Γιατί οι πυραυλάκατοι “κουμπώνουν” ιδανικά στο Αιγαίο

Εδώ και κάποια χρόνια κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι πυραυλάκατοι, οι αποκαλούμενες από το Πολεμικό Ναυτικό “Ταχέα Περιπολικά Κατευθυνόμενων Βλημάτων”, είναι ακατάλληλες. Το σκεπτικό είναι ότι τα σκάφη αυτού του τύπου είναι πολύ μικρά και πολύ ελαφρά οπλισμένα, όσον αφορά την άμυνα τους και θα αποτελέσουν εύκολη λεία για αεροσκάφη και πλοία του εχθρού σε περίπτωση σύρραξης στο Αιγαίο.

Αυτό ισχύει προφανές όταν πρόκειται για μεμονωμένες πυραυλακάτους. Δηλαδή, όταν μόνες πυραυλάκατοι αντιμετωπίζουν τον εχθρό, ο οποίος έχει υπεροπλία στη θάλασσα και κυριαρχεί στον αέρα. Σε μια τέτοια περίπτωση οποιοδήποτε μεμονωμένο πλοίο είναι απλά στόχος, όσο μεγάλο και ικανό να είναι. Οι πυραυλάκατοι, όμως, είναι κομμάτι του στόλου, ο οποίος δρα συντονισμένα και με την κάλυψη και των άλλων κλάδων, κυρίως της Αεροπορίας.

Κάποιοι αναλυτές προτείνουν την αντικατάσταση των πυραυλακάτων με σκάφη που έχουν μεγαλύτερο μέγεθος και μεταφέρουν περισσότερα όπλα αυτοάμυνας, πιο προηγμένους αισθητήρες και ηλεκτρονικά συστήματα μάχης, όπως π.χ. οι κορβέτες. Αυτοί δεν λαμβάνουν υπόψη ότι, εκτός των ΗΠΑ, κι άλλες χώρες σε περιβάλλον αρχιπελάγους, όχι απλά δεν αντικαθιστούν τις πυραυλακάτους, αλλά σχεδιάζουν νέες με αυξημένες δυνατότητες. Παράδειγμα η Κίνα η οποία διατηρεί πάνω από 100 και συνεχώς εντάσσει και νέες στο στόλο της.

Η Σοβιετική Ένωση είχε πάρει από νωρίς την πρωτοπορία στην κατασκευή αντιπλοϊκών πυραύλων και μικρών σκαφών που τους έφεραν και τους εξαπέλυαν. Στην αρχή τα βλήματα φέρονταν πάνω σε τροποποημένες τορπιλακάτους. Αυτό που κατέδειξε την αξία τους ήταν η βύθιση του ισραηλινού “Εϊλάτ” (πρώην βρετανικό Zealous κλάσης Ζ ναυπήγησης 1944). Το “Εϊλάτ” βυθίστηκε στις 21 Οκτωβρίου 1967 σε διεθνή ύδατα έξω από το Πορτ Σάιντ, αφού χτυπήθηκε από τρεις πυραύλους Styx, σοβιετικής κατασκευής, που εκτοξεύτηκαν από αιγυπτιακές πυραυλακάτους. Μια πυραυλάκατος κλάσης Komar, μέσα από το λιμάνι του Πορτ Σάιντ, εκτόξευσε δύο πυραύλους. Το ραντάρ του Εϊλάτ δεν αντιλήφθηκε ύποπτη δραστηριότητα ή κινήσεις, επειδή οι Αιγύπτιοι εκτόξευσαν τους πυραύλους από το λιμάνι.

Ο κυβερνήτης του “Εϊλάτ” διέταξε την εκτέλεση ελιγμών όταν εντοπίστηκαν οι πύραυλοι, αλλά ο πρώτος πύραυλος χτύπησε το πλοίο ακριβώς πάνω από την ίσαλο γραμμή και δύο λεπτά αργότερα χτύπησε και ο δεύτερος πύραυλος. Περίπου μια ώρα αργότερα μια άλλη πυραυλάκατος, επίσης κλάσης Komar, μέσα πάλι από το λιμάνι, εκτόξευσε δύο ακόμη πυραύλους. Ο τρίτος πύραυλος έπληξε το “Εϊλάτ”, ενώ ο τέταρτος έπεσε στο νερό κοντά στο πλοίο. Το “Εϊλάτ” βυθίστηκε περίπου δύο λεπτά αργότερα. Από τα 199 μέλη του πληρώματος, 47 σκοτώθηκαν και 90-100 τραυματίστηκαν. Στον πόλεμο του 1973 το Ισραήλ με πυραύλους Gabriel Mk βύθισε δύο συριακά σκάφη και τρεις αιγυπτιακές πυραυλακάτους.

