Γιατί η Τουρκία του Ερντογάν θα παραμείνει ισχυρός παίχτης

Το τουρκικό κράτος έχει μία πολυσχιδή στρατηγική διαχειριζόμενο ένα πολύπλοκο πλέγμα αλληλοσυγκρουόμενων διεθνών συμφερόντων ενώ ταυτόχρονα καταφέρνει, μέσω αυτής ακριβώς της επιτυχούς διαχείρισης και των ρίσκων που παίρνει, ειδικά με δεσμεύσεις στο πεδίο των μαχών, ν’ αναβαθμίζει τη γεωστρατηγική του θέση έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.

Η στρατηγική αυτή είναι ρητά ιμπεριαλιστική γιατί η σημερινή Τουρκία, σημαντικός διεθνής κρίκος στη δομή συναρμολογήσεων, παραγωγής και κατανάλωσης της παγκοσμιοποίησης, εξάγει τόσο κεφάλαιο όσο και ισχύ. Η επιτυχής διαχείρiση των παγκοσμιοποιημένων συμφερόντων λαμβάνει πολιτικές-στρατιωτικές μορφές.

Αυτό το είδαμε στα παραδείγματα της Συρίας και της Λιβύης, όπου παρά το τεταμένο των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας, ένα λειτουργικό modus vivendi μεταξύ των δύο χωρών παραμένει. Το είδαμε και στη περίπτωση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπου ενώ όλα τα στοιχήματα είναι ανοιχτά, η Τουρκία δεν πτοείται, διότι είναι, πάνω απ’ όλα, μέλος του ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ θέλουν να έχουν τα πετρέλαια του Μπακού και των αγωγών μακριά από τη Ρωσική επιρροή, άρα η Τουρκία προστατεύεται ως αντίβαρο στη Ρωσία.

Η Ρωσία δεν θα κάνει πόλεμο με τη Τουρκία για την Αρμενία, όσο κι αν η Τουρκία είναι αυτή που υποκινεί τη συνέχιση του πολέμου στη περιοχή. Αυτό που επιζητεί η Ρωσία είναι να τελειώσει τον πόλεμο γρήγορα και να επιβάλλει μία λύση υπέρ του Αζερμπαϊτζάν ώστε να μην ωφεληθεί υπέρμετρα η Τουρκία. Οι ΗΠΑ, μ’ άλλα λόγια, εξακολουθούν (παρόλα όσα της έκανε η Τουρκία με τους S-400 και σε άλλα θέματα, με σκοπό να “τιμωρήσει” τις ΗΠΑ για το πραξικόπημα κατά του Ερντογάν το 2016) να βλέπουν τη Τουρκία ως το βασικό εξισορροπιστή της ρωσικής ισχύος, από τη Βοσνία μέχρι τη Κεντρική Ασία, τη Συρία, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική.

Όσο περισσότερο ο νεο-oθωμανικός λόγος του Ερντογάν κερδίζει συναινέσεις και πιστούς και στρατολογεί τζιχαντιστές μισθοφόρους, τόσο πιο υπολογίσιμος γίνεται απ’ τις ΗΠΑ, διότι οι ΗΠΑ και η Δύση γενικότερα γνωρίζουν ότι αυτές οι φανατικές δυνάμεις δεσμεύονται έμπρακτα σε πολεμικές επιχειρήσεις και είναι διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή να ενεργήσουν τόσο ενάντια στη ρωσική επέκταση όσο και ενάντια –ας μην φανεί παράξενο– στα όποια αντιαμερικανικά μελλοντικά σχέδια της Γαλλίας, της Γερμανίας και, ακόμα, της Κίνας. Είναι γνωστή εξάλλου η τουρκική επιρροή στη δυτική επαρχία της Κίνας, Ξινζιάνγκ, όπου ζουν 40 εκατομμύρια Τουρκόφωνοι Ουιγκούρ.

