Η δύσκολη σχέση Μητσοτάκη-Χριστοδουλίδη

Οι αναβληθείσες, λόγω του δυστυχήματος του Canadair, συνομιλίες του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, στη Λευκωσία, θα επιβεβαίωναν τη βούληση συνεργασίας, αλλά το πραγματικά ζητούμενο είναι τα πρακτικά βήματα προόδου στα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η σχέση των δύο ηγετών εγκαινιάστηκε με θετικό τρόπο, ακριβώς προ τετραετίας, όταν ο νεοεκλεγείς Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε την Κύπρο και ο Νίκος Χριστοδουλίδης, υπό την τότε ιδιότητα του υπουργού Εξωτερικών, ήταν ο πρώτος που τον είχε προειδοποιήσει για την επικείμενη, εντός μηνών, υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Δυστυχώς, ο πρωθυπουργός δεν εκτίμησε εγκαίρως την αξία όσων άκουσε (όπως και ανάλογες πληροφορίες από το Κάϊρο τις παραμονές της υπογραφής) και, το Νοέμβριο του 2019, δεν έδρασε ως όφειλε.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, αν και δεν κατεγράφη κάποια μεγάλη διαφωνία (όπως, ιστορικά, μεταξύ Ανδρέα Παπανδρέου και Σπύρου Κυπριανού ή Κώστα Σημίτη και Γλαύκου Κληρίδη) αιωρείτο ένα κλίμα καχυποψίας μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του τότε προέδρου Νίκου Αναστασιάδη. Λέγεται πως οι κύριοι Αναστασιάδης και Χριστοδουλίδης είχαν ενοχληθεί ιδιαίτερα σε δύο περιπτώσεις: πρώτον, όταν ο πρωθυπουργός τους μίλησε ευθέως για τις αμφιβολίες του διεθνούς παράγοντα, ως προς τις πραγματικές προθέσεις της Λευκωσίας. Και δεύτερον, όταν πληροφορήθηκαν φήμες για την άποψη του Μεγάρου Μαξίμου ότι το ενεργειακό-ερευνητικό πρόγραμμα της Κύπρου τροφοδοτούσε την ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Τα όποια σύννεφα στις διμερείς σχέσεις διαλύθηκαν, ούτως ή άλλως, λόγω της απουσίας ουσιαστικών εξελίξεων μετά την άρνηση της Άγκυρας και της τουρκοκυπριακής κοινότητας να επιστρέψουν στο διάλογο μέχρι να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις τους για τη λεγόμενη “κυριαρχική ισότητα” και τη λύση των δύο κρατών. Στο ίδιο κλίμα, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δεν είναι διατεθειμένος να ορίσει ούτε καν ειδικό απεσταλμένο του στη Μεγαλόνησο, κρίνοντας ότι δεν έχει λόγο να εκτεθεί όσο δεν υπάρχει προοπτική λύσης.

Νέα σκηνικό στις ελληνοκυπριακές σχέσεις

Ωστόσο, η συγκρότηση ισχυρών κυβερνήσεων, διαδοχικά, στη Λευκωσία, την Άγκυρα και την Αθήνα δημιουργεί πλέον νέο σκηνικό που απαιτεί διαβουλεύσεις και τη λήψη αποφάσεων εκ μέρους των κυρίων Χριστοδουλίδη και Μητσοτάκη. Πρώτα απ’ όλα, η Λευκωσία φέρεται να ευνοεί τη διεξαγωγή διαλόγου Αθήνας-Άγκυρας, που δρομολογήθηκε στο Βίλνιους, υπό τη λογική ότι η μείωση της έντασης στο Αιγαίο επεκτείνεται σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και ίσως μέχρι την Πράσινη Γραμμή.

Επίσης, η κυπριακή ηγεσία δεν εκφράζει αντιρρήσεις για την πρόοδο των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, ενταφιάζοντας τις ιδέες περί κυρώσεων που είχαν “απογειώσει” τη δημοφιλία του κ. Χριστοδουλίδη. Βέβαια, η βασιμότητα τόσο καλόπιστων και αισιόδοξων εκτιμήσεων μένει να αποδειχθεί στην πράξη, αφού ο Ερντογάν δεν έχει αναλάβει καμία δέσμευση έναντι του Μητσοτάκη για το Κυπριακό. Ο δε Έλληνας πρωθυπουργός μιμήθηκε τον Ανδρέα Παπανδρέου του 1988 και “έβαλε το Κυπριακό στο ράφι”.

Το δεύτερο ζήτημα, που απαιτεί λήψη αποφάσεων, είναι η πρόταση του κ. Χριστοδουλίδη για πιο ενεργή ανάμιξη της ΕΕ στο Κυπριακό και τον ορισμό ειδικού απεσταλμένου της. Ο Κύπριος πρόεδρος, με τον αέρα της πανηγυρικής εκλογής, ήλπιζε σε θετική υποδοχή της πρότασής του ήδη κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Μαρτίου.

Μέχρι που ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς τον επανάφεραν στην πραγματικότητα, παραπέμποντας σε εξελίξεις μετά τις τουρκικές εκλογές. Ούτε κι αυτό συνέβη. Αν και έχουν μεσολαβήσει δύο μήνες από την επανεκλογή Ερντογάν, το μόνο που εξασφάλισε η κυπριακή διπλωματία είναι κάποιες γενικόλογες αναφορές στα Συμπεράσματα του πρόσφατου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Ορισμένοι κακεντρεχείς στην Αθήνα αποδίδουν ευθύνη και στον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, επειδή επιμένει σε γενικολογίες, καθυστερώντας την υποβολή δέσμης συγκεκριμένων ιδεών, κυρίως, προς το Βερολίνο και το Παρίσι. Ίσως έχουν δίκιο, αλλά δεν εμφανίζεται και κανένας πρόθυμος στην ελληνική πρωτεύουσα να συνδράμει τον Κύπριο πρόεδρο στην ορθή σύνταξη και προώθηση των ιδεών του.