Oι “κουρσάροι” του Αιγαίου

Το ελληνικό Ναυτικό ήταν μεταξύ των πρώτων στον κόσμο που ενέταξε πυραυλακάτους στο στόλο. Αυτό που βάρυνε στην απόφαση απόκτησής τους ήταν ακριβώς το γεγονός ότι έφεραν αντιπλοϊκούς πυραύλους, είχαν σχετικά μικρό κόστος και ήταν game changer στο Αιγαίο. Έτσι παραγγέλθηκαν από την Γαλλία οι πρώτες πυραυλάκατοι Combattante II με πυραύλους ΜΜ38.

Το δόγμα χρήσης τους προέβλεπε –και ακόμη προβλέπει– ότι τα πλοία αυτά, αγκιστρωμένα πίσω από νησιά και βραχονησίδες, θα προκαλέσουν ζημιά στον εχθρικό στόλο, εξαπολύοντας ομοβροντίες κατευθυνόμενων βλημάτων. Το σκεπτικό είναι ότι τα σκάφη κρυμμένα από τα εχθρικά ραντάρ θα αιφνιδιάσουν τον αντίπαλο, καθώς εκείνος προσπαθεί να ελιχθεί ανάμεσα στο πυκνό πλέγμα νησιών και βραχονησίδων.

Οι πυραυλάκατοι σαν αποκρυπτόμενα στοιχεία θα είναι η αιχμή του δόρατος που θα πλήξει αιφνιδιαστικά τον εχθρικό στόλο, καθώς αυτός θα επιχειρεί να βγει σε πεδίο που μπορεί να ελιχθεί, δηλαδή στο κεντρικό Αιγαίο. Πίσω από τους “κουρσάρους” που θα καταφέρουν τα πρώτα πλήγματα, οι μεγαλύτερες μονάδες θα παρέχουν την αντιαεροπορική ομπρέλα, η οποία επιτρέπει στις πυραυλακάτους να μην απασχολούνται με αυτήν. Ταυτόχρονα, η δύναμη πυρός των φρεγατών θα συμπληρώσει τη δύναμη κρούσης των πυραυλακάτων. Στο κάτω-κάτω τα υπάρχοντα στο στόλο πλοία (φρεγάτες και πυραυλάκατοι) έχουν από οκτώ αντιπλοϊκούς πυραύλους το καθένα.

Την ίδια στιγμή, ελαφρότερα πλοία, ακόμη και περιπολικά του Λιμενικού, παίζοντας το ρόλο προκεχωρημένων φρουρών (picket ships), αλλά και οπτήρες επί νησιών και νησίδων θα μεταδίδουν πληροφορίες στις υπό απόκρυψη πυραυλακάτους για τις κινήσεις εχθρικών μονάδων. Σημαντικότατο ρόλο θα παίζουν στο όλο πεδίο οι πληροφορίες που θα έρχονται από τα ιπτάμενα ραντάρ Erieye της Πολεμικής Αεροπορίας και από drones.

Πυραυλάκατοι Roussen

Οι πυραυλάκατοι κλάσης Roussen είναι ό,τι πιο προηγμένο διαθέτει ο στόλος. Κυρίως, γιατί είναι νεότερης σχεδίασης και κατασκευής και μάλιστα σχεδιάστηκαν με γνώμονα τις ανάγκες του ελληνικού Ναυτικού. Το Ναυτικό είχε καταλάβει από την δεκαετία του 1990 ότι τα OtoMelara των Combattante II/IIIA/IIIB και τα ελαφρά αντιαεροπορικά δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αεροσκάφη. Ταυτόχρονα, οι παλαιότερες πυραυλάκατοι έδειχναν την ηλικία τους και άρχιζαν να αποσύρονται, ενώ οι ανάγκες παρέμεναν.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το Ναυτικό ζήτησε μια πυραυλάκατο, η οποία θα ήταν εξοπλισμένη με τον εκτοξευτή Mk31 που φέρει 21 πυραύλους RAM BlockI. Αυτό επιτρέπει στο πλοίο να αντιμετωπίζει αντιπλοϊκούς πυραύλους, αλλά και επιθέσεις κορεσμού από την εχθρική αεροπορία. Το ραντάρ 3D MW08, το Κέντρο Πληροφοριών Μάχης Tacticos και το ολοκληρωμένο σύστημα ηλεκτρονικών αντιμέτρων ESM, καθιστούν τις πυραυλακάτους κλάσης Roussen μια μικρή κορβέτα.

Αυτές οι δυνατότητες δημιουργούν τον πειρασμό να χρησιμοποιηθούν ως κορβέτες, που δεν είναι και γι’ αυτό πρέπει να παραμείνουν στον ρόλο τους. Φέρουν οκτώ πυραύλους Exocet MM-40 Blk2 / Blk3 με βεληνεκές 180 χλμ, δημιουργώντας μια μεγάλη απειλή για τον τουρκικό στόλο. Η απειλή αυτή περιορίζει σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό την ευχέρεια κινήσεων των τουρκικών πλοίων στο Αιγαίο.

