Γιατί πρέπει να ανησυχούμε για τουρκικά θερμοβαρικά όπλα

Η χρήση θερμοβαρικών πυραύλων από την Μόσχα γεννά ερωτηματικά στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις για το ενδεχόμενο η Τουρκία να αγοράσει τέτοια όπλα, δεδομένης της φονικότητάς τους. Θερμοβαρικά όπλα (στην περίπτωση της Ουκρανίας φάνηκαν σε πολλά βίντεο) είναι τα TOS-1 Buratino και TOS-1A Solntsepek. Για κάποιο λόγο οι Ρώσοι τα βαφτίζουν με τον παραπλανητικό τίτλο “φλογοβόλα”.

Αντί για τα όπλα που μετέφερε το πεζικό ή ήταν εγκατεστημένα επί οχημάτων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ρωσία χρησιμοποιεί το νέο TOS-1A Solntsepek (“Ο ήλιος που Καίει)” έναν εκτοξευτή πολλαπλών θερμοβαρικών πυραύλων, τοποθετημένο σε σασί αρμάτων T-72. Αυτά τα όπλα αναμιγνύουν καύσιμα και αέρα σε ένα σύννεφο που, όταν πυροδοτείται, δημιουργεί τεράστια αποτελέσματα θερμότητας και πίεσης. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει το παλαιότερο TOS-1 Buratino στη Συρία.

«Τα βαριά φλογοβόλα Solntsepek θα ανοίξουν το δρόμο για τα άρματα Armata και το μηχανοκίνητο πεζικό», σύμφωνα με τη ρωσική εφημερίδα Izvestia. «Θα σχηματιστούν μοίρες, που θα εξοπλίζονται με αυτά τα ισχυρά συστήματα, σε κάθε στρατιωτική περιοχή. Πρωταρχική αποστολή τους είναι να εκκαθαρίσουν τις εχθρικές οχυρώσεις». Ο Βίκτωρ Μουρακόφσκι, Ρώσος αμυντικός αναλυτής, είχε υποστηρίξει στην εφημερίδα Izvestia ότι τα νέα θερμοβαρικά όπλα θα καταστρέψουν σε τέτοιο βαθμό τον εχθρό, ώστε το πεζικό να κάνει περίπατο και να καταλαμβάνει το εχθρικό έδαφος.

Κατά τον ίδιον, «τα συστήματα “Solntsepek” επιφέρουν πλήρη καταστροφή σε μια μεγάλη περιοχή… Είναι ικανότατα για την αποστολή εξουδετέρωσης οχυρωμένων περιοχών με ισχυρή άμυνα. To κλασικό πυροβολικό με πυροβόλα ή πυραύλους θα απαιτήσει πολύ περισσότερο χρόνο και πυρομαχικά για να εκτελέσει μια παρόμοια αποστολή, χωρίς το αποτέλεσμα να διασφαλίζεται στο τέλος. Αλλά τα βαριά πυροβόλα που χρησιμοποιούν εκρηκτικά πυρομαχικά καυσίμου-αέρα θα καταστρέψουν αυτήν την άμυνα με μια ομοβροντία. Αργότερα, όταν τα άρματα μάχης και τα μηχανοκίνητα θα μπουν στη μάχη, ουσιαστικά δεν θα υπάρχει πλέον κανείς να τους αντισταθεί».

Τα γεγονότα επί του πεδίου των μαχών, ωστόσο, διέψευσαν παταγωδώς αυτού του είδους τις εκτιμήσεις, ίσως επειδή στην πραγματικότητα οι ρωσικές δυνάμεις ελάχιστα χρησιμοποίησαν τα φονικά αυτά όπλα στα ουκρανικά μέτωπα. Ένα θερμοβαρικό όπλο, ή βόμβα αερολύματος, ή βόμβα κενού είναι ένας τύπος εκρηκτικού που χρησιμοποιεί οξυγόνο από τον περιβάλλοντα αέρα για να προκαλέσει έκρηξη σε υψηλή θερμοκρασία. Στην πράξη, το κύμα που παράγεται συνήθως από ένα τέτοιο όπλο έχει σημαντικά μεγαλύτερη διάρκεια από αυτό που παράγεται από ένα συμβατικό συμπυκνωμένο εκρηκτικό.

Τί είναι τα θερμοβαρικά όπλα

Τα περισσότερα συμβατικά εκρηκτικά αποτελούνται από πρόσμιξη καυσίμου-οξειδωτή (η μαύρη πυρίτιδα π.χ. περιέχει 25% καύσιμο και 75% οξειδωτικό), ενώ τα θερμοβαρικά όπλα είναι σχεδόν 100% καύσιμα. Επομένως τα όπλα αποδίδουν σημαντικά περισσότερη ενέργεια από τα συμβατικά συμπυκνωμένα εκρηκτικά ίσου βάρους. Η εξάρτησή τους από το ατμοσφαιρικό οξυγόνο τα καθιστά ακατάλληλα για χρήση κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε μεγάλο υψόμετρο και σε αντίξοες καιρικές συνθήκες. Ωστόσο, είναι πολύ πιο καταστροφικά όταν χρησιμοποιούνται σε οχυρώσεις πεδίου, όπως χαρακώματα, σήραγγες, αποθήκες και σπηλιές, εν μέρει λόγω του παρατεταμένου κύματος που παράγεται από την έκρηξη και εν μέρει επειδή καταναλώνουν το περικλειόμενο οξυγόνο.

Τα συγκεκριμένα συστήματα που έχουμε δει στο μέτωπο της Ουκρανίας δεν είναι τα μόνα. Οι Ρώσοι έχουν αναπτύξει μικρότερα θερμοβαρικά όπλα τα οποία μπορούν να βληθούν από μεμονωμένους στρατιώτες, ακριβώς όπως τα αντιαρματικά μιας χρήσεως, αλλά και θερμοβαρικές χειροβομβίδες. Υπάρχουν ακόμη θερμοβαρικές κεφαλές για τα γνωστά μας Kornet, που είναι εν χρήσει στον Ελληνικό Στρατό.