Ιμπεριαλιστής παίχτης

Η Τουρκία, μ’ άλλα λόγια, είναι περιφερειακός ιμπεριαλιστής παίχτης πολλών διαστάσεων και ταχυτήτων, μια δυνατότητα που είχε δει ο Τουργκούτ Οζάλ τη δεκαετία του 1980, αλλά αυτή η νεο-οθωμανική προοπτική, για σειρά από λόγους –ένας απ’ αυτούς είναι το πιο πρόσφατο οικονομικό κατρακύλισμα των ΗΠΑ και η σιωπηρή απόσυρσή της από περιφερειακές διενέξεις μετά τις ήττες σε Ιράκ/Αφγανιστάν– ωρίμασε και ηγεμόνευσε υπό το νεο-ισλαμικό καθεστώς Ερντογάν. Εξάλλου, θεμελιώδη προϋπόθεση για την επιτυχία αυτής της προοπτικής ήταν το ξεκαθάρισμα λογαριασμών στο εσωτερικό μέτωπο πρώτα, κάτι που πέτυχε ο Ερντογάν.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, πρέπει να τονιστεί ότι η γεωστρατηγική υπεραξία της Ελλάδας, έτσι όπως εκτιμάται απ’ τις ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, παραμένει υποδεέστερη αυτής της Τουρκίας –όπως ήταν και κατά το Ψυχρό Πόλεμο– και ουδεμία αλλαγή πρόκειται να επέλθει στην αμερικανική εξωτερική πολιτική σ’ αυτό το θέμα με το νέο Πρόεδρο.

Μια πιο πρόσφατη εξέλιξη που ισχυροποιεί της θέση της Τουρκίας στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο έναντι της Ρωσίας –αλλά και των ελληνικών συμφερόντων– είναι η νέα αμυντική συμφωνία του Ερντογάν με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντομίρ Ζελένσκυ, μία συμφωνία που εμπερικλείει εμπορικές ανταλλαγές πολεμικού υλικού και τεχνολογίας προς όφελος και των δύο χωρών. Να σημειωθεί ότι στη Κριμαία ζουν 250.000 Τάταροι που ταυτίζονται πολιτισμικά και γλωσσικά με τους Τούρκους.

Θεωρώ ότι αυτή η συμφωνία είναι το σημαντικότερο δώρο της Τουρκίας στις ΗΠΑ, εφόσον δίνει τη δυνατότητα στο ΝΑΤΟ να μπλοκάρει τη ρωσική ισχύ στη Μαύρη Θάλασσα, αποκόπτοντάς την απ’ τους ζωτικούς χώρους ανάπτυξής της στην Μεσόγειο κι αλλού. Βλέπουμε ότι η Τουρκία είναι πρόθυμη, με έξυπνο τρόπο, να δουλεύει για λογαριασμό των ΗΠΑ στα θέατρα της Συρίας, της Λιβύης, του Καυκάσου και της Μαύρης Θάλασσας, χωρίς να υπονομεύει τα εθνικά της συμφέροντα. Τουναντίον μάλιστα, καταφέρνει να τα ισχυροποιεί όλο και περισσότερο μέσω μιας πολυδιάστατης ιμπεριαλιστικής πολιτικής, η οποία δεν διστάζει να δεσμευτεί και στα πεδία των μαχών καταγράφοντας θύματα.

Η υποκρισία Ερντογάν

Αυτό είναι κάτι που η Δύση δεν μπορεί πλέον να κάνει και, με μία έννοια, έτσι “έχασε” η Γαλλία τη Λιβύη: ενώ πρωτοστάτησε στους βομβαρδισμούς ενάντια στο καθεστώς Καντάφι, στη συνέχεια ούτε αυτή, ούτε η Ιταλία δεσμεύτηκαν στρατιωτικά σε χερσαίες επιχειρήσεις για να βάλουν τάξη στην αναρχία που ακολούθησε. Ο Ερντογάν, ωστόσο, εκμεταλλεύτηκε το άνοιγμα που του παρουσιάστηκε και έσπευσε να καλύψει το κενό.

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε ποια είναι τα άμεσα καθήκοντα της δημοκρατικής Ελλάδας; Θα έλεγα ότι αυτά, εν μέρει, πηγάζουν από την παραπάνω ανάλυση της φύσης του τουρκικού επεκτατισμού και των αναγκαιοτήτων που προκύπτουν στο εσωτερικό της ίδιας της Τουρκίας, την εποχή μάλιστα υποχώρησης της επιρροής των ΗΠΑ στη παγκόσμια πολιτική και οικονομία.

Ο Ερντογάν χάραξε με ακρίβεια μία ηγεμονική νεο-Οθωμανική αφήγηση που συγκινεί τους Μουσουλμάνους όλου του πρώην οθωμανικού χώρου και πέρα απ’ αυτόν, κατηγορώντας πολλάκις τη Δύση για ρατσισμό και ιμπεριαλισμό, κάτι που είναι μεν ορθό σε γενικές γραμμές, αλλά είναι συνάμα και απόλυτα υποκριτικό. Αυτό για δύο κυρίως λόγους:

• Ο πρώτος είναι ότι ο Ερντογάν –όπως και ο Κεμάλ Ατατούρκ το 1920 όταν έκανε τη προσέγγιση με τους Μπολσεβίκους του Λένιν– δεν έχει ουδεμία σχέση με το σοσιαλισμό και την εργατική τάξη, εφόσον η οικονομική πολιτική που χάραξε στη Τουρκία ήταν και είναι άκρως νεο-φιλελεύθερη, συνοδευόμενη από ισχυρή δόση αυταρχισμού, λιτότητας και δραστικού περιορισμού των αστικών ελευθεριών, εν πολλοίς, εμπέδωσε μία μορφή κράτους εκτάκτου ανάγκης, ειδικά μετα το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του το 2016.
• Ο δεύτερος λόγος είναι περισσότερο προφανές: η ηγετική μερίδα του Ερντογάν είναι άκρως ρατσιστική –σε αντιχριστιανική βάση– και, βεβαίως, ιμπεριαλιστική. Μερικά απ’ τα αλληλεξαρτώμενα καθήκοντα της δημοκρατικής Ελλάδας πηγάζουν ακριβώς από δω.

Τα άμεσα καθήκοντα της Ελλάδας

Το πρώτο άμεσο καθήκον της δημοκρατικής Ελλάδας είναι η δημιουργία σθεναρών και ακλόνητων σχέσεων αλληλο-υποστήριξης με το δημοκρατικό λαό και παρατάξεις της Τουρκίας με στόχο τη πτώση του καθεστώτος Ερντογάν και την ανάδειξη του Κουρδικού κινήματος και της εργατικής τάξης ως βασικών λαϊκών υποκειμένων για τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Αυτή η πολιτική πρέπει να επεκταθεί στο ακέραιο και στις δυτικές κοινωνίες.

Το δεύτερο άμεσο καθήκον είναι η άσκηση του μονομερούς δικαιώματος της Ελλάδας για χάραξη των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο στα 12νμ. Αυτό είναι απαράγραπτο δικαίωμα της χώρας με βάση το διεθνές δίκαιο και πρέπει να χαρακτηριστεί ως το πρώτο δίκαιο χτύπημα στο Τουρκικό ιμπεριαλισμό. Αυτό το βήμα πρέπει να συνοδεύεται από μία τεράστια παλλαϊκή κινητοποίηση, κεντροθετώντας τον Ελληνικό λαό ως το συλλογικό Συνταγματικό πατριώτη και υποκείμενο-εφαρμοστή των εθνικών-λαϊκών δικαίων.

Το τρίτο άμεσο καθήκον πηγάζει απ’ την αμφίσημη και υποτελή θέση της χώρας στην Ευρωζώνη και το ΝΑΤΟ. Εδώ, μία δημοκρατική ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να κινηθεί, με στήριξη του λαού, προς τη κατεύθυνση της διαλεκτικής απεξάρτησης απ’ την οικονομική υποτέλεια και το καθεστώς της διαρκούς λιτότητας που επέβαλλαν τα μνημόνια. Ουδέποτε η χώρα θα μπορέσει ν’ αντισταθεί στο τουρκικό ιμπεριαλισμό αν δεν λυθεί αυτό το καίριο ζήτημα.

Οι οποιεσδήποτε “ελληνικές” αποφάσεις για οποιοδήποτε καίριο εθνικό και ταξικό ζήτημα θα είναι φαλκιδευμένες απ’ τις Δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που, όπως είδαμε, θεωρούν τη Τουρκία πιο σημαντική γεωστρατηγικά απ’ την Ελλάδα: έτσι, αυτές αποφάσεις θα εξυπηρετούν πρώτιστα τα συμφέροντα της Τουρκίας και της Δύσης, και έπειτα, αν υπάρχει “χώρος”, τα συμφέροντα του ελληνικού λαού. Αυτό είναι το βαθύ νόημα του Ερντογανισμού για “διπλωματική λύση” στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το τέταρτο καθήκον, εξίσου σημαντικό, συνδέεται ευθέως με άμεση ανατροπή του νέου τετελεσμένου στην Αμμόχωστο και τη δρομολόγηση λύσης του Κυπριακού επί τη βάσει μιας ανεξάρτητης, δικοινοτικής, δημοκρατικής και αδέσμευτης Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς ΝΑΤΟϊκούς στρατούς κατοχής, ειδικά του Τουρκικού στρατού κατοχής, και χωρίς νεο-ρατσιστικά διζωνικά σχέδια τύπου Ανάν. Ελλάδα και Κύπρος θα τυγχάνουν σεβασμού και εκτίμησης σε Δύση και Ανατολή μόνο όταν η Κύπρος αποκτήσει αδέσμευτα δημοκρατικά χαρακτηριστικά ως πραγματικά κυρίαρχο κράτος, τιμώντας την εμπνευσμένη πολιτική γραμμή του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου και τις θυσίες του Κυπριακού λαού.