Τα όρια των drones

Οι αντίπαλοι των πυραυλακάτων διατείνονται ότι καθώς τα μέσα επιτήρησης, έγκαιρης προειδοποίησης αλλά και τα έξυπνα όπλα πολλαπλασιάζονται, η επιβίωση των πυραυλακάτων καθίσταται επισφαλής. Η κατασκευή και χρήση drones από την Τουρκία τρομοκράτησε πολλούς που είδαν στην εμφάνιση αυτών των μέσων με τις μέτριες δυνατότητες, άλλο έναν εχθρό των ταχέων σκαφών.

Αλλά, τα drones είναι ένα όπλο το οποίο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί αν δεν γνωρίζει που βρίσκεται ο στόχος, έστω και κατά προσέγγιση. Για να βρει την πυραυλάκατο που κρύβεται πίσω από νησιά, πρέπει το drone να πετάξει σχεδόν από πάνω της, οπότε το ίδιο καθίσταται εύκολος στόχος για όλα τα όπλα της πυραυλακάτου. Αλλά και σε μεγαλύτερες αποστάσεις το drone θα βρεθεί στην ακτίνα βολής των oto melara 76mm των πυραυλακάτων, τα οποία στα 16 χλμ μπορούν άνετα να το καταστρέψουν ρίχνοντας 120 βολές το λεπτό, ακόμα κι αν δεν είναι ένα, αλλά περισσότερα.

Τα μέχρι τώρα όπλα των τουρκικών drones δεν έχουν την ακτίνα να επιτεθούν στις πυραυλακάτους πριν βληθούν από τα πυροβόλα ή τα RAM BlockI. Τα βλήματα MAM-C και MAM-L που εκτοξεύουν τα τουρκικά drones έχουν βεληνεκές οκτώ χλμ. Οι πύραυλοι RAM έχουν βεληνεκές 10 χλμ. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει περίπτωση κατά τη διάρκεια σύρραξης, η Αεροπορία να μην διενεργεί περιπολίες μάχης (Combat air patrol – CAP), ακριβώς για να αποφευχθούν τέτοιες δυσάρεστες εκπλήξεις.

Πριν εντοπιστούν

Οι πυραυλάκατοι παραμένουν πολύ χρήσιμες σε Πολεμικό Ναυτικό που δρα σε αρχιπέλαγος και με εκτεταμένα παράλια για άμυνα. Η αποφυγή της ανίχνευσης, ή τουλάχιστον η μείωση του χρόνου ανίχνευσης είναι κρίσιμη. Οι πυραυλάκατοι επιδιώκουν να εκτοξεύσουν τους πυραύλους τους πριν εντοπιστούν από τον εχθρό. Οι πυραυλάκατοι έχουν πλεονέκτημα σε “στενά” υδάτινα περιβάλλοντα και περίπλοκες ακτογραμμές, όπως είναι ακριβώς το Αιγαίο.

Γι’ αυτές, η επιτυχία εξαρτάται από την απόκτηση και διατήρηση της πρωτοβουλίας μέσω αιφνιδιασμού και ταχύτητας ελιγμών. Εάν αυτό δεν επιτευχθεί πιθανότατα θα βληθούν και θα καταστραφούν. Η ανίχνευση από εχθρικά ραντάρ, ιδίως η από αέρος αναγνώριση και η αεροπορική επίθεση συμπεριλαμβανομένων ένοπλων ελικοπτέρων είναι η πιο σοβαρή απειλή για τις πυραυλακάτους. Η δυνατότητα απόκρυψης, όμως, εμποδίζει την ανακάλυψή τους από τον εχθρό, πριν τον πλήξουν.

Οι επιχειρήσεις χωρίς από αέρος κάλυψη ή αντιαεροπορική προστασία είναι επικίνδυνη. Σε πραγματικές συνθήκες μάχης οι πυραυλάκατοι έδρασαν επιτυχώς, όταν η αντίπαλη αεροπορική δύναμη εμπλεκόταν από φίλια αεροσκάφη. Τότε οποιοδήποτε εχθρικό πλοίο χωρίς επιτήρηση και πολυεπίπεδη άμυνα, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων μονάδων επιφανείας παραμένουν εύκολοι στόχοι για τις πυραυλακάτους. Οι συνθήκες στο Αιγαίο είναι ιδανικές για τις πυραυλακάτους και μπορούν να γίνουν ακόμα περισσότερο εάν ληφθούν συμπληρωματικά μέτρα στα νησιά.