Η διπλωματική ευκαιρία και το πυροτέχνημα Ιωακειμίδη

Η ελληνική ανησυχία για την παρόξυνση του τουρκικού αναθεωρητισμού είναι εύλογη. Το θέμα βρίσκεται καθημερινά στη δημόσια συζήτηση, καθώς, παρά τις εξελίξεις στην Ουκρανία, η Τουρκία φροντίζει να το συντηρεί με επιθετικές δηλώσεις. Οι Δυτικοί ασχολούνται με τις τουρκικές ακρότητες μόνο παρεμπιπτόντως και με τη δέουσα… χαλαρότητα, παρότι οι συζητήσεις για αποβάσεις σε ελληνικά νησιά διεξάγονται πλέον ανοιχτά στη δημόσια τουρκική τηλεόραση!

Κατά τα άλλα, οι πάντες ασχολούνται με τον Πούτιν και την Ουκρανία. Η ελληνική πλευρά δεν φροντίζει να αξιοποιήσει δεόντως τη συγκυρία για να αναδείξει τις ομοιότητες με το ελληνοτουρκικό μέτωπο και να καταγγείλει διεθνώς τον ισλαμοφασισμό που εκπροσωπεί η Τουρκία του Ερντογάν. Στόχος της είναι η τρομοκράτηση του πληθυσμού μιας χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, ενώ η Ουκρανία, για την οποία χύνονται τόσα δάκρυα, δεν ανήκει πουθενά.

Οι αναλογίες μεταξύ ελληνοτουρκικών και Ουκρανικού δεν εξαντλούνται μόνο στο ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νήσων του ανατολικού Αιγαίου, που ανέπτυξε ο υπογράφων χθες. Ενώ οι ΗΠΑ αναμένουν από την Ελλάδα πλήρη “συμμαχική αλληλεγγύη” και απόλυτη προσαρμογή του εθνικού συμφέροντος στο ΝΑΤΟϊκό, θα έπρεπε να ισχύει και το ανάποδο. Αντ’ αυτού, ακολουθούν πολιτική δυο μέτρων και δυο σταθμών.

Ας δούμε άλλη μία ομοιότητα! Στο Ουκρανικό, η ισχυρότερη και μεγαλύτερη Ρωσία συμπεριφέρεται απειλητικά απέναντι στην μικρότερη και στρατιωτικά πιο αδύναμη Ουκρανία, διότι θεωρεί ότι η πρόθεση ένταξής της στο ΝΑΤΟ απειλεί την ρωσική εθνική ασφάλεια. Στα ελληνοτουρκικά, η μεγαλύτερη σε μέγεθος και ισχυρότερη στρατιωτικά (όπως κομπάζει καθημερινά) Τουρκία απειλεί διαρκώς με εισβολή την Ελλάδα.

Να τονιστεί ότι η Ρωσία δεν έχει απειλήσει ρητά με εισβολή την Ουκρανία, ενώ η Τουρκία έχει απειλήσει την Ελλάδα! Στα ελληνοτουρκικά τείνουμε να ξεχάσουμε ότι από τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ δεν απαγορεύεται μόνο η χρήση βίας, αλλά και η απειλή χρήσης βίας! Ο διεθνής οργανισμός, όμως, φυσικά δεν έχει αρθρώσει κουβέντα για τις τουρκικές παραβιάσεις. Όπως δείχνουν οι πράξεις του, άλλωστε, έχει προσαρμοστεί μια χαρά με τα τετελεσμένα της εισβολής και κατοχής στην Κύπρο, καταπατώντας ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης και αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας!

Και πάλι ο κ. Ιωακειμίδης…

Σε αυτό το κλίμα, οι γνωστές φωνές στην Αθήνα εξακολουθούν να παίζουν αντικειμενικά το παιχνίδι της Άγκυρας, προωθώντας την πολιτική που εξέθρεψε την τουρκική επιθετικότητα. Ασχέτως εάν προσποιούνται ότι δεν το καταλαβαίνουν, οι ιστορικές και πολιτισμικές καταβολές παίζουν ρόλο στη “γλώσσα” που κατανοεί μια χώρα. Και το δίδαγμα είναι ότι η Τουρκία δεν αντιλαμβάνεται άλλη γλώσσα από αυτή της ισχύος. Συγκεκριμένα της άρνησης των αναθεωρητικών της στόχων επί του πεδίου σε καθημερινή βάση.

