Η υπόθεση τις Μονής του Σινά – Άγνωστες καθοριστικές “λεπτομέρειες”!

Στην Συνέλευση, εκτός των 16 Κοινοβουλίων, που συμμετείχαν με κανονικές αντιπροσωπείες, συμμετείχε και διμελής ομάδα βουλευτών από το Αιγυπτιακό Κοινοβούλιο, η καθηγήτρια Τέχνης κα Manal Helal και ο νομικός κ. Ehab Ramzi. Το Αιγυπτιακό Κοινοβούλιο και σε αυτήν την Συνέλευση δεν αποφάσισε, παρά τις διαρκείς προσκλήσεις της Οργάνωσης, να αποστείλει επίσημη αντιπροσωπεία, όπως έπραξαν άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου, όπως η Ιορδανία, ο Λίβανος, η Παλαιστίνη, το Ιράν και μέχρι το 2024 και η Συρία.

Οι Αιγύπτιοι Χριστιανοί Κόπτες Ορθόδοξοι βουλευτές, όπως οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται, λαβόντες τον λόγο επί της προτάσεως του κ. Χαρακόπουλου, απευθυνόμενοι προς το σώμα, ισχυρίσθηκαν πως δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας και πως ότι η Αιγυπτιακή κυβέρνηση χειρίζεται το όλο θέμα με σύνεση και σεβασμό προς τους μοναχούς και την ιστορία της Μονής. Μάλιστα ο κ. Ramzi, ο οποίος χρημάτισε στο παρελθόν και νομικός σύμβουλος της Μονής, αναφέρθηκε εκτενώς στην απαράδεκτη και εχθρική στάση προς την Μονή, των Αδελφών Μουσουλμάνων κατά την περίοδο που κυβέρνησαν την χώρα, αλλά επέμενε στο γεγονός ότι η Μονή και τα εξαρτήματά της επί το πλείστον, είναι χαρακτηρισμένοι χώροι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και με βάση τα αιγυπτιακά ειωθότα, αλλά και τις συνταγματικές επιταγές, η υποκείμενη έκταση γης, του υπερκείμενου αρχαιολογικού χώρου, δεν δύναται να ανήκει στην ιδιοκτησία ιδιώτη.

Η Μονή, μέσα στους αιώνες που πέρασαν, δεν απέκτησε ποτέ υπόσταση νομικού προσώπου, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, ή έστω το νομικό καθεστώς ενός αναγνωρισμένου θρησκευτικού ιδρύματος που ασκεί αδιάλειπτα λατρευτική, φιλανθρωπική και κοινωνική δράση, ανεξαρτήτως του εκάστοτε ισχύοντος πολιτικού καθεστώτος. Υφίσταται απλώς ως Μονή, δηλαδή ως κτηριακό συγκρότημα υψίστου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, εντός του οποίου εγκαταβιώνουν είκοσι αλλοδαποί πολίτες, στους οποίους παρέχονται εις το διηνεκές τρίμηνες άδειες παραμονής και ένας Αιγύπτιος πολίτης ο ηγούμενος, χωρίς καμία περαιτέρω νομική υπόσταση.

Χωρίς μερίδα στο αιγυπτιακό υποθηκοφυλακείο

Άρα και εξ αυτού του λόγου, δεν έχει μετεγγραμμένη στο αρμόδιο υποθηκοφυλακείο την ιδιοκτησία της, τουτέστι τους τίτλους κυριότητας με βάση τους οποίους την κατέχει εδώ και αιώνες. Δεν διαθέτει δηλαδή μερίδα στο αιγυπτιακό υποθηκοφυλακείο. Δεν γνωρίζω το καθεστώς με βάση το οποίο υφίστανται οι μονές της Κοπτικής Εκκλησίας και με ποιον τρόπο είναι διασφαλισμένη η ιδιοκτησία τους. Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης, προφανώς κατά παρότρυνση ή με την σύμφωνη γνώμη του Ελληνικού Κράτους, ή λόγω διαχρονικής αμέλειας, δεν θέλησε ή δεν ηδυνήθη να αποκτήσει την όποια νομική υπόσταση προέβλεπαν τα διαδοχικά πολιτικά καθεστώτα που άσκησαν εξουσία την περιοχή και να επικυρώσει την ιδιοκτησία που κατέχει κατά την διάρκεια των αιώνων δια της μεταγραφής της.

