Γιατί η ενεργειακή κρίση σπρώχνει και Ελλάδα-Τουρκία για οριοθέτηση ΑΟΖ

Εδώ και σχεδόν μισό αιώνα διαρκεί μία διένεξη Τουρκίας και Ελλάδος για τις θαλάσσιες ζώνες στο Αιγαίον Πέλαγος, μεταξύ αυτών και για τα χωρικά ύδατα. Η μεν Τουρκία μηχανεύεται διάφορα μέτρα, όπως το casus belli (δεκαετία 1990) και σχετικά προσφάτως τη “Γαλάζια Πατρίδα”. Πάνω σ’ αυτό το δόγμα στήριξε και το παλαιότερο (2019) και το πρόσφατο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Η ενεργειακή κρίση, όμως, αλλάζει τα δεδομένα

Οι ελληνικές κυβερνήσεις, είτε από αμφιβολίες για το εάν πράγματι υπάρχει ενεργειακός πλούτος στα νησιά που έχασε η Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1912-13, ή διότι αποθαρρύνεται από τις μεγάλες δυνάμεις, διστάζει να ασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος και στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου από τις σεισμικές έρευνες έχουν προκύψει αποχρώσες ενδείξεις για την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων.

Ιδού, όμως, η ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίσις και η παγκόσμιος τεχνολογική πρόοδος αποδεικνύουν ότι οι διενέξεις για τις θάλασσες στερούνται πρακτικού νοήματος κι ότι χρειάζεται πολιτικό θάρρος διά να προχωρήσουν οι δέουσες λύσεις. Υπό την πίεση της νέας ανατιμήσεως του αργού πετρελαίου, ο ελληνικός εφοπλισμός μεταφέρει ρωσικό αργό πετρέλαιο στις αγορές της Δύσεως και LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) από την Αμερική στην Ευρώπη.

Η υπερβατική ενέργεια

Για την ζωτική ανάγκη ενεργείας δεν υπάρχουν σύνορα, προορισμοί και περιορισμοί, μόνον κορεσμοί των τερματικών εγκαταστάσεων και διαταραχή της προσφοράς. Έτσι οι τιμές του αργού υπεχώρησαν κάτω από τα 80 δολάρια το βαρέλι κι όχι από την απελευθέρωση των αμερικανικών στρατηγικών αποθεμάτων, ενώ εξουδετερώθηκε και η μείωση της παραγωγής του ΟΠΕΚ, ο οποίος στήριξε τη Ρωσία.

Σημαντικές  γεωπολιτικές προτεραιότητες αφύπνισαν την ελληνική κυβέρνηση που υπέγραψε (με κόστος) συμφωνίες με Ιταλία και Αίγυπτο για την (μερική) οριοθέτηση ΑΟΖ. Με την Ιταλία συνδέεται η Ελλάς με ηλεκτρικό καλώδιο και με την Αίγυπτο υπογράφει συμφωνία για την μεταφορά ηλεκτρισμού με θαλάσσιο καλώδιο. Σύντομα, αρχίζουν έρευνες νοτιοδυτικώς της Πελοποννήσου και Κρήτης από την αμερικανική ExxonMobil που δεν πτοείται από κανένα.

Δύο αγωγοί φυσικού αερίου διασχίζουν την Ελλάδα προς την Αδριατική και την Βουλγαρία – συντόμως και προς Σκόπια, χωρίς να “στασιάζονται” από παραδοσιακούς σκεπτικισμούς. Η Αλβανία συντόμως θα ενδώσει και το ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ελλάδα θα παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η δε ΕΕ χρηματοδοτεί την μελέτη του αγωγού EastMed παρά τις επιφυλάξεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, προκειμένου να υπάρξει ένας αγωγός φυσικού αερίου που να μην εξαρτάται από την Ρωσία ή από την Τουρκία. Αργά αλλά σταθερά γίνεται κατανοητή η ανάγκη του EastMed για να τροφοδοτήσει την Ευρώπη με φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα του Ισραήλ της Αιγύπτου και της Κύπρου.

Το μέλλον των συνεργειών

Η διασύνδεση της Κρήτης με το ηλεκτρικό δίκτυο της ηπειρωτικής Ελλάδος άρχισε και συντόμως επεκτείνεται εις τρόπον ώστε να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες της Μεγαλονήσου. Τα νησιά του Αιγαίου διασυνδέονται ηλεκτρικά κι αυτά με χρήματα της ΕΕ και παύουν να εξαρτώνται από τοπικά ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη, που ρυπαίνουν και έχουν υψηλό κόστος λειτουργίας και συντήρησης.

Όταν το διασυνδεμένο δίκτυο φθάσει στις Οινούσσες, όλος ο βυθός του Αιγαίου θα είναι στρωμένος με ηλεκτροφόρα καλώδια, όπως ανέφερε ο πρόεδρος του ΙΕΝΕ Κωστής Σταμπολής σε άρθρο του στην ¨Καθημερινή” (20.11.22). Αιτία πολέμου δεν τίθεται βεβαίως για την ηλεκτρική επάρκεια των νήσων. Αιολικά πάρκα σαν εκείνα της Βορείου Θαλάσσης σύντομα θα αναπτυχθούν στο Αιγαίον και πέραν των έξι μιλίων χωρικών υδάτων, με ή χωρίς την συγκατάθεση της Τουρκίας, η οποία αργά ή γρήγορα θα συμφωνήσει. Υπό διεθνή πίεση πιθανότατα θα δεχθεί να χαράξει τις θαλάσσιες ζώνες που προβλέπει το διεθνές δίκαιο στο Αιγαίο, όπως έχει κάνει στον Εύξεινο Πόντο μία κατ’ εξοχήν “κλειστή θάλασσα”, όχι όπως το Αιγαίον με τις τρεις εξόδους.

Η ανθρωπότης προχωρεί και επιλύει σιγά-σιγά τα προβλήματα ενεργείας, χωρίς αξιώματα και μεγαλοϊδεατικά δόγματα. Υπό την πίεση της ενεργειακής κρίσης, ο Λίβανος και το Ισραήλ, εμπόλεμες μεταξύ τους χώρες, τελικά συμφώνησαν για την οριοθέτηση της μεταξύ τους ΑΟΖ, με σκοπό την αξιοποίηση υποθαλασσίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Το ίδιο θα συμβεί και με την ΑΟΖ του Αιγαίου, ίσως και της Ανατολικής Μεσογείου.