Η άσκηση “Μέδουσα” απάντηση στη χειραψία Ερντογάν-Σίσι

Οι διεθνείς, διακρατικές, διμερείς ή πολυμερείς, συμφωνίες, με υπόβαθρο τη διεθνή νομιμότητα, διαμορφώνουν το πλαίσιο αποκατάστασης της γεωπολιτικής σταθερότητας σε περιοχές, όπου η ασφάλεια και η ειρήνη υπονομεύονται από παράνομες ενέργειες κρατών, που δικαίως θεωρούνται κράτη-ταραξίες, λόγω της αναθεωρητικής και επεκτατικής πολιτικής τους, όπως για παράδειγμα η Τουρκία, η οποία βέβαια πήρε την κατάλληλη απάντηση με την άσκηση “Μέδουσα”.

Συγκεκριμένα, με την παρουσία των υπουργών Άμυνας και Εξωτερικών της Ελλάδας και της Αιγύπτου, διεξήχθη η εν λόγω διακλαδική στρατιωτική άσκηση, με ισχυρή συμμετοχή στρατιωτικών δυνάμεων την οποία σχεδίασαν τα ΓΕΕΘΑ των δύο κρατών. Αεροναυτικές και αεροαποβατικές ασκήσεις, προσβολές στόχων με ακρίβεια, από πλήρως αναβαθμισμένα μαχητικά αεροσκάφη. Η άσκηση έγινε στην ευρύτερη περιοχή της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. Συμμετείχαν επίσης, με στρατιωτικό προσωπικό και μέσα η Κύπρος, οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία. Μια συμμετοχή, που προσδίδει και πολιτικό (γεωστρατηγικό) περιεχόμενο στην ελληνο-αιγυπτιακή στρατιωτική άσκηση.

Στο Κάιρο, οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας Νίκος Δένδιας και Νίκος Παναγιωτόπουλος με τους Αιγύπτιους ομολόγους τους, Σαμέχ Σούκρι και Μοχάμεντ Ζάκι, υπέγραψαν τη νέα διακρατική συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου, σύμφωνα με την οποία, τίθεται σε εφαρμογή νέο επιχειρησιακό σχέδιο, για την οριοθετημένη θαλάσσια περιοχή μεταξύ των δύο κρατών. Ελλάδα και Αίγυπτος, συμφώνησαν σε κοινές επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης (SAR), σε αυτή την στην επίμαχη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Γιατί, όμως, είναι πολλή σημαντική αυτή η διακρατική συμφωνία;

• Πρώτον, διότι αποσκοπεί δια μέσου της συνεργασίας των αρμοδίων αρχών των δύο χωρών στη διάσωση ανθρώπινων ζωών που βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο.
• Δεύτερον, διότι, η συμφωνία είναι απολύτως συμβατή με το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.

Σε αντιδιαστολή της συγκεκριμένης συμφωνίας είναι τα αποκαλούμενα “μνημόνια συνεργασίας” μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Τρίπολης της Λιβύης, που συνιστούν συμπεριφορές παράνομες, παραβατικές, άκυρες και αποσταθεροποιητικές. Το λεγόμενο τουρκολιβυκό “μνημόνιο” κατανόησης, παραβιάζει, το Δίκαιο της Θάλασσας κατά την Σύμβαση του Montego Bay του 1982, εις τρόπο ώστε να καθίσταται νομικώς ανυπόστατο και επομένως ανίκανο να παραγάγει έννομα αποτελέσματα. Κυρίως όμως, εφαρμογή του παράνομου, από την άποψη του Διεθνούς Δικαίου, τουρκολιβυκού “μνημονίου” και με βάση αυτό, την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, προσβάλει ευθέως ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.

Οι σχέσεις Ελλάδας-Αιγύπτου 

Όπως δήλωσε ο υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, με τη συμφωνία καθορίζονται τα όρια της δικαιοδοσίας και των περιοχών ευθύνης για την έρευνα και διάσωση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, που ταυτίζονται με τα FIR Αθηνών και Καΐρου αντίστοιχα, με πλήρη εφαρμογή και απόλυτο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Ο συνυπογράφων υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επισήμανε:

«Το Μνημόνιο Κατανόησης στον τομέα της Αεροναυτικής και Ναυτικής Έρευνας και Διάσωσης, που υπογράφηκε νωρίτερα στο Υπουργείο Άμυνας. Θα ήθελα δε, να επισημάνω μια βασική πλευρά του Μνημονίου Συμφωνίας. Βασίζεται στον πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και είναι σε απόλυτη συμφωνία με τις διατάξεις του ICAO. Στόχος της υπογραφής αυτού του Μνημονίου Κατανόησης, είναι να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο συνεργασίας που θα συμβάλει στη διάσωση πολύτιμων ανθρώπινων ζωών. Αλλά στέλνουμε επίσης ένα σαφές μήνυμα ότι οι ενέργειές μας βασίζονται πάντα στους διεθνείς κανόνες. Σε καμία περίπτωση δεν προσπαθούμε ποτέ να παραβιάσουμε την κυριαρχία ή τα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων χωρών. Σε αντίθεση με αυτό που κάνουν συνεχώς άλλοι στην περιοχή».

