Η διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο – Το ΥΠΕΞ “μαζεύει” τα λάθη του Μαξίμου

Επιβεβλημένη και επείγουσα στροφή 180 μοιρών κάνει το υπουργείο Εξωτερικών υπό τον φόβο βατερλώ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 10ης-11ης Δεκεμβρίου, καθώς διαπιστώθηκε ότι η βιαστική συναίνεση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στα επίσημα Συμπεράσματα της συνεδρίασης των ηγετών της ΕΕ τον Οκτώβριο, αξιοποιήθηκε στο έπακρο από την Άγκυρα.

Όπως έχουμε υπογραμμίσει υπήρχε –και υφίσταται ακόμα– ενδεχόμενο ελληνικής ήττας σε τρία μέτωπα: Πρώτον, στη σχεδιαζόμενη πολυμερή διάσκεψη για την ανατολική Μεσόγειο, για την οποία ο πρωθυπουργός είχε συμφωνήσει (παράγραφος 22 των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Οκτωβρίου), χωρίς να αντιληφθεί ότι, με πρωταγωνιστική συμμετοχή της Τουρκίας, θα αναζητηθούν “ειδικές λύσεις” για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και το Μεταναστευτικό.

Δεύτερο πρόβλημα είναι η ασάφεια ως προς την υιοθέτηση κυρώσεων ή την απλή περιγραφή μελλοντικών –και υπό προϋποθέσεις– περιοριστικών μέτρων της ΕΕ κατά της Τουρκίας. Τρίτο θέμα είναι η γενναία χρηματοδότηση προς την Τουρκία για μία πενταετία ή επταετία προς αντιμετώπιση του Μεταναστευτικού, με απουσία πραγματικών δεσμεύσεων της Άγκυρας ως προς τη μη προώθηση χιλιάδων ατόμων προς την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Ενώπιον των δυσμενών εξελίξεων, η ελληνική διπλωματική υπηρεσία τις τελευταίες μέρες καλύπτει τα λάθη, τις παραλείψεις και τα κενά δράσης του Μεγάρου Μαξίμου, υπογραμμίζοντας προς συγκεκριμένους εταίρους της ΕΕ, ότι η Αθήνα δεν μπορεί να αποδεχθεί πλέον τη σύγκληση της διάσκεψης! Βασικό επιχείρημα είναι ότι, σε αντίθεση με τον περασμένο Οκτώβριο, όταν αναζητούνταν λύσεις εκτόνωσης της σχεδόν πολεμικής έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία συνεχίζει την επιθετική τακτική της εναντίον της Ελλάδας, κυρίως μέσω της διαρκούς παραβίασης της υφαλοκρηπίδας.

Στο νομικό επίπεδο, οι αρμόδιοι διπλωμάτες επισημαίνουν ότι οι “ειδικές λύσεις”, που θα κυριαρχούσαν κατά τις διαβουλεύσεις της αρχικής και των επόμενων διασκέψεων, δεν είναι δυνατόν να διαγράψουν τις διμερείς συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ των χωρών της περιοχής, οι οποίες βασίστηκαν στο Διεθνές Δίκαιο. Σε μεταγενέστερη φάση, εκτιμάται πως η ελληνική πλευρά θα θέσει και το αίτημα ακύρωσης του τουρκολιβυκού μνημονίου που υπεγράφη πριν από ακριβώς έναν χρόνο, ανατρέποντας παρανόμως τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο.

ΥΠΕΞ επιχειρηματολογία 

Ωστόσο, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, η ελληνική επιχειρηματολογία γίνεται αποδεκτή από ορισμένους εταίρους της ΕΕ, αλλά δεν συγκινεί καθόλου την υπηρεσιακή γραφειοκρατία του Συμβουλίου και της Κομισιόν, ούτε τον υψηλό εκπρόσωπο Ζοζέπ Μπορέλ. Το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι ότι ο Ζοζέπ Μπορέλ θα προχωρήσει κανονικά στην υποβολή των θετικών εισηγήσεών του για τη διάσκεψη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου.

Ως αποτέλεσμα, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των κρατών-μελών της ΕΕ, με πρώτο τον Κυριάκο Μητσοτάκη, θα κληθούν να αποφασίσουν την ακύρωση της διάσκεψης, την επ’ αόριστον αναβολή της, ή την υιοθέτηση αυστηρών όρων πριν από τη σύγκλησή της, οποτεδήποτε κι αν προγραμματιστεί. Ο πρωθυπουργός, ο οποίος φέρεται ότι πιστεύει πως η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει απογοητευτεί από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δεν έχει καταλήξει ακόμα στην τακτική που θα ακολουθήσει σχετικά με τη διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου.

Παράλληλα, στο υπουργείο Εξωτερικών (μετά και τη σκληρή δήλωση του Νίκου Δένδια, ότι «η Άγκυρα δεν αφήνει περιθώριο για οποιοδήποτε θετικό θεματολόγιο στο προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο») εξετάζονται ποικίλα σενάρια ως προς τις κυρώσεις, λαμβάνοντας υπόψη τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς συσχετισμούς. Το ίδιο πράττει και το Μέγαρο Μαξίμου. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αφενός βασίζει πολλά στη στήριξη του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν και του Αυστριακού καγκελαρίου Σεμπάστιαν Κουρτς, αφετέρου ανησυχεί για την αναβλητικότητα της Άνγκελα Μέρκελ και όσων άλλων ηγετών επηρεάζει.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Όπως συνήθως συμβαίνει πριν από τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων στην ΕΕ, ιδιαίτερα δραστήρια είναι και η αμερικανική διπλωματία, που ανησυχεί πρωτίστως για τη μακροπρόθεσμη παραμονή της Τουρκίας στο στρατόπεδο της Δύσης. Το μήνυμα των ΗΠΑ προς την Ελλάδα, τη Γαλλία και άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι ότι πρέπει οι αποφάσεις περί κυρώσεων ή άλλων μέτρων να ληφθούν με μεγάλη προσοχή.

Η Ουάσινγκτον κρίνει ότι δεν πρέπει να προκληθεί υπεραντίδραση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είτε λόγω πραγματικής οργής του, είτε ως πρόσχημα για εσωτερική κατανάλωση στο τουρκικό εκλογικό σώμα. Πάντως, Αμερικανός διπλωμάτης με μεγάλη πείρα στην περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής προβλέπει συνέχιση των τουρκικών προκλήσεων με το Oruc Reis μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ανεξάρτητα από το είδος των αποφάσεών του.