Σε ραδιοφωνική του συνέντευξη λοιπόν, ο καθηγητής Παναγιώτης Ιωακειμίδης μας προειδοποίησε ότι έρχονται χειρότερα. Είπε ότι η Τουρκία, από το περασμένο καλοκαίρι προχώρησε ένα βήμα παραπέρα από τις θαλάσσιες ζώνες, προσθέτοντας την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί των μεγάλων πλέον νήσων του ανατολικού Αιγαίου. Η ανάγνωση του καθηγητή είναι ότι πρέπει να πάρουμε θαρραλέες πρωτοβουλίες «για να προλάβουμε τα χειρότερα» (από το 5:20 και μετά):

Πιθανόν να διέλαθε της προσοχής του ότι μόλις μια ημέρα πριν ο Τούρκος πρέσβης στη Νορβηγία έλεγε δημόσια στον Νίκο Δένδια ότι η όποια ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση δεν πρόκειται να βασιστεί στο διεθνές δίκαιο, προκαλώντας την οργή του Έλληνα υπουργού. Κι αυτό, τη στιγμή μάλιστα που η Τουρκία μέμφεται τους Έλληνες ότι καταπατούν το διεθνές δίκαιο, το οποίο η ίδια ρητά περιφρονεί, επειδή δεν την βολεύει…

Παρότι ο Ιωακειμίδης στο παρελθόν υπερτόνιζε τη σημασία του διεθνούς δικαίου, στην προκειμένη περίπτωση φαίνεται να προσαρμόζεται στην τουρκική βούληση, με ιδιαίτερη ευκολία. Προτείνει η Ελλάδα να μιμηθεί την επίσκεψη των Νίξον-Κίσιντζερ στην Κίνα τη δεκαετία του 1970, που άλλαξε για μεγάλο διάστημα τον ρου των διμερών σχέσεων! Ακούγεται εντυπωσιακό, αλλά η πρόταση είναι στον αέρα.

Η διπλωματική “ευκαιρία”

Καταρχάς, στο ιστορικό παράδειγμα του 1972 την πρωτοβουλία πήρε ο ισχυρός (ΗΠΑ), όχι ο αδύναμος (Κίνα εκείνης της εποχής). Μετέβη δε ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο γεωπολιτικό σκεπτικό, το οποίο δεν είχε καμία απολύτως σχέση με τον κατευνασμό. Σκοπό είχε την περικύκλωση του κοινού τότε αντιπάλου, της Σοβιετικής Ένωσης. Στα δε ιστορικά βιβλία αναφέρεται το επιχείρημα ότι μετά τη συνάντηση η Κίνα έγινε δεκτή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), κάτι που συνέβαλε τα μέγιστα στην οικονομική της ανάπτυξη και την ανάδειξη της σε στρατηγικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ.

Ψάχνουμε, αλλά δεν βρίσκουμε παραλληλισμό με τα ελληνοτουρκικά. Μήπως η Ελλάδα στο παρελθόν δεν προέβη σε πλήθος κινήσεων καλής θέλησης προς την Τουρκία. Μήπως δεν έγινε θερμός υποστηρικτής της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, στο πλαίσιο του ευσεβούς ελληνικού πόθου περί “εξημέρωσης του θηρίου”; Έγινε και μάλιστα, χωρίς να εξασφαλίσει το παραμικρό αντάλλαγμα. Αντί, μάλιστα, η Αθήνα να επιμείνει ότι η Τουρκία πρέπει βήμα-βήμα να προσαρμοστεί στο κοινοτικό κεκτημένο και σε ό,τι αφορά την συμπεριφορά της προς τους γείτονες, διευκόλυνε τους Τούρκους, ανεχόμενη απαράδεκτες συμπεριφορές της.

Πιστεύει άραγε ο καθηγητής ότι μία μονομερής κίνηση της Ελλάδας προς την Τουρκία θα φέρει αυτή τη φορά αποτελέσματα σε περίοδο εκτροχιασμού του τουρκικού επεκτατισμού; Δεν προσκομίζει ούτε ένα επιχείρημα. Αντί ο Ιωακειμίδης να διαδαχθεί από το αποδεδειγμένο ναυάγιο της προσέγγισής του στα ελληνοτουρκικά, προτείνει να επαναλάβουμε την ίδια πολιτική, αλλά πιο “τολμηρή”, δηλαδή με μεγαλύτερες υποχωρήσεις, προφανώς ελπίζοντας ότι το “θηρίο” προσωρινά θα χορτάσει και θα κερδίσουμε λίγο χρόνο!

