Γεωπολιτική πραγματικότητα και ελληνικές φαντασιώσεις – Τουρκία και ανατολικός δακτύλιος

Εν μέσω Covid-19 η ελληνική εξωτερική πολιτική βιώνει περαιτέρω ήττες έως και κατάρρευση. Ναι μεν τα συστημικά ΜΜΕ, μετά και τα δώρα της κυβέρνησης, “λιβανίζουν” καθημερινά τον πρωθυπουργό, ωστόσο πολύ απέχει από την πραγματικότητα η όποια θετική εικόνα ιδίως σε ό,τι αφορά τη διεθνή θέση της χώρας.

Παρεμπιπτόντως, ακόμα και στον Έβρο, που προβάλλεται ως η πλέον αποτελεσματική διαχείριση κρίσης, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η Ελλάδα βρέθηκε στην άμυνα. Και εξακολουθεί να βρίσκεται, αναμένοντας το επόμενο κύμα επιθετικών ενεργειών από την πλευρά της Τουρκίας, χωρίς να έχει πετύχει μεταφορά της πίεσης στην άλλη πλευρά και επομένως χωρίς μακροπρόθεσμη αποτελεσματική αποτροπή.

Εκεί που τα πράγματα επιδεινώνονται ταχύτατα είναι στο χώρο της Aνατολικής Μεσογείου και ειδικότερα στο πεδίο της άσκησης των δικαιωμάτων της Κυπριακής και της Ελληνικής Δημοκρατίας. Έχουμε επισημάνει και σε άλλα άρθρα ότι το θεμελιωδέστερο πρόβλημα της ελληνικής εξωτερικής και συνακόλουθα αμυντικής πολιτικής, έγκειται στο ότι δεν είναι ουσιαστικά ούτε ελληνική, ούτε ελληνοκεντρική.

Οι αποφάσεις λαμβάνονται στο πλαίσιο της πατρωνίας –πρωτίστως των ΗΠΑ και δευτερευόντως της Γερμανίας– επί της Ελλάδας και προς όφελος των δικών τους συμφερόντων, με την αντίστοιχη ιεράρχηση. Η συνέπεια είναι ότι επιπροσθέτως της μακρόχρονης αποδυνάμωσης, λόγω της οικονομικής κρίσης, η οποία επιδεινώνεται ραγδαία, η Ελλάδα καθίσταται δεδομένη. Περιθωριοποιείται, αρνείται να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του λαού της και ζει σε ένα κόσμο φαντασιώσεων, από τον οποίο ξυπνά πάντα με τον ίδιο άσχημο έως καταστροφικό τρόπο.

Το φάντασμα του ενιαίου αμυντικού δόγματος

Οι εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ δεν αφορούν μόνο στη στάση της ExxonMobil, ούτε επηρεάζονται μόνο από την ενόψει οικονομική καταστροφή στις ΗΠΑ και παγκοσμίως. Κι αυτό, παρότι ένας από τους λόγους που δεν πρέπει η Ελλάδα (και κάθε χώρα) να τα “δίνει όλα” σε μια μόνο πλευρά είναι και εξαιτίας πιθανών απρόβλεπτων γεγονότων.

Μόλις κατέρρευσε η φαντασίωση πως η παρουσία ξένων πολυεθνικών στην κυπριακή ΑΟΖ θα ωθούσε τα αντίστοιχα κράτη να έρθουν σε αντιπαράθεση με την Τουρκία. Όταν αποδείχτηκε πως η περιβόητη συμμαχία με το Ισραήλ είναι κούφια, Κύπρος και Ελλάδα έμειναν όχι μόνο χωρίς ενεργειακή στρατηγική, αλλά χωρίς, έστω, παρουσία στην κυπριακή ΑΟΖ. Αλήθεια τι θα γίνει με τον ούτως ή άλλως οικονομικά ασύμφορο EastMed;.

Πού είναι ο ελληνικός στόλος και τι έγινε με το –φάντασμα πια– του ενιαίου αμυντικού χώρου, ενόσω η Τουρκία επιτείνει την υφαρπαγή των δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας; Τι είδους κρατική κυριαρχία διαθέτει η Κύπρος όταν αδυνατεί να υπερασπιστεί τα θεμελιωδέστερα δικαιώματά της και όταν υφίσταται, χωρίς καμία ουσιαστική αντίδραση, έναν Αττίλα ΙΙΙ;

Κανείς δεν θα νοιαστεί

Θα αναλάβουν κάποια διεθνή πρωτοβουλία Ελλάδα και Κύπρος ενόψει της τουρκικής επιθετικότητας; Διότι, προς το παρόν δεν φαίνεται καμία. Και τι έχουν να μας πουν οι ελίτ των δύο κρατών και σειρά ακαδημαϊκών και μη για τις δηλώσεις –για δράσεις, ούτε λόγος– από την πλευρά των Ευρωπαίων και των ΗΠΑ που κάθε άλλο παρά τη θέση του διεθνούς δικαίου, και επομένως ούτε της Κύπρου, παίρνουν; Είναι αφέλεια να πιστεύει ο οποιοσδήποτε ότι το διεθνές δίκαιο θα εμποδίσει την Τουρκία να προβεί σε εξόρυξη και κατόπιν αξιοποίηση του όποιου φυσικού πόρου.

