Γιατί τα ελληνικά υποβρύχια έχουν το πλεονέκτημα έναντι των τουρκικών

Τα ελληνικά υποβρύχια έχουν γράψει σελίδες δόξας και απαράμιλλης αυτοθυσίας και οι Ελληνες ναυτικοί έχουν πληρώσει ακριβό τίμημα γι’ αυτό. Η Ελλάδα υπήρξε, από τις πρώτες χώρες που απέκτησε υποβρύχιο, ακόμη κι όταν η νέα εφεύρεση ήταν στα σπάργανα. Έκτοτε έχει χτίσει ένα ισχυρότατο στόλο υποβρυχίων, για τα μεγέθη της, ο οποίος της προσφέρει πλεονεκτήματα στα θέατρα επιχειρήσεων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1880, το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, θέλοντας να παραμείνει μέσα στις τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής, αλλά και να διατηρήσει το αξιόμαχο του Στόλου, είναι από τα πρώτα στον κόσμο που προσπάθησε να εντάξει στη δύναμή του υποβρύχιο σκάφος. Πρόκειται για το “NORDENFELT-I”. Κατασκευασμένο στο Ekensberg της Σουηδίας, έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1886 (αποσυναρμολογημένο).

Τον Μάρτιο του ίδιου έτους κάνει τις πρώτες του δοκιμές στον Φαληρικό Όρμο, αλλά παρουσίασε προβλήματα που το κατέστησαν μη αποδεκτό από το Πολεμικό Ναυτικό και ανενεργό έως το 1901 οπότε και κατεστράφη. Το Δελφίν Ι παραγγέλθηκε από την στα γαλλικά ναυπηγεία SCHNEIDER τον Σεπτέμβριο του 1910. Ιδίου τύπου υποβρύχιο και ο Ξιφίας Ι. Το Δελφίν κατέπλευσε στο Ναύσταθμο εγκαίρως για να λάβει μέρος στους πολέμους 1912-1913.

Τα ελληνικά υποβρύχια σήμερα

Σήμερα η Ελλάδα διαθέτει 11 υποβρύχια και η Τουρκία 12. Τα υποβρύχια και των δύο χωρών είναι γερμανικής προέλευσης. Τα τέσσερα από τα ελληνικά υποβρύχια είναι της πλέον σύγχρονης κλάσης 214 και υπάρχει ένα αναβαθμισμένο Type 209 με αναερόβια πρόωση. Τα υπόλοιπα είναι Type 209 με συμβατικά συστήματα πρόωσης. Ανάμεσα στις επιχειρησιακές λειτουργίες των υποβρυχίων είναι η αποβίβαση/επιβίβαση καταδρομέων και η ναρκοθέτηση. Την πρώτη αποστολή τα σημερινά υποβρύχια δεν μπορούν να την φέρουν σε πέρας λόγω της στενότητας χώρου. Η δεύτερη λειτουργία είναι προς το παρόν άγνωστη και παραμένει διαβαθμισμένη.

Η Τουρκία έχει με την σειρά της παραγγείλει έξι υποβρύχια Type 214 γερμανικής τεχνολογίας για κατασκευή σε δικά της ναυπηγεία. Η αγορά τους, σε συνδυασμό με την μεγάλη ηλικία των παλαιότερων ελληνικών υποβρυχίων δείχνει ότι η ζυγαριά της ναυτικής ισορροπίας ισχύος μεταξύ των δύο χωρών προσεχώς θα γύρει προς την Τουρκία. Στα τέλη του 2020 κυκλοφόρησαν πληροφορίες ότι η Ελλάδα έβγαλε από το συρτάρι την πρόταση για σταδιακή αγορά επιπλέον έξι υποβρυχίων κλάσης 214 “Παπανικολής” από την Γερμανία. Αναρωτιέται κανείς αν είναι πλέον σκόπιμο να αγοράσει η χώρα μας τα ιδίου τύπου υποβρύχια, με τα οποία θα εξοπλίζεται ο δυνητικός εχθρός, ασχέτως με το πόσο καλά έχουν αποδειχτεί σε ελληνική υπηρεσία.

Αυτή τη στιγμή υποβρύχια αναερόβιας πρόωσης κατασκευάζονται από τουλάχιστον τέσσερις χώρες εκτός της Γερμανίας (Γαλλία, Ισπανία, Σουηδία και Ιαπωνία) των οποίων η αγορά δεν θα επέσυρε διπλωματικά ή συμμαχικά προβλήματα. Η αγορά από άλλες πηγές θα επέτρεπε στην Ελλάδα να εισάγει στο οπλοστάσιό της σκάφη, τις δυνατότητες των οποίων οι Τούρκοι δεν θα μπορούν να γνωρίζουν, όπως θα γνωρίζουν τις δυνατότητες των γερμανικών 214 όταν τα θέσουν σε υπηρεσία.

Το Αιγαίο απροσπέλαστο

Παρόλα αυτά, σήμερα και στα επόμενα μερικά χρόνια τα ελληνικά υποβρύχια θα συνεχίσουν να κυριαρχούν σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Ακόμη και όταν εισέλθουν σε υπηρεσία τα τουρκικά Type 214 το πλεονέκτημα θα βρίσκεται και πάλι στα χέρια των Ελλήνων. Το Αιγαίο αποτελεί το μέγιστο πρόβλημα του τουρκικού Ναυτικού καθώς αποτελεί όχι μόνο πεδίο διένεξης με την Ελλάδα, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί δίοδο μέσω της οποίας οι Τούρκοι μπορούν να αναπτύξουν πλήρως τις ναυτικές μονάδες τους στην Ανατολική Μεσόγειο για να στηρίξουν τις εκεί διεκδικήσεις τους.