Έχει ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι ανεξάρτητα από ποιο κόμμα βρίσκεται στην εξουσία, την τελευταία δεκαετία, οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν επενδύσει στις αγαστές σχέσεις με την Αίγυπτο, σε μια προσπάθεια, αυτή η συνεργασία, να εξισορροπήσει την τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Και να υπενθυμίσουμε, την ανάμειξη του προέδρου της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, στα εσωτερικά της Αιγύπτου (στρατιωτικό πραξικόπημα 2013), όπου είχε ταχθεί υπέρ της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και μετά, εναντίον του Αιγύπτιου προέδρου Φατάχ αλ Σίσι. Παρόλα αυτά η Τουρκία επιδιώκει μια προσέγγιση με την Αίγυπτο, με τον Ερντογάν να προαναγγέλλει και επαφές Τούρκων και Αιγυπτίων υπουργών.

Σε αυτό το πλαίσιο, έγινε και η συνάντηση του Ταγίπ Ερντογάν με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Φατάχ αλ Σίσι, στο Κατάρ, με την μεσολάβηση του εμίρη του Κατάρ Χαμάντ Αλ Θανί (να πούμε παρεμπιπτόντως, ότι το καλοκαίρι που μας πέρασε, ο σεΐχης έκανε διακοπές στην Ζάκυνθο). Όμως, παρά τη συνάντηση των δυο προέδρων στο Κατάρ, το κλίμα στις τουρκο-αιγυπτιακές σχέσεις επιβαρύνθηκε και πάλι λόγω της εμπλοκής της Άγκυρας στην Λιβύη και κυρίως, λόγω της εμμονής του Ερντογάν να στηρίζει την αιγυπτιακή Μουσουλμανική Αδελφότητα, που υπονομεύει το καθεστώς του αλ Σισι. Έτσι, “υποχρέωσαν” το Κάιρο να τερματίσει τις διερευνητικές συνομιλίες με την Άγκυρα, που στόχευαν στην αποκατάσταση των σχέσεων των δύο κρατών, Τουρκίας και Αιγύπτου. Μένει να δούμε αν οι επαφές που προανήγγειλε ο Ερντογάν οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση της έντασης…

Τι θα κάνει τώρα η Τουρκία

Όμως, το σημαντικό που προκύπτει από την ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία έρευνας και διάσωσης (SAR), είναι πως οι δύο χώρες αναγνωρίζουν ότι η περιοχή νοτίως της Κρήτης και του Ανατολικού Αιγαίου μέχρι τις αιγυπτιακές ακτές ελέγχεται αποκλειστικά από την Αθήνα και το Κάιρο, αφού θα ανήκουν στο FIR Αθηνών και Καΐρου αντίστοιχα. Μια διεθνής συμφωνία, απόλυτα συμβατή με το Διεθνές Δίκαιο, που ακυρώνει στην πράξη, το παράνομο τουρκολυβικό “μνημόνιο”, βάσει του οποίου, η Τουρκία, το 2020 και τον περασμένο Οκτώβρη, επιχείρησε να επεκτείνει τις δικές της περιοχές έρευνας και διάσωσης εντός του FIR Αθηνών.

Λάβρος όπως πάντα ο φιλοερντογανικός τουρκικός τύπος: Η εφημερίδα Sabah, σχολιάζοντας την πρόσφατη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου για την έρευνα και διάσωση, αναφέρει ότι πρόκειται, «για μάταιη προσπάθεια της Ελλάδας να σβήσει τα επιτεύγματα της Τουρκίας», επισημαίνοντας ότι η ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες έχει αυξηθεί.

Την επέκταση των ερευνών για υδρογονάνθρακες που διεξάγει η ExxonMobil νοτιότερα του ορίου που προσδιόριζε η Navtex της 7ης Νοεμβρίου (νότια της Κρήτης), θα προβλέπει η νέα Navtex, μετά από αίτημα του αμερικανικού πετρελαϊκού κολοσσού, για επέκταση του ορίου των ερευνών νοτιοδυτικά της Κρήτης, πάνω από τη μέση γραμμή μεταξύ Ελλάδας (Κρήτης) και Λιβύης, ως δυνητική ΑΟΖ, που συζητούσε η Λιβύη στις διαπραγματεύσεις του 2011, αλλά δεν αναγνωρίζει η σημερινή κυβέρνηση της Τρίπολης.

Από την άλλη πλευρά, η Άγκυρα προανήγγειλε νέες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο με το γεωτρύπανο “Αμπντούλ Χαμίτ Χαν” να είναι έτοιμο να αποπλεύσει. Αναμένεται να εκδοθεί τουρκική Navtex, που θα προσδιορίζει την περιοχή ερευνών εντός της ΑΟΖ της Λιβύης, είτε εντός της δυνητικής ελληνικής ΑΟΖ, νότια της Κρήτης. Το ενδιαφέρον θα είναι, αν τελικά κάποια περιοχή των δυο Navtex, της ελληνικής και της αναμενόμενης τουρκικής, θα είναι κοινή…