Για άλλη μια φορά απούσα η Ελλάδα από τη Λιβύη

Η “Διαδικασία του Βερολίνου” εγκαινιάστηκε το 2020 (αρχικά με την ονομασία “Διεθνής Διάσκεψη για τη Λιβύη”) με το σκεπτικό ότι οι διαβουλεύσεις μεταξύ του ΟΗΕ, της ΕΕ, ισχυρών διεθνών δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Σαουδική Αραβία κ.α.) και των γειτονικών κρατών της Μεσογείου και της Αφρικής θα οδηγούσαν στη διενέργεια εκλογών, χρηστή αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και τερματισμό της τρομοκρατίας και εμφύλιας βίας.

Η πιο πρόσφατη σύνοδος συνεκλήθη, στη γερμανική πρωτεύουσα, στις 20 Ιουνίου 2025. Αποκλείστηκε (για πολλοστή φορά) η Ελλάδα, αλλά συμμετείχαν χώρες που δεν εντάσσονται ούτε στις διεθνώς ισχυρές (διπλωματικά και στρατιωτικά) ούτε στις γειτονικές της Λιβύης (Ελβετία, Ολλανδία, Ισπανία). Ο αποκλεισμός της Ελλάδας είναι βλαπτικός όχι μόνον στο επίπεδο ηγετών, αλλά – ίσως το σημαντικότερο – στο επίπεδο των ανώτερων διπλωματών και των τεσσάρων Ομάδων Εργασίας της Διαδικασίας.

Οι Ομάδες Εργασίας, για θέματα πολιτικής, οικονομίας, ασφάλειας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, λειτουργούν συνεχώς και κάνουν την πραγματική δουλειά επί του πεδίου. Και οι τέσσερις είναι σημαντικές για τα ελληνικά συμφέροντα, επειδή οι αποφάσεις τους έχουν βαρύτητα για το Μεταναστευτικό, τις θαλάσσιες ζώνες στη Μεσόγειο, τα ενεργειακά συμβόλαια και, μακροπρόθεσμα, τη μεταβολή ή μη τακτικής των σημαντικότερων Λίβυων πολιτικών. Πολλοί από αυτούς έχουν εκμαυλιστεί από την Άγκυρα και, άμεσα ή έμμεσα, σχετίζονται με κυκλώματα διακίνησης προσφύγων και μεταναστών.

Ωστόσο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης έχουν αποφύγει να θέσουν, σε επίπεδο κορυφής, το αίτημα ελληνικής συμμετοχής. Ο Μητσοτάκης δεν το ήγειρε στον καγκελάριο Μερτς κατά τη συνάντησή τους στις 13 Μαΐου 2025, ενώ φέρεται να έκανε μόνο γενικόλογες αναφορές (χωρίς συγκεκριμένο αίτημα) στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες λίγες ημέρες αργότερα. Η παράλειψή του είναι βαριά αν ληφθεί υπόψη πως ακόμα δεν είχε οριστικοποιηθεί η λίστα κρατικών συμμετοχών στη σύνοδο της 20ης Ιουνίου και, ειδικά, της Ισπανίας αποφασίστηκε την τελευταία στιγμή. Ο δε κ. Γεραπετρίτης μάλλον ήταν αναμενόμενο να μην πράξει κάτι.

Όλα μια ψευδαίσθηση του Μητσοτάκη

Διατηρούσε, πιθανότατα, την ψευδαίσθηση θετικής πορείας των διμερών σχέσεων, κατόπιν των -μη ανακοινωμένων- ελληνολιβυκών συνομιλιών στην Αθήνα στις αρχές Απριλίου και της πρωτοβουλίας του να διεκδικήσει στην ΕΕ την ικανοποίηση σειράς επιθυμιών της κυβέρνησης της Τρίπολης. Αντίθετα, επελέγη η οδός της υποβολής του ελληνικού αιτήματος στο πλαίσιο διπλωματικών συναντήσεων και επικοινωνίας με τους αρμόδιους αξιωματούχους των Ηνωμένων Εθνών και της Γερμανίας, οι οποίοι -από τη στιγμή που δεν είχαν άνωθεν θετικές οδηγίες- συνέχισαν να τηρούν αρνητική στάση.

Και, όπως πάντα συμβαίνει στα διεθνή fora με δυαρχία όπως η “Διαδικασία του Βερολίνου”, η γερμανική πλευρά παραπέμπει προς απάντηση στον ΟΗΕ. Κι αυτός, με τη σειρά του, ζητεί ευγενικά από την Ελλάδα να συζητήσει τα θέματα που συνδέονται με τη Λιβύη εντός της ΕΕ, μήπως και οι Βρυξέλλες εισηγηθούν μεταβολή στη λίστα των συμμετεχόντων κρατών. Πάντως, ουδείς στην Κομισιόν και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει την παραμικρή πρόθεση συζήτησης –πόσο μάλλον αλλαγής– του πλαισίου επαφών με τις ηγεσίες της Τρίπολης και της Βεγγάζης.

Ιδιαίτερα, ενόψει της επικείμενης επιλογής (μάλλον στο πρώτο δίμηνο του 2026) των ευρωπαϊκών και αμερικανικών εταιριών που θα αναδειχθούν ανάδοχοι και υπεργολάβοι στο διαγωνισμό για τα 22 χερσαία και θαλάσσια οικόπεδα υδρογονανθράκων που έχει προκηρύξει η λιβυκή Εθνική Εταιρία Πετρελαίου (NOC). Υπενθυμίζεται ότι η Αθήνα, από το φθινόπωρο του 2024, διέθετε πληροφορίες (υπήρχαν ακόμα και δημοσιεύματα στο διεθνή Τύπο) για το διαγωνισμό των 22 οικοπέδων υδρογονανθράκων της Λιβύης.

Ωστόσο, επαναπαύθηκε στις εκτιμήσεις ότι η προκήρυξη του διαγωνισμού δεν θα γίνει πριν από τα τέλη του 2025, ενώ, τελικά, έγινε τον περασμένο Μάρτιο. Και, επίσης, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αυτάρεσκα πίστεψε ότι οι ξένες κυβερνήσεις και εταιρίες θα έδιναν προτεραιότητα στα δύο ελληνικά οικόπεδα νότια της Πελοποννήσου και νότια της Κρήτης αντί να ενδιαφερθούν, ταυτόχρονα, για τα 22 λιβυκά.