Η επίσκεψη Λουτ και το παζλ του Κυπριακού

Με στόχο τον καθορισμό ενός οδικού χάρτη, παρά τις δυσκολίες που διαπιστώνει ότι υπάρχουν, αρχίζει επαφές στη Λευκωσία η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ. Η αξιωματούχος του Διεθνούς Οργανισμού, η οποία μέχρι τώρα επέλεξε να είναι «καλός ακροατής» στις συναντήσεις που είχε για το Κυπριακό, έφθασε στο νησί με διαφορετικά σενάρια στις αποσκευές της. Αναμένεται να ενεργοποιήσει αυτό που θα ταιριάζει με τα δεδομένα που θα έχει ενώπιόν της και θα προσπαθήσει να το στηρίξει μέχρι τέλους.

Είναι σαφές πως θα προβεί σε «μια ανάγνωση της κατάστασης πραγμάτων». tην ίδια ώρα, όμως, στοχεύει σε αποτελέσματα, που θα κομίσει πλήρως στον Γενικό Γραμματέα, Αντόνιο Γκουτέρες. Η εντολή που έχει είναι να προετοιμάσει το έδαφος για επανέναρξη των συνομιλιών. Αυτό δεν φαίνεται να έχει γίνει. gι’ αυτό και θα επιχειρήσει να καθορίσει πλαίσιο κινήσεων, που θα συντηρήσουν την προοπτική. Με βάση τις πληροφορίες που υπάρχουν, η κ. Λουτ θα κινηθεί ως εξής:

• Πρώτον, θα επιμένει πως η νέα διαδικασία θα πρέπει να ολοκληρωθεί «εντός ενός σαφούς ορίζοντα». Δεν θα καθορίζεται καταληκτική ημερομηνία, αλλά δεν θα αφεθούν οι συζητήσεις να συνεχιστούν στο διηνεκές.
• Δεύτερον, εάν δεν μπορεί να είναι μεγάλο σε έκταση το έγγραφο των όρων αναφοράς, θα παρουσιαστεί προς συμφωνία ένα περιγραφικό (με επικεφαλίδες) κείμενο.
• Τρίτον, πληροφορίες αναφέρουν πως τα Ηνωμένα Έθνη προσανατολίζονται να παρουσιάσουν σε διαφοροποιημένη μορφή το Πλαίσιο Γκουτέρες. Κοντολογίς, να «νερώσουν» το περιεχόμενο. Δεν φαίνεται τυχαίο το γεγονός ότι στον Διεθνή Οργανισμό υποδεικνύουν πως δεν πρέπει να θεωρείται Βίβλος το Πλαίσιο Γκουτέρες. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, τότε, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές στη Λευκωσία, τα Ηνωμένα Έθνη θα κάνουν μια κίνηση για να ικανοποιήσουν την τουρκική πλευρά.
• Τέταρτον, εάν δεν μπορέσει η κ. Λουτ να ξεπεράσει τις δυσκολίες, λόγω διαφωνιών και ενστάσεων στις χωριστές συναντήσεις, δεν αποκλείεται να καλέσει κοινή συνάντηση Αναστασιάδη και Ακιντζί. Η αξιωματούχος του ΟΗΕ αναμένεται να αναχωρήσει από το νησί την Τρίτη, τούτο ωστόσο ενδεχομένως να αλλάξει.
• Πέμπτο, θα πρέπει να συμφωνηθεί και η διαδικασία. Κατά πόσο θα πραγματοποιηθούν συνομιλίες πρώτα στη Λευκωσία και στη συνέχεια να συγκληθεί Πενταμερής Διάσκεψη, ή θα πραγματοποιηθεί απευθείας Πενταμερής.

