Γιατί οι ΗΠΑ πυροβολούν τα πόδια τους ανεχόμενες τον Ερντογάν

Η ώρα της κρίσης για την Τουρκία δείχνει να πλησιάζει. Η παγκόσμια ενεργειακή κρίση που οξύνθηκε μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία οδηγεί ξανά τον κόσμο σε ψυχροπολεμικού τύπου στρατόπεδα. Αυτό ενισχύει την αίσθηση του επείγοντος στις ΗΠΑ για το ξεκαθάρισμα του προσανατολισμού της Τουρκίας. Η έκβαση αυτής της διαδικασίας συνδέεται ευθέως με ζωτικά ελληνικά συμφέροντα.

Η Άγκυρα  διαπραγματεύεται σκληρά, στοχεύοντας να αποσπάσει τα μέγιστα ανταλλάγματα για να παραμείνει σε δυτική τροχιά. Παράλληλα, ξεκαθαρίζει ότι βούλησή της είναι να διατηρήσει έναν βαθμό αυτονομίας για την εξωτερική της πολιτική. Η τουρκική διπλωματία προσπαθεί να πείσει ότι αυτό είναι και προς το συμφέρον της Δύσης! Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να “υποφέρουν” από το σύνδρομο της γεωπολιτικά πολύτιμης Τουρκίας. Αυτό τις έχει οδηγήσει σε πρωτοφανή επίδειξη ανοχής απέναντι σε κραυγαλέες αντισυμμαχικές συμπεριφορές της Άγκυρας, οι οποίες συχνά πυκνά εκδηλώνονται με στυγνούς εκβιασμούς, όπως στην περίπτωση της ένταξης της Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.

Η υπέρμετρη δυτική ανοχή απέναντι στην Τουρκία αφενός οδήγησε σε δραματικούς συμβιβασμούς που τραυματίζουν τις περιβόητες “αρχές και αξίες” που επικαλείται σε κάθε ευκαιρία η Δύση, χωρίς όμως αυτοί οι συμβιβασμοί να έχουν λύσει το πρόβλημα. Αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις που έχουν ξεσπάσει στο εσωτερικό Σουηδίας και Φινλανδίας, η Τουρκία εξακολουθεί να προειδοποιεί ότι εάν δεν ικανοποιηθούν οι όροι της η Τουρκική Εθνοσυνέλευση δεν θα εγκρίνει την είσοδο των δυο χωρών στην Ατλαντική Συμμαχία.

Το ΝΑΤΟ έχει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να συνειδητοποιήσει ότι στο εξής θα πορεύεται μέσα σε συμπληγάδες εάν δεν καθορίσει μία “κόκκινη γραμμή” ανεκτής συμπεριφοράς εκ μέρους της Τουρκίας. Εάν δεν στείλει ξεκάθαρο μήνυμα θα συνεχίσει να τροφοδοτεί την πεποίθηση της Άγκυρας ότι μπορεί με εκβιαστικά παζάρια να αποσπά ανταλλάγματα. Θα ήταν ένα τέτοια μήνυμα εάν όλα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ δήλωναν επίσημα ότι θα υπερασπιστούν Σουηδία και Φινλανδία σε περίπτωση απειλής, έτσι ώστε να εξουδετερώσουν το μπλοκάρισμα της ένταξης από την Τουρκία.

Οι Δυτικοί πρέπει να αντιληφθούν ότι η Τουρκία τους χρειάζεται περισσότερο από όσο αυτοί χρειάζονται την Τουρκία. Εάν και όποτε σταλεί ένα τέτοιο μήνυμα, παράλληλα με ενέργειες που θα του προσδίδουν αξιοπιστία, τότε μόνον υπάρχει ελπίδα η Άγκυρα να ανακρούσει πρύμναν. Δεν μπορεί οι δυτικοί στρατηγιστές να διακηρύσσουν ότι είναι πλεονέκτημα για μία χώρα να ανήκει στη Δύση και να το ξεχνούν όποτε η συζήτηση αφορά στην Τουρκία.