Λησμονεί ο Ιωακειμίδης ότι στόχος των Αμερικανών ήταν να εκμεταλλευτούν την αντιπαλότητα Πεκίνου-Μόσχας εκείνη της εποχή. Μετά τη ρήξη στις σχέσεις τους το 1956, οι Κινέζοι αναζητούσαν τρόπο για να εξισορροπήσουν τη σοβιετική ισχύ! Ο δε Μάο θεωρούσε ότι οι Σοβιετικοί επεδίωκαν εξομάλυνση των σχέσεών τους με τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να φοβάται πως η εξεύρεση ισορροπίας θα οξύνει το πρόβλημα ασφαλείας για την Κίνα. Η Ουάσιγκτον από την πλευρά της επιθυμούσε να κρατήσει διαιρεμένο το κομμουνιστικό μπλοκ. Κυρίως όμως να πετύχει την απεμπλοκή από τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Διακρίνουμε πουθενά πρόθεση κατευνασμού, ή έστω κάποια αναλογία με τα ελληνοτουρκικά; Εμείς όχι και ο Ιωακειμίδης, εάν την διακρίνει, δεν μας τη λέει!

Το αληθινό πρόσωπο του Ερντογάν

Μία αντίστοιχη ελληνική πρωτοβουλία όχι μόνο δεν θα φέρει αποτέλεσμα, αλλά και θα περιπλέξει τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας, όπως η προσέγγιση ΗΠΑ-Κίνας περιέπλεξε τις δύσκολες σχέσεις της με την Ινδία και συνέβαλε στην ινδική στροφή προς την ΕΣΣΔ. Αυτή την ειδική σχέση την βρίσκει μπροστά της η Ουάσιγκτον μέχρι και σήμερα, που μετά τη συμφωνία AUKUS και την πλήρη ευθυγράμμιση της Ιαπωνίας, το μεγάλο “γεωπολιτικό έπαθλο” είναι η Ινδία. Η ιστορική εμπειρία όμως, έχει οδηγήσει το Νέο Δελχί να αποφεύγει την ταύτιση με οποιονδήποτε.

Εν ολίγοις, τέτοιες ενέργειες μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις για την Ελλάδα. Πώς θα επηρεαστούν οι σχέσεις της Ελλάδας με σειρά χωρών, η προσέγγιση με τις οποίες κατέστη εφικτή από τη στιγμή που ο Ερντογάν έδειξε το πραγματικό του πρόσωπο; Δεν θα διευκολυνθεί η τωρινή αγωνιώδης προσπάθεια του “σουλτάνου” να σπάσει τον διπλωματικό αποκλεισμό του, κάνοντας ανοίγματα σε Ισραήλ, Αίγυπτο, Εμιράτα και Σαουδική Αραβία, “καταπίνοντας” ύβρεις που είχε εκτοξεύσει στο παρελθόν εναντίον τους;

Αντί τέτοιων ανησυχιών, τον Ιωακειμίδη απασχολεί η πάση θυσία και άνευ όρων εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία. Και καλά, εάν είχε να προτείνει έναν πραγματικά αποτελεσματικό τρόπο θα ήταν προσφορά. Δεν είναι προσφορά, όμως, οι άτοπες ιδέες που το μόνο αποτέλεσμά τους είναι να εδραιώνεται η πεποίθηση της Άγκυρας πως όσο μεγαλύτερη επεκτατική πίεση ασκεί στην Αθήνα τόσο περισσότερα έχει να κερδίσει. Αν αξίζει να κρατήσουμε κάτι είναι ότι όσο η Ελλάδα δείχνει απρόθυμη να υποστηρίξει σθεναρά τα νόμιμα εθνικά της συμφέροντα τόσο πιο επιφυλακτικοί είναι οι δυνάμει σύμμαχοί της να δεσμευτούν μαζί της σε κατεύθυνση ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας.