Γιατί ο Ερντογάν απασφάλισε εναντίον Μητσοτάκη και Μακρόν

Στο στόχαστρο του Ερντογάν βρέθηκαν εκ νέου ο Γάλλος ομόλογός του Μακρόν και ο Έλληνας πρωθυπουργός, μετά από μια περίοδο αποκλιμάκωσης της έντασης. Η ρητορική επίθεση του Ερντογάν έγινε στο πλαίσιο της προώθησης των τουρκικών στοχεύσεων στη Λιβύη και στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Επιδιώκει να πείσει ότι η Τουρκία “προκαλείται” από Γαλλία και Ελλάδα, παρά τις “καλές προθέσεις” του για επαναπροσέγγιση με τα δύο κράτη-μέλη της ΕΕ.

Ο Τούρκος πρόεδρος εξαπέλυσε προσωπική επίθεση εναντίον του Μητσοτάκη, εν μέσω των διερευνητικών επαφών και των προετοιμασιών για την επικείμενη άτυπη Πενταμερής Διάσκεψης για το Κυπριακό. Ο Ερντογάν ανέφερε, ότι «οι διερευνητικές ξεκίνησαν στην Κωνσταντινούπολη και τώρα ο Μητσοτάκης είναι ξανά προκλητικός. Κάθεστε στο τραπέζι και μετά σηκώνεστε και φεύγετε από αυτό».

«Έκανα μια δήλωση πως μπορούμε να συναντηθούμε με τον Μητσοτάκη. Αν ψάχνετε για την ειρήνη, τότε μην με προκαλείτε. Είπαμε να ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές, και ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα στην Κωνσταντινούπολη και τώρα ο Μητσοτάκης είναι ξανά προκλητικός». Ο Ερντογάν συνέχισε σε προκλητικό ύφος: «Είναι προφανές αυτό που κάνετε στα νησιά. Δεν πρόκειται να ωφεληθείτε από αυτούς που εμπιστεύεστε. Οποιαδήποτε βοήθεια κι αν έρθει να ξέρετε πως η Τουρκία είναι όρθια, μπορεί να κάνει αυτό που πρέπει. Θα μάθετε καλά για την τρέλα των Τούρκων».

Η επίθεση προς τον Μητσοτάκη σχετίζεται σε πρώτη ανάγνωση με τις διερευνητικές επαφές. Ο Ερντογάν κάνει εμφανείς τις προθέσεις του ότι δεν θα υποχωρήσει από την πολιτική του να επιβάλει μια διαπραγμάτευση εφ’ όλης της ύλης, συμπεριλαμβανομένων της αποστρατικοποίησης ελληνικών νησιών και των “γκρίζων ζωνών”. Αναφέρεται έμμεσα και στην ΕΕ που θα εξετάσει την επιβολή κυρώσεων στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα γίνει υπό την προεδρία της Πορτογαλίας.

Ερμηνείες 

Ο Ερντογάν ανέφερε σχετικά με το Κυπριακό ότι «ο σκοπός των Ελληνοκυπρίων είναι να κυριαρχήσουν στο νησί. Ο ίδιος ο Ανάν μου είχε πει πως “ασχολήθηκα με το θέμα τέσσερις φορές, απέτυχα σε όλες”… Δεν υπάρχει άλλη λύση για την Κύπρο από τη λύση των δυο κρατών. Δεν μιλάμε για ομοσπονδία, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα στο τραπέζι, είτε το θέλετε είτε όχι».

Οι επικρίσεις Ερντογάν σε δεύτερη ανάγνωση έχουν να κάνουν με τις διαβουλεύσεις για την επικείμενη άτυπη Πενταμερής Διάσκεψη για το Κυπριακό. Η δήλωση Μητσοτάκη από την Κύπρο ότι «ο τερματισμός της τουρκικής κατοχής και η εξεύρεση βιώσιμης λύσης αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και θέμα εθνικό. Πράξη δικαιοσύνης για τον Κυπριακό λαό», ενδεχομένως να αποτέλεσε αιτία για την “έκρηξη” του Ερντογάν.

Η Τουρκία επιδιώκει τη λύση των δύο κρατών στο Κυπριακό. Οι ελληνοτουρκικές διερευνητικές επαφές συμπεριελήφθησαν και στην ατζέντα της συνεδρίασης του τουρκικού Συμβουλίου Ασφάλειας και Εξωτερικής Πολιτικής υπό την προεδρία του Ιμπραήμ Καλίν, με στόχο να διερευνηθούν στρατηγικές για μία πιο εποικοδομητική στάση της Τουρκίας.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός απάντησε σε τηλεοπτική του συνέντευξη ότι «είδα τις δηλώσεις Ερντογάν. Όποιος οξύνει δεν έχει το δίκιο με το μέρος του. Εμείς μένουμε στις θέσεις μας. Υπάρχει πλαίσιο για την Κύπρο, διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Έχω ξαναδεί εξάρσεις του Ερντογάν. Εύχομαι η σημερινή έξαρση, να ήταν έξαρση της στιγμής. Έχουμε την Ευρώπη με το μέρος μας. Δεν υπάρχει καμία συζήτηση για αποστρατικοποίηση και γκρίζες ζώνες. Έχουμε περάσει πολλές εντάσεις με την Τουρκία».