Οι υπόλοιποι παίκτες ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες και στοχεύσεις. Η Λευκωσία επιλέγει να είναι πολύ προσεκτική στις επαφές, καθώς δεν θέλει να φορτωθεί ενδεχόμενο αδιέξοδο. Πληροφορίες αναφέρουν πως θα τοποθετηθεί υπέρ του Πλαισίου Γκουτέρες και των μέχρι σήμερα συγκλίσεων. Ως προς τις νέες ιδέες θα επεξηγήσει την αποκεντρωμένη ομοσπονδία. Θα επικεντρωθεί σε δυο σημεία: Το θέμα του βέτο και του καθορισμού του όρου «ζωτικά συμφέροντα» Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Και τα δυο αυτά ζητήματα είναι αλληλένδετα, καθώς η ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρεί πως βέτο μπορεί να έχει η τουρκοκυπριακή πλευρά στα ζητήματα που θα έχει ζωτικά συμφέροντα.

Η Άγκυρα έχει ξεκαθαρίσει πως συζητά κι άλλα μοντέλα λύσης. Η Τουρκία επιμένει σε συνομοσπονδιακό μοντέλο και όπως εξηγούν οι αξιωματούχοι της σε συνομιλητές τους, «το συζητά και η ελληνοκυπριακή πλευρά». Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η Λευκωσία θα ανοίξει τη συζήτηση σε αυτό το μοντέλο εάν αποτύχει και αυτή η προσπάθεια. Εάν η Τουρκία επιμένει να συζητήσει τώρα, τότε δεν θα ακολουθήσει, θα το ξεκόψει.

Στην Άγκυρα γνωρίζουν τις προθέσεις του Προέδρου Αναστασιάδη σε σχέση με το θέμα αυτό και θεωρούν πως μέσα από τακτικές κινήσεις θα σπρώξουν τις εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση. Είτε δια της εδραίωσης του αδιεξόδου (αποτυχίας νέας προσπάθειας) σε συνδυασμό με ενέργειες για νέα τετελεσμένα επί του εδάφους είτε με τεχνητή κρίση στην ΑΟΖ.

Είναι προφανές πως η Τουρκία δεν επιθυμεί να εισέλθει σε συνομιλίες για το Κυπριακό σε αυτή τη φάση για μια σειρά λόγους. Το καθεστώς Ερντογάν δίνει ιδιαίτερο βάρος στις τοπικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 31 Μαρτίου 2019 στη χώρα και στην οικονομική κρίση. Παράλληλα, στην Άγκυρα η προσοχή είναι στραμμένη στο Συριακό και τα επόμενα βήματα που θα γίνουν από την πλευρά της, ενώ αναμένει και τα αποτελέσματα από τη γεώτρηση της ExxonMobil στο θαλασσοτεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ.

Τα αποτελέσματα αυτά θα καθορίσουν ενδεχομένως και τα επόμενα βήματα. Στα κατεχόμενα, ο κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί, σαφώς αποδυναμωμένος, θα πραγματοποιήσει τις επαφές με την κ. Λουτ υπό την πίεση της Άγκυρας και της ψευδοκυβέρνησης, που θεωρούν πως θα πρέπει να συζητηθούν άλλα μοντέλα λύσης.

Η Αθήνα, από την πλευρά της, έχει ξεκαθαρίσει προς τα Ηνωμένα Έθνη πως δεν ευνοεί ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα. Παράλληλα, υποδεικνύει πως η θέση της στα θέματα της Ασφάλειας, όπως καθορίστηκαν από τον τέως υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, παραμένουν σταθερά οι ίδιες. Η Αθήνα θεωρεί απαραίτητο να υπάρξουν συζητήσεις με την Άγκυρα για το θέμα της Ασφάλειας πριν από τη σύγκληση Πενταμερούς.

Τα επόμενα 24ωρα κρίνονται ιδιαίτερα κρίσιμα για το Κυπριακό, υπό την έννοια ότι πιθανόν να αποφασιστεί νέα διαδικασία, ή η κ. Λουτ θα ενημερώσει τον Αντόνιο Γκουτέρες ότι δεν υπάρχουν σε αυτή τη φάση δυνατότητες. Είναι, πάντως, σαφές πως οι βασικοί παίκτες, για διαφορετικούς λόγους, ευνοούν την έναρξη συνομιλιών σε μεταγενέστερο χρόνο. Στη μεγάλη εικόνα θα πρέπει να τοποθετηθούν και τα όποια αποτελέσματα των γεωτρήσεων της ExxonMobil που εκ των πραγμάτων θα δρομολογήσουν εξελίξεις.