Το διάσπαρτο με νησιά, νησίδες, βραχονησίδες και υφάλους Αιγαίο είναι ένα προβληματικό περιβάλλον για όλους όσοι δεν το γνωρίζουν. Η ύπαρξη αυτών των γεωλογικών όγκων καθιστά προβληματικό τον πλου στον μη εξοικειωμένο ναυτικό επιφανείας πολλώ δε μάλλον στον μη εξοικειωμένο κυβερνήτη υποβρυχίου. Το περιβάλλον είναι τόσο πολύπλοκο που τα μεγάλα πυρηνοκίνητα αμερικανικά υποβρύχια αποφεύγουν να κινούνται σ’ αυτό. Σε ασκήσεις μεταξύ αμερικανικών και ελληνικών υποβρυχίων, πριν ακόμη ενταχθούν σε υπηρεσία τα Type 214, τα ελληνικά Τype 209 μπορούσαν να πλήξουν τον πολύ μεγαλύτερο και άρτια εξοπλισμένο “αντίπαλο” πριν καν αντιληφθεί την ύπαρξη τους.

Αυτές οι γεωλογικές εξάρσεις δεν αποτελούν απλώς κίνδυνο για πρόσκρουση, αλλά είναι ταυτόχρονα ιδανικές κρυψώνες για ελλοχεύοντα ελληνικά υποβρύχια, τα οποία παραμονεύουν αθόρυβα κρυμμένα πίσω και ανάμεσα σε γεωλογικές εξάρσεις μέχρι να περάσει ο εχθρός ο οποίος δεν θα μπορεί να κρυφτεί όντας εν κινήσει. Και φυσικά το ίδιο ισχύει όχι μόνο για τα πλοία επιφανείας, αλλά και για τα τουρκικά υποβρύχια.

Η ύπαρξη διαστρωματώσεων διαφορετικής πυκνότητας, αλμυρότητας και θερμοκρασίας χρησιμεύει σε όποιον τις γνωρίζει για να δυσκολεύει περαιτέρω την ανίχνευση από τον εχθρό, ενώ για τον γνώστη και εξοικειωμένο δίνουν ευκρινέστερη εικόνα. Φυσικά τα ελληνικά πληρώματα έχουν εκθετικά μεγαλύτερη γνώση του περιβάλλοντος και άρα μεγαλύτερο πλεονέκτημα.

Οι προσπάθειες των Τούρκων για θαλάσσιες έρευνες υδρογραφικού χαρακτήρα που έχουμε δει κατά καιρούς αποσκοπούν στο να ξεκλειδώσουν κάποια από αυτά τα μυστικά του Αιγαίου, ώστε να μπορεί να αποτυπωθεί μια εικόνα των διαφόρων ρευμάτων και διαστρωματώσεων στην περιοχή. Ακόμη, όμως, και μια τέλεια απεικόνιση δεν είναι το ίδιο με την μακρόχρονη δια ζώσης εμπειρία των Ελλήνων υποβρυχιάδων.

Ανατολική Μεσόγειος

Η Ανατολική Μεσόγειος δεν περιέχει τόσες εξάρσεις, αλλά η περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελλορίζου χαρακτηρίζεται από μια απότομη βύθιση της υφαλοκρηπίδας που δεν εκτείνεται σε μεγάλη απόσταση από τα παράλια (20-30 χλμ) η οποία διατρέχεται από υποβρύχια φαράγγια στα οποία μπορεί να “φωλιάσουν” αναερόβια υποβρύχια επί μακρόν μέχρι την διέλευση εχθρικού στόχου.

Από εκεί και ανατολικότερα για 130 χλμ περίπου ο βυθός είναι ομαλός και δεν προσφέρεται για την απόκρυψη υποβρυχίων. Αυτό όμως είναι πρόβλημα και για τους Τούρκους. Αναγκαστικά η υποβρύχια πορεία προς την Κύπρο πρέπει να ακολουθήσει μια τεθλασμένη γραμμή μετά το συγκρότημα του Καστελλορίζου προς Νότο, πριν στραφεί ξανά προς Βορρά για να προσεγγίσει τα κυπριακά παράλια.

Στη συγκεκριμένη περιοχή πλεονέκτημα παρέχεται σε όποιον έχει φτάσει πρώτος στην περιοχή, χωρίς να γίνει αντιληπτός. Προς το παρόν το πλεονέκτημα βρίσκεται σε ελληνικά χέρια, καθώς τα πέντε ελληνικά υποβρύχια με αναερόβια πρόωση μπορούν να φτάσουν και να παραμείνουν εκεί εν αναμονή των εχθρικών κινήσεων, αποκτώντας το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.

Προς το παρόν, στα θέατρα στα οποία θα κληθούν να επιχειρήσουν τα ελληνικά υποβρύχια έχει πλεονέκτημα το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό. Η ισορροπία θα αλλάξει με την απόκτηση των Type 214 από τους Τούρκους, αλλά και πάλι η ναυτοσύνη και η εμπειρία των Ελλήνων δίνει ένα προβάδισμα στο ελληνικό Ναυτικό στα πεδία αυτά. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι πρέπει να αγνοηθεί η ανανέωση του υποβρυχιακού στόλου με νέες μονάδες, λαμβάνοντας υπόψη το προαναφερθέν σκεπτικό σχετικά με την αγορά συστημάτων που θα αποτελούν αίνιγμα για την Τουρκία.