Επίθεση στο Μακρόν

Ο Ερντογάν δήλωσε για τον Μακρόν ότι «βλέπω πως το άτομο που ηγείται της Γαλλίας συνέχεια με στοχοποιεί και μου επιτίθεται. Εσύ τι δουλειά έχεις με μένα; Εσύ πρώτα να λογοδοτήσεις για την Αλγερία. Οι παππούδες σου σκότωσαν ένα εκατομμύριο ανθρώπους στην Αλγερία. Εσύ να λογοδοτήσεις για την Ρουάντα, εκεί σκοτώσατε εκατοντάδες χιλιάδες».

Επισήμανε ακόμα ότι «ο Μακρόν στέλνει μήνυμα και λέει η Τουρκία να αποσύρει τις δυνάμεις της από τη Λιβύη. Εσύ αυτές τι συμβουλές να τις κρατήσεις για τον εαυτό σου. Να αποσύρετε πρώτα αυτές τις δυνάμεις και μετά να συζητήσουμε μαζί σας». Ο Τούρκος πρόεδρος εκμεταλλεύτηκε τις δηλώσεις που είχε κάνει ο Μακρόν για την Αλγερία, ο οποίος ανέφερε ότι δεν θα ζητήσει συγγνώμη για τον αποικισμό της από τη Γαλλία.

Η προσωπική επίθεση κατά του Μακρόν έγινε μόλις τρεις ώρες μετά τις συνομιλίες του εκπροσώπου της Τουρκικής Προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν με τον επικεφαλής σύμβουλο της γαλλικής διπλωματίας Εμμανουέλ Μπον. Οι συνομιλίες τους επικεντρώθηκαν στις διμερείς σχέσεις, τις εξελίξεις στη Ανατολική Μεσόγειο, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τη Λιβύη.

Η διατήρηση της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στη Λιβύη και του παράνομου μνημονίου Άγκυρας-Τρίπολης αποτελούν προτεραιότητες του Ερντογάν, καθώς εντάσσονται στη νεοοθωμανική στρατηγική του. Ο Τούρκος πρόεδρος είχε επικρίνει με σκληρή γλώσσα τον Μακρόν για το πόλεμο που κήρυξε εναντίον του ισλαμικού φονταμενταλισμού στην Γαλλία με αφορμή τις αιματηρές ισλαμικές τρομοκρατικές επιθέσεις.

Ερμηνείες 

Ωστόσο, ένα μήνα πριν, έγινε προσπάθεια αποκλιμάκωσης της έντασης μεταξύ των δύο ηγετών, με εγκάρδιες επιστολές. Η πρωτοβουλία ήταν του Ερντογάν με σκοπό την ομαλοποίηση των γαλλοτουρκικών σχέσεων. Έχει κάνει άνοιγμα προς την ΕΕ, με στόχο να αποφύγει την επιβολή κυρώσεων, εν τούτοις επιτίθεται εναντίον του Μακρόν, ο οποίος αποτελεί τον έναν ισχυρό πόλο της ΕΕ, ο άλλος είναι η Μέρκελ. Ο Τούρκος πρόεδρος πρότεινε στην καγκελάριο να οργανωθεί εντός του πρώτου εξαμήνου του έτους μια σύνοδος Τουρκίας-ΕΕ, με στόχο για την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο πλευρών.

Το γεγονός ότι ο Ερντογάν απασφάλισε εκ νέου κατά Μακρόν και Μητσοτάκη, σχετίζεται και με τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, την κατάσταση της οικονομίας και τη διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού. Ο Ερντογάν επιδιώκει να συσπειρώσει την εθνικιστική-ισλαμιστική εκλογική του βάση, κάνοντας εμφανές ότι δεν δέχεται να αμφισβητείται η αναθεωρητική νεοοθωμανική στρατηγική του. Οι επιθέσεις εναντίον ξένων ηγετών είναι μια πάγια τακτική του Ερντογάν που λειτουργεί σαν βαλβίδα εκτόνωσης εσωτερικών προβλημάτων.

Παράλληλα, η συμπεριφορά του Ερντογάν ενδέχεται να σχετίζεται και με το άνοιγμα που επιδιώκει και προς την αμερικανική κυβέρνηση του προέδρου Μπάιντεν. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Ακάρ δήλωσε ότι η Άγκυρα, είναι διατεθειμένη να μην χρησιμοποιήσει το ρωσικό αμυντικό σύστημα. Σύμφωνα με την εφημερίδα “Τζουμχουριέτ” η Άγκυρα ετοιμάζεται για τη… μεγάλη υποχώρηση στο θέμα των S-400, προκειμένου να μην της επιβληθούν κυρώσεις, αλλά και με αντάλλαγμα, να σταματήσουν οι ΗΠΑ να υποστηρίζουν τους Κούρδους της Συρίας.