Σε στάση αναμονής οι ΗΠΑ

Προς το παρόν, το γεγονός ότι ο Ερντογάν θα δώσει τη μάχη των εκλογών του 2023 με φθαρμένη τη δημοφίλία του, οδηγεί τις ΗΠΑ στο να τηρούν στάση αναμονής. Ελπίζουν ότι με άλλο πρόεδρο η Τουρκία θα αλλάξει τη στάση της έναντι της Δύσης. Αυτό, ωστόσο, με στρατηγικούς όρους δεν είναι δεδομένο. Υπενθυμίζουμε ότι η τουρκική αντιπολίτευση δεν διαφοροποιείται ποιοτικά από τον Ερντογάν στην εξωτερική πολιτική και ειδικά στα ελληνοτουρκικά τον μέμφεται για υποχωρητικότητα!

Δεν θα ασχοληθούμε σ’ αυτό το άρθρο με τη βολική ιδεοληψία ότι η αποχώρηση του Ερντογάν θα επαναφέρει την Τουρκία στο 2000 σε ό,τι αφορά στις σχέσεις της με τη Δύση. Η όλη στρατηγική της Ουάσιγκτον επικάθεται πάνω σ’ αυτή την ιδεοληψία και γι’ αυτό αποτυγχάνει να διακρίνει τις σημαντικές μεταλλάξεις που έχουν συντελεστεί στην τουρκική κοινωνία στην εικοσαετία που κυβερνούν οι νεοοθωμανοί. Η δίχως όρια ανοχή που επιδεικνύουν οι Δυτικοί απέναντι στον Ερντογάν, βοηθά την προσπάθειά του να επανεκλεγεί! Ταυτόχρονα, οδηγεί και τους όποιους διαδόχους του στο συμπέρασμα ότι οι εκβιαστικές τακτικές αποδίδουν…

Επί του πρακτέου, αυτή η δυτική στάση αναμονής συνοδεύεται κι από βήματα κατευνασμού της Τουρκίας. Μπορεί οι Αμερικανοί να δηλώνουν ότι εξακολουθούν «να στηρίζουν τους συμμάχους Κούρδους» στη Βόρεια Συρία, προσποιούμενοι ότι δεν αντιλαμβάνονται πως προέρχονται από την ίδια μήτρα του “τρομοκρατικού PKK”. Την ίδια όμως ώρα –σύμφωνα με πληροφορίες– αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρίες αποχωρούν από τα κουρδικά κοιτάσματα πετρελαίου στο κουρδικό βόρειο Ιράκ, αφήνοντάς τα έρμαιο στις διαθέσεις των Τούρκων. Όπως εισέβαλλαν στη Συρία με πρόσχημα την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, το ίδιο πράττουν και στο Ιράκ. Τέτοιες ενέργειες στέλνουν τα πιο λανθασμένα μηνύματα στο ισλαμοφασιστικό καθεστώς της Άγκυρας.

Σ’ αυτή τη δραματική συγκυρία για την ενεργειακή ασφάλεια της Δύσης και τη χρεοκοπία της στρατηγικής για την “πράσινη μετάβαση”, εξαιτίας του ελέγχου της αλυσίδας τροφοδοσίας κρίσιμων ορυκτών και σπανίων γαιών από την Κίνα, η Τουρκία ανακοίνωσε τον εντοπισμό «του δεύτερου μεγαλύτερου κοιτάσματος σπανίων γαιών παγκοσμίως που περιέχει 10 από τις 17 της σχετικής λίστας».

Για το καλό του ΝΑΤΟ

Τί θα πράξει η Δύση; Θα αποδεχθεί να τελεί υπό τουρκική ομηρεία, μεταξύ των άλλων και για να μη χάσει την πρόσβαση σε ένα τόσο κρίσιμο κοίτασμα, εάν επιβεβαιωθεί η ύπαρξή του; Διότι η συγκυρία της τουρκικής ανακοίνωσης είναι ύποπτη σε δυο διαστάσεις: Την ανάγκη να δοθεί ελπίδα στον Τούρκο ψηφοφόρο που εγκατέλειψε τον Ερντογάν, επειδή διέλυσε την οικονομία. Δεύτερον, να εξασφαλίσει ανοχή από τη Δύση για λόγους που ήδη εξηγήθηκαν.

Σημειώνεται ότι στο έγγραφο του State Department για την Ελλάδα δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά σε έρευνες για εντοπισμό και αξιοποίηση κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου. Αντίθετα, υπάρχουν πολλές αναφορές περί “πράσινης μετάβασης” και απολιγνιτοποίησης τη στιγμή που παγκοσμίως εκτυλίσσεται ένα ενεργειακό δράμα. Σε ό,τι αφορά στην ελληνική κυβέρνηση, αυτή, μετά από μία περίοδο κωλυσιεργίας που έδιωξε την Total και την ExxonMobil από ελληνικά “θαλάσσια οικόπεδα”, τελευταία αποφάσισε να εντατικοποιηθούν οι έρευνες αποκλειστικά στη δυτική Ελλάδα με σκοπό τον εντοπισμό και την αξιοποίηση κοιτασμάτων φυσικού αερίου – το πετρέλαιο έχει αποκλειστεί!

Στην Αθήνα κυριαρχεί το δόγμα «για το καλό του ΝΑΤΟ», σύμφωνα με την δήλωση Μητσοτάκη. Οι πάντες, λοιπόν, δείχνουν συντονισμένοι στη γραμμή κατευνασμού της Τουρκίας. Δυστυχώς για τους υπερμάχους αυτής της στρατηγικής, η πραγματικότητα της ενεργειακής κρίσης και ο ρόλος που θα παίξει η Ανατολική Μεσόγειος στην επίλυση του προβλήματος, οδηγεί ταχέως στην ημέρα της κρίσης. Στο σημείο αυτό οφείλει η Αθήνα να διερευνήσει προσεκτικά ποιο είναι το σχέδιο των ΗΠΑ και να σταθμίσει τη συμβατότητά του με το ελληνικό εθνικό συμφέρον.

Εμμένει η Τουρκία

Η Τουρκία εμμένει ότι τα νησιά δεν δικαιούνται θαλασσίων ζωνών, ενώ απροσχημάτιστα διεκδικεί τη μισή Ανατολική Μεσόγειο, καταργώντας κάθε ελληνικό κυριαρχικό δικαίωμα, στηριζόμενο στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Εάν η αμερικανική στρατηγική θεωρεί ότι “για το καλό του ΝΑΤΟ” θα παραβιαστεί το διεθνές δίκαιο αποκλειστικά για την Ελλάδα, η ελληνική κοινωνία δικαιούται να γνωρίζει ξεκάθαρα το πως τοποθετείται η κυβέρνηση επ’ αυτού.

Οφείλουν να εξηγήσουν το πως βλέπουν λογικά δυνατόν να γεφυρωθεί μέσω της διπλωματίας μια τέτοια απόσταση με την Τουρκία. Και μάλιστα όταν η Άγκυρα αρνείται να κριθεί η νομιμότητα των ισχυρισμών της από το Διεθνές Δικαστήριο. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ α πρέπει να τοποθετηθούν επιτέλους απέναντι στο γεγονός ότι ο κυβερνητικός εταίρος Μπαχτσελί παρουσίασε χάρτη, ο οποίος παρουσιάζει τα μισά νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη σαν τουρκικά! Πρέπει οι ΗΠΑ να λάβουν ξεκάθαρη θέση για τις καθημερινές τουρκικές δηλώσεις αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας, εάν επιθυμούν πράγματι να αποφύγουν μία σύρραξη στη νοτιοανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας.

Διότι εάν συμβεί αυτό σίγουρα δεν θα είναι “για το καλό του ΝΑΤΟ”, αντίθετα θα το συνταράξει συθέμελα, ασκώντας του διαλυτικές πιέσεις. Αυτό είναι καθήκον της Αθήνας να το αναδείξει. Επιτέλους, άπαντες, ας συλλογιστούν προσεκτικά το ερώτημα που έθεσε πρόσφατα για την ελληνική διπλωματία, ο Αλέξης Παπαχελάς: «Μήπως είμαστε υπερβολικά καθωσπρέπει;»