Ο λόγος όμως που εμμένουμε στα συγκεκριμένα μεγαλύτερα συστήματα είναι κατά κύριο λόγο η καταστροφικότητά τους. Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Zelenopillya μια μόνο θερμοβαρική ομοβροντία σχεδόν κατέστρεψε δύο ουκρανικά μηχανοκίνητα τάγματα μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Το άλλο θέμα είναι το γεγονός ότι η Ρωσία δεν φαίνεται να έχει κανένα πρόβλημα να τα εξάγει. Ήδη το TOS-1 βρίσκεται στους στρατούς της Αλγερίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Αρμενίας, του Ιράκ, του Καζακστάν, της Σαουδικής Αραβίας και της Συρίας. Αν οι Τούρκοι ζητήσουν να αγοράσουν τέτοια όπλα, οι Ρώσοι πιθανότατα θα τους πουλήσουν. Σε μία τέτοια περίπτωση, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα σε τακτικές καταστάσεις.

Ποιες καταστροφές επιφέρουν

Τα συγκεκριμένα συστήματα είναι μικρού βεληνεκούς (600-6.000 μέτρα) για την έκδοση TOS-1A και 1.200-10.000 μέτρα για την έκδοση TOS-2. Για τον λόγο αυτό τοποθετούνται πάνω σε σασί άρματος μάχης. Ως εκ τούτου μάλλον δεν είναι κατάλληλα για αποβατικές ενέργειες καθώς πρέπει οι θέσεις του εχθρού να είναι γνωστές και θα πρέπει να ταχθούν σε θέσεις κοντά σε αυτές, πράγμα επικίνδυνο απέναντι σε αντίπαλο που σε περιμένει.

Τα πράγματα είναι διαφορετικά, όμως, στο Έβρο, όπου έχοντας το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού μπορεί τέτοια όπλα στα χέρια των Τούρκων να προκαλέσουν καταστροφικά πλήγματα εναντίον των μονάδων προκαλύψεως, τις οποίες μπορεί να εξουδετερώσουν άμεσα. Όπως δε είπαμε, η ύπαρξη οχυρωμένων θέσεων και η κάλυψη μέσα σε αυτές, δεν ωφελεί καθόλου. Αντίθετα, σε κάποιες περιπτώσεις πολλαπλασιάζει τα φονικά αποτελέσματα του ωστικού κύματος που προκαλείται.

Σε κάθε περίπτωση η ταυτόχρονη βολή και των 30 πυραύλων καταστρέφει ζώνη εκτάσεως 80 στρεμμάτων. To χειρότερο είναι ότι η χρήση τους προκαλεί ψυχολογικά αποτελέσματα και άμεσα και σε βάθος χρόνου, καθώς μια πρόσφατη αμερικανική μελέτη έδειξε ότι οι υπάρχουσες στρατιωτικές ιατρικές δομές δεν είναι ικανές να ανταπεξέλθουν στον αριθμό και στην σοβαρότητα των τραυμάτων που επιφέρει μία επίθεση με θερμοβαρικά όπλα.

“Πριν πεινάσεις μαγειρεύεις…”

Σκεφτείτε μια ομάδα μάχης μεγέθους ταξιαρχίας πεζικού που διεξάγει μια αντεπίθεση. Περίπου 1100 άτομα θα διασκορπίζονταν σε μια περιοχή πλάτους λίγων χιλιομέτρων. Οι λόχοι που εκτελούν τον επιθετικό ελιγμό, καλύπτουν 300-500 μέτρα του μετώπου επίθεσης. Τότε, ο εχθρός μπορεί να πυροδοτήσει ένα θερμοβαρικό πυρομαχικό πάνω από τη θέση ενός λόχου.

Τα στρατεύματα εντός της άμεσης ακτίνας έκρηξης υποβάλλονται σε θερμοκρασίες διπλάσιες από εκείνες των συμβατικών πυρομαχικών, οδηγώντας σε σοβαρά εγκαύματα κάθε εκτεθειμένου ιστού. Κοντά στην έκρηξη, η υπερβολική πίεση του αέρα στο κύμα έκρηξης προκαλεί σοβαρούς τραυματισμούς στο αναπνευστικό σύστημα, τα αυτιά και την ρινική κοιλότητα, καθώς και αμβλύ τραύμα. Τέλος, υλικό που εκτοξεύεται από την έκρηξη προκαλεί τραυματισμούς από θραύσματα σε στρατιώτες ακόμη πιο μακριά. Η έκρηξη έχει ως αποτέλεσμα εκατοντάδες τραυματίες.

Δεν γνωρίζουμε αν η Τουρκία εξετάζει να αποκτήσει αυτά τα όπλα κι αν η Ρωσία θα ήταν διατεθειμένη να της τα δώσει στη παρούσα συγκυρία. Δεδομένου, όμως, ότι τα έχει πουλήσει σε αρκετές τρίτες χώρες, είναι μία σαφής ένδειξη ότι μάλλον δεν θα τα αρνηθεί στην Τουρκία. Και μόνο αυτό το ενδεχόμενο υποχρεώνει την ηγεσία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων να μελετήσει εκ των προτέρων πώς θα αντιμετωπίσει αυτό το ενδεχόμενο, όχι μόνο στο τακτικό επίπεδο, όχι μόνο προετοιμάζοντας το έδαφος για να αποκτήσει κι αυτή τέτοια όπλα, αλλά ακόμα και από πλευράς περίθαλψης των επιζώντων.