Δεν αξιολόγησε καμία χρονική συγκυρία τον τελευταίο ενάμιση αιώνα ως θετική, ώστε να προχωρήσει το εγχείρημα και να μεταγράψει την περιουσία της. Μια τέτοια πάγια στάση, βασίζεται άραγε σε συγκροτημένη συμβουλή των διπλωματών του Υπουργείου Εξωτερικών, ή μήπως το θέμα αφέθηκε στην διακριτική ευχέρεια των μοναχών, που αξιολογούσαν μόνοι τους τα πράγματα κατά περίπτωση ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες στην εκάστοτε χρονική συγκυρία, τα εγκατέλειψαν δε στο έλεος του Θεού στην πορεία του χρόνου. Ίσως με τον φόβο ή την πρόφαση ότι πιθανές απορριπτικές αποφάσεις του Αιγυπτιακού Κράτους θα επιβάρυναν την όλη υπόθεση.

Και βέβαια η ευθύνη των κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης προβάλλει ορατή. Θα είχε ιστορικό ενδιαφέρον η μελέτη των αρχείων του Υπουργείου Εξωτερικών και της Μονής για το θέμα. Σε κάθε περίπτωση, σήμερα η Μονή απλώς επικαλείται τους τίτλους, με τους οποίους έκπαλαι κατέχει τα ακίνητά της, χωρίς οποιασδήποτε μορφής νομική κατοχύρωση. Οι Ηρακλειδείς λοιπόν της Ορθοδοξίας θα πρέπει να αναδιπλώσουν τις σημαίες τους και να καταλάβουν ότι αυτό που νομίζουμε ότι κινδυνεύουμε να απωλέσουμε, τελικά δεν το είχαμε ποτέ.

Ειδικό στρατιωτικό καθεστώς

Η έκταση της χερσονήσου του Σινά, τελεί υπό ειδικό στρατιωτικό καθεστώς, άγνωστο στον γράφοντα από πότε, το οποίο απαγορεύει να έχουν σε αυτήν, ιδιοκτησία ξένες χώρες και ξένοι υπήκοοι. Αυτή η διάταξη, αποτέλεσμα της μόλις λίγων δεκαετιών χρονολογούμενη αραβοϊραηλινή διένεξη, μπορεί άραγε να έχει αναδρομική ισχύ, τη στιγμή που η μοναστική αδελφότητα βρίσκεται στον ίδιο τόπο εδώ και πάνω από χίλια χρόνια και κατέχει την ιδιοκτησία της ανεξάρτητα από το εκάστοτε τοπικά ισχύον πολιτικό καθεστώς; Δηλαδή αν κάποιος ιδιώτης ή νομικό πρόσωπο ή άτυπη ομάδα ιδιωτών, κατείχε ιδιοκτησία στην εν λόγω περιοχή αυτή αυτομάτως δια της προαναφερομένης διατάξεως, περιήλθε στο Αιγυπτιακό Κράτος;

Παρ όλα αυτά κάποιες ιδιοκτησίες της Μονής, τα τελευταία έτη δηλώθηκαν και μεταγράφηκαν ως προσωπική ιδιοκτησία του ηγουμένου, στον μόνο τον οποίο έχει δοθεί η αιγυπτιακή υπηκοότητα, χαριστικά και όχι δια νόμου, από τον τότε πρόεδρο Ανουάρ Σαντάτ. Τέλος, η έκταση τελεί υπό ειδικό καθεστώς περιβαλλοντικής προστασίας, αλλά τυγχάνει βέβαια άξιο λόγου το γεγονός ότι μέσα σε ένα τέτοιο προστατευμένο περιβαλλοντικά τοπίο, επιχειρούνται επενδύσεις κλίμακας.

Με βάση τα ως άνω δεδομένα, τι είδους διευθέτηση του θέματος προς προστασία της Μονής, επιχειρεί το Ελληνικό Κράτος; Αξιολογώντας την παγκόσμια χρονική συγκυρία και την όλη κατάσταση στην περιοχή, παρόλο που η θέση της ελληνικής πλευράς και της Μονής φαντάζει αδύναμη, η επιδίωξη δείχνει να κινείται στα πλαίσια του εφικτού. Ποια είναι αυτή; Μια επίσημα υπογεγραμμένη κοινή δήλωση, σχέδιο της οποίας δημοσίευσε η “Καθημερινή”: «Τα μέρη συμφωνούν ότι, σύμφωνα με την εγγραφή του Μοναστηριού της Αγίας Αