνωσίας».

Τι προβλέπει η Οδηγία 81/2009/ΕΚ 

Στο Νόμο περί Αμυντικών Προμηθειών, ο οποίος είναι σε εναρμόνιση με την κοινοτική οδηγία 81/2009, προβλέπεται ως μοναδική, η δυνατότητα υποστήριξης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας μέσα από την Εθνική Αμυντική Στρατηγική και αναφέρονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «Για λόγους προστασίας ουσιωδών συμφερόντων της Χώρας και ιδίως για την ασφάλεια εφοδιασμού των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και για την κάλυψη αναγκών σε περιόδους κρίσης, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την εγκαθίδρυση και διατήρηση μιας εγχώριας Τεχνολογικής Βιομηχανικής Βάσης».

Η Οδηγία 81/2009/ΕΚ προβλέπει μια διαδικασία αξιολόγησης των συμμετεχόντων, δίδοντας περιθώρια για μεγαλύτερη ευελιξία, ειδικούς κανόνες για την ασφάλεια απορρήτων πληροφοριών, ρήτρες για τη ασφάλεια του εφοδιασμού και ειδικούς κανόνες για τις υπεργολαβίες. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη-μέλη μπορούν να θέτουν ειδικές απαιτήσεις στις συμβάσεις στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας στο πλαίσιο της παραπάνω οδηγίας.

Παρουσιάζεται λοιπόν η χρυσή ευκαιρία με την διακηρυχθείσα πολιτική βούληση του υπουργείου Άμυνας να αξιοποιηθεί επιτέλους για τη χώρα το διαθέσιμο θεσμικό πλαίσιο, με την υλοποίηση του σημαντικού αυτού προγράμματος του Πολεμικού Ναυτικού και με την κατάλληλη προετοιμασία της ελληνικής πλευράς, να αναβαθμισθεί ουσιαστικά το αντικείμενο των βιομηχανικών συνεργασιών.

Εξοπλισμοί και αμυντική βιομηχανία

Αποτελεί λοιπόν ζωτικής σημασίας στόχο, η συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας στο σημαντικό αυτό εξοπλιστικό πρόγραμμα του Πολεμικού Ναυτικού, τόσο για την επιβίωσή της, όσο και για τη διατήρηση αλλά και εξέλιξη, σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, της υφιστάμενης εγχώριας παραγωγικής και τεχνολογικής βάσης.

Για την επίτευξη του στόχου αυτού θεωρείται αναγκαίο να διασφαλισθεί από το υπουργείο Άμυνας από το αρχικό στάδιο της διαδικασίας προμήθειας και της σύμβασης υλοποίησης του προγράμματος, η συνεργασία και διευρυμένη συμμετοχή της ΕΑΒΙ. Και μάλιστα σύμφωνα με την Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική, όχι μόνο στην ανάληψη ναυπηγο-κατασκευαστικού έργου, αλλά και στην συμπαραγωγή των κυρίων τεχνολογικών συστημάτων των φρεγατών και στην εξασφάλιση της υποστήριξής τους στη χώρα για όλο το όριο ζωής τους

Έτσι θα εξασφαλιστεί για το Πολεμικό Ναυτικό μεταξύ άλλων μειωμένο κόστος κύκλου ζωής των συστημάτων των φρεγατών, αυξημένη ασφάλεια εφοδιασμού και αυξημένη επιχειρησιακή αυτονομία σε περιόδους κρίσεων. Τα σημαντικά αυτά οφέλη μπορούν να επιτευχθούν μόνο εφόσον η εγχώρια αμυντική βιομηχανία, μέσω συνεργασιών συμπαραγωγής, εμπλακεί από την έναρξη υλοποίησης του προγράμματος των φρεγατών.

Τι να πρέπει να διασφαλίσουμε

Για τον προσδιορισμό του βιομηχανικού αντικειμένου είναι αναγκαίο να ενσωματωθεί ειδικός όρος, στη σύμβαση υλοποίησης του προγράμματος, με απαίτηση για την υποβολή από τον κύριο προμηθευτή “Ολοκληρωμένης Πρότασης Ασφάλειας Εφοδιασμού”, με τον οποίο να ζητάμε και να διασφαλίζουμε από τον υποψήφιο προμηθευτή, κατ’ ελάχιστο τα ακόλουθα :

• Τον καθορισμό των κρίσιμων τεχνολογικά και επιχειρησιακά συστημάτων, επισκευασίμων και απαρτίων των φρεγατών, με εκπόνηση τεχνικο-οικονομικής μελέτης, σε συνεργασία Πολεμικού Ναυτικού-ΓΔΑΕΕ και των φορέων αμυντικής βιομηχανίας της χώρας, συνεκτιμώντας όλα τα στοιχεία RAM&T ( Reliability, Availability, Maintainability &Testability ) και MTBF, απαραιτήτων για την απρόσκοπτη λειτουργία τους, για τα οποία θα κριθεί ότι είναι οικονομικά συμφέρουσα και επιχειρησιακά επιβεβλημένη, η απόκτηση–ανάπτυξη επισκευαστικής δυνατότητας στην χώρα, για υποστήριξη-συντήρηση των συστημάτων για όλο το όριο ζωής τους.
• Τον καθορισμό, των εταιρειών της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας και των συστημάτων, που θα ανατεθεί σε κάθε μια από αυτές, εξειδικευμένων στους αντίστοιχους τεχνολογικούς τομείς που θα εμπλακούν, τόσο στην παραγωγή των συστημάτων, όσο και στην απόκτηση και ανάπτυξη της υποδομής για την εν συνεχεία υποστήριξή τους στη χώρα, για όλο το όριο ζωής τους, όπως και τα αντίστοιχα συμφωνητικά συνεργασίας και την δέσμευση για παροχή των σχετικών αδειών, για την εγχώρια παραγωγή και συντήρηση των συστημάτων για όλο το όριο ζωής τους.
• Την παροχή της απαραίτητης τεχνικής τεκμηρίωσης–βιβλιογραφίας και ειδικών μέσων των συστημάτων αυτών, σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις της Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής (ΕΑΒΣ), που θα μας δώσει πλήρη δυνατότητα υποστήριξης στη χώρα.
• Την δέσμευση, εκ μέρους της κατασκευάστριας εταιρείας των φρεγατών, ότι ΔΕΝ θα υπάρξει καμία άρνηση από μέρους της, καθώς και όλων των κατασκευαστών (ΟΕΜ’s) όλων των επί μέρους συστημάτων των φρεγατών, για παροχή οποιασδήποτε σχετικής πληροφορίας και υλικών (common parts), ιδιαίτερα των κρίσιμων από αυτά, απαιτηθούν από το Πολεμικό Ναυτικό-ΓΔΑΕΕ και την αμυντική βιομηχανία της χώρας, για την εν συνεχεία υποστήριξη των συστημάτων, για όλο το όριο ζωής τους.
• Η επίτευξη κατ’ ελάχιστο 30% εγχώριας βιομηχανικής συμμετοχής-υποστήριξης επί της αξίας του εξοπλιστικού προγράμματος των φρεγατών, είναι απόλυτα αναγκαία ώστε να εξασφαλίζεται στον ελάχιστο δυνατό βαθμό η κατασκευή και η εγχώρια συντήρηση όλων των κρίσιμων υποσυστημάτων στον ζητούμενο χρόνο.

Μην επαναληφθούν τα λάθη

Τα ανωτέρω μέτρα, είναι απολύτως σύμφωνα με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία και νομικό πλαίσιο (Οδηγία 2009/81/EC, N. 3978/2011) που προανέφερα και εξασφαλίζουν την ασφάλεια εφοδιασμού και την επιχειρησιακή αυτονομία των ενόπλων δυνάμεων, καθ’ όλη την διάρκεια ζωής των φρεγατών.

Είναι βέβαιο ότι, η εξασφάλιση των προϋποθέσεων που περιέγραψα και η αξιοποίησή τους με αξιοκρατικά κριτήρια από το σύνολο της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, κρατικής και ιδιωτικής, σύμφωνα με την Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική, θα εξυπηρετήσει ταυτόχρονα πολλαπλούς εθνικού στόχους στον τομέα της άμυνας και της οικονομίας. Η συμμετοχή της αμυντικής βιομηχανίας δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στην ανάληψη ναυπηγο-κατασκευαστικού έργου, αλλά να επεκταθεί και στην συμπαραγωγή των κυρίων τεχνολογικών συστημάτων των φρεγατών, καθώς και στην εξασφάλιση της υποστήριξής τους στη χώρα για όλο το όριο ζωής τους,

Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος και με μέριμνα του υπουργείου Αμύνης η απαίτηση αυτή θα προβλεφθεί να συμπεριληφθεί στη σύμβαση υλοποίησης του προγράμματος των φρεγατών, αξιοποιώντας τη δύναμη του αγοραστή, που μας προσδίδει η εκδήλωση ενδιαφέροντος οκτώ υποψηφίων κατασκευαστών φρεγατών, σύμφωνα με δήλωση του υπουργού Αμύνης στις 17 Μαρτίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αμυντική ισχύ, την οικονομία και την επιχειρησιακή αυτονομία των Ενόπλων μας Δυνάμεων.