Η Ευρώπη αποκτά στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο

Την εμπλοκή της ΕΕ μέσω της PESCO (Διαρκής Διαρθρωμένη Συνεργασία για θέματα ασφάλειας και άμυνας) στα θέματα της ασφάλειας στην κυπριακή ΑΟΖ και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου  επιχειρούν κράτη-μέλη. Την ίδια ώρα, στο ανακοινωθέν που θα εκδοθεί την ερχόμενη Τετάρτη, 20 Μαρτίου, στη συνάντηση κορυφής Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ με τη συμμετοχή του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, θα στέλνεται σαφέστατο μήνυμα προς την Τουρκία για τις απειλές που εκτοξεύει κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στο ανακοινωθέν θα σημειώνεται συναφώς ότι δεν θα γίνουν αποδεκτές οι όποιες απειλές διατυπώνονται από τρίτες χώρες, μήνυμα που αφορά ευθέως στην Άγκυρα. Η υιοθέτηση της διατύπωσης αυτής διευκολύνθηκε σημαντικά και από την ένταση που χαρακτηρίζει τις σχέσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ με την Τουρκία. Οι Αμερικανοί σημειώνουν πως η αγορά από την Τουρκία του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400 πρέπει να θεωρηθεί ως ζήτημα εθνικής ασφαλείας για τις ΗΠΑ.

Πού θα καταλήξει αυτή η αντιπαράθεση κανείς δεν μπορεί να αναφέρει με σιγουριά, καθώς αμφότερες οι πλευρές τεντώνουν το σχοινί. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, στο παρασκήνιο γίνονται πολλές κινήσεις, οι οποίες αφορούν στην ενεργειακή ασφάλεια. Σε αυτές τις συζητήσεις, αν και δεν υπάρχει ακόμη οποιαδήποτε συμφωνία, φαίνεται από το κλίμα που διαμορφώνεται ότι προδιαγράφεται το εξής σκηνικό:

• Πρώτον, η Γαλλία θα προχωρήσει στην κατασκευή, μέσω κρατικής εταιρείας, ναυστάθμου στο Μαρί. Την ίδια ώρα, το Παρίσι, όπως και το Βερολίνο, θέλουν να εμπλέξουν την PESCO, που λειτουργεί συμπληρωματικά του ΝΑΤΟ, αλλά είναι ευρωπαϊκό δημιούργημα. Αυτό θα γίνει και για οικονομικούς λόγους (συνδρομή – κονδύλια από την PESCO) με δέλεαρ τη χρήση των υποδομών από κράτη-μέλη της ΕΕ. Σημειώνεται συναφώς πως η Γερμανία θα στείλει σύντομα ειδικούς για να εξετάσουν τις υποδομές στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό συμφωνήθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη της Γερμανίδας υπουργού Άμυνας στη Λευκωσία.
• Δεύτερον, οι ΗΠΑ έχουν στείλει ειδικούς και εξέτασαν τις δυνατότητες χρήσης των κυπριακών αεροδρομίων. Οι Αμερικανοί, όπως πληροφορούμαστε, ζητούν διάφορες διευκολύνσεις από τη Λευκωσία, η οποία είναι ανοικτή και προς όλες τις χώρες που θέτουν παρόμοια αιτήματα. Η Λευκωσία μετρά διάφορα δεδομένα και πιθανές αντιδράσεις για τις συνεργασίες αυτές, αλλά θεωρεί πως οι επιλογές της είναι περιορισμένες.

Θέμα δημιουργίας στρατιωτικής –ναυτικής κατά κύριο λόγο– βάσης τίθεται βασικά από τους Γάλλους. Είναι, ωστόσο, σαφές πως ακόμη δεν έχει ξεκαθαρίσει ο χαρακτήρας που θα έχει. Εάν, δηλαδή, θα είναι μόνιμη παρουσία, ή θα χρησιμοποιείται όταν και όποτε χρειάζεται. Το θέμα αυτό συζητείται και αναμένεται να υπάρξει κατάληξη σύντομα. Όπως προκύπτει από κάποιες κινήσεις στο παρασκήνιο η χρήση μιας ναυτικής βάσης και από άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ μπορεί να είναι τελικά η ρύθμιση, που θα οριστικοποιήσει το τοπίο.

Στο βάθος και η Βρετανία

Πάντως, σε όλες τις συζητήσεις υπάρχει στο βάθος και η Βρετανία, αν και είναι απορροφημένη κυρίως με τις εσωτερικές συζητήσεις για το Brexit που διεξάγονται την τελευταία περίοδο. Το Λονδίνο δεν φαίνεται να καλοβλέπει το ενδεχόμενο δημιουργίας νέας στρατιωτικής βάσης στην Κύπρο. Ούτε ευνοεί τη χρήση υποδομών της Κυπριακής Δημοκρατίας από τρίτες χώρες. Θεωρεί και υποστηρίζει πως αυτό μπορεί να γίνεται από τις βρετανικές βάσεις.

Την ίδια ώρα, το Λονδίνο επιχειρεί να προβεί σε διμερείς συμφωνίες με κράτη-μέλη της ΕΕ σε διάφορα πεδία συνεργασίας. Ενόψει της απανταχούσας που έχει εκδώσει η Κομισιόν να μην γίνονται διμερείς συζητήσεις με τη Βρετανία ενόψει της εξόδου της από την Ένωση, δεν υπήρξε μέχρι στιγμής ανταπόκριση από ευρωπαϊκά κράτη.

Είναι σαφές πως η εμπλοκή στην κυπριακή ΑΟΖ μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών έχει ενεργοποιήσει και τις χώρες από όπου προέρχονται. Το ζητούμενο είναι το ενδιαφέρον αυτό να δημιουργήσει και δίχτυ προστασίας για την Κυπριακή Δημοκρατία. Πολλά θα εξαρτηθούν και από τις ποσότητες φυσικού αερίου που θα ανακαλυφθούν και από τον χρόνο που θα χρειαστεί για την αξιοποίησή του.

Τα 25 κράτη-μέλη που συμμετέχουν στην PESCO είναι τα εξής: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Κροατία, Κύπρος, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Ιρλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία, Σλοβακία, Ισπανία και Σουηδία.

Η μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας και προβλέπει τη δυνατότητα ορισμένων κρατών-μελών της ΕΕ να συνεργάζονται στενότερα στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Αυτό το μόνιμο πλαίσιο αμυντικής συνεργασίας παρέχει τη δυνατότητα σε όσα κράτη-μέλη έχουν τη βούληση και την ικανότητα να αναπτύξουν από κοινού αμυντικές δυνατότητες, να επενδύσουν σε κοινά έργα και να ενισχύσουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα και τη συμβολή των ενόπλων δυνάμεών τους.