Ανάμεσα στα πολλά περί του αντιθέτου παραδείγματα αρκεί να θυμηθούμε ότι ο ISIS, οι Κούρδοι, η Τουρκία και οι ΗΠΑ εμπορεύτηκαν και εμπορεύονται παρανόμως πετρέλαιο της Συρίας, χωρίς κανενός το αυτί να ιδρώνει. Σε ένα περιβάλλον πλήρους απορρύθμισης διεθνώς, κανείς δεν θα νοιαστεί για εκείνον που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του. Η Τουρκία, όσο δεν έχει τον παραμικρό φόβο από μια πιθανή στρατιωτική απάντηση, θα συνεχίζει ακάθεκτη να αρπάζει ό,τι μπορεί από την Κύπρο και από την Ελλάδα. Και η αλήθεια είναι ότι προς το παρόν τουλάχιστον δεν έχει τέτοιο φόβο.

Εδώ έγκειται και η δεύτερη αφέλεια: ότι η Τουρκία τολμά τα παραπάνω στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά δεν θα τα αποτολμήσει με την Ελλάδα, η οποία παρεμπιπτόντως και κατά τα λοιπά δεν οριοθετεί ΑΟΖ. Λανθάνει της προσοχής όσων λεονταρίζουν “μέσα” και τρέμουν “έξω” ότι η άλλη πλευρά διαβάζει τουλάχιστον τα προφανή. Η εγκατάλειψη της Κύπρου από την Ελλάδα προδίδει αδυναμία και φόβο.

Ο ανατολικός δακτύλιος

Το πράγμα όμως γίνεται ακόμα χειρότερο εξαιτίας των γεγονότων στη Λιβύη και της στάσης της Αλβανίας. Η Τουρκία εξακολουθεί να κρατιέται στη Λιβύη από την επισήμως αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης και άρα να προωθεί το σχεδιασμό για την επιβολή της δικής της πολιτικής για την ΑΟΖ. Συνέπεια αυτού είναι ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν βρίσκονται μόνο στα ανατολικά μας σύνορα αλλά και στο Νότο μας. Σύντομα και με διαφόρους τρόπους πιθανώς θα βρεθούν και στο Βορρά μας. Συνθήκη για την οποία μάλλον δεν είμαστε προετοιμασμένοι.

Υπάρχει βεβαίως η άποψη ότι η Τουρκία βιώνει μια οικονομική επιδείνωση και ότι έτσι θα σωθούμε τελικά από άλλες περιπέτειες. Πρόκειται για το ίδιο “wishful thinking”, στο οποίο ειδικευόμαστε ως έθνος τα τελευταία χρόνια. Θα βιώσουμε στην πραγματικότητα εξίσου μεγάλη, αν όχι και μεγαλύτερη, επιδείνωση, εκκινώντας από χειρότερη μάλιστα αφετηρία από εκείνη της Τουρκίας.

Αντί να αναζητούμε θαύματα, καλό είναι να στραφούμε στην πραγματικότητα. Σήμερα πολεμούν με την Τουρκία, η Συρία, η Χεζμπολάχ, η μισή Λιβύη, εμμέσως η Αίγυπτος ενώ τη βλέπουν με καχυποψία το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα. Αυτά τα κράτη αποτελούν έναν εν δυνάμει στενότερο και ευρύτερο δακτύλιο περιορισμού της τουρκικής επιθετικότητας και αναθεωρητισμού. Αυτοί πρέπει να είναι οι στενότεροι σύμμαχοι της πατρίδας μας στο πλαίσιο της αποτροπής, μαζί προφανώς και με βαλκανικές χώρες όπως και με άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής.

Δεν είναι η μοναδική κίνηση που πρέπει να γίνει ούτε και φυσικά μπορεί να υλοποιηθεί με έναν τρόπο αυτόματο και χωρίς επιπτώσεις. Αποτελεί όμως αναγκαία κίνηση για την ασφάλεια στην περιοχή. Βεβαίως θα φέρει την Ελλάδα σε τροχιά αντιπαράθεσης και με τις ΗΠΑ και με το Ισραήλ. Αλλά εν τέλει πρέπει ως λαός να αποφασίσουμε αν θέλουμε να παραμένουμε ταπεινωμένοι δορυφόροι άλλων κρατών, εν τέλει και της ίδιας της Τουρκίας, ή κυρίαρχος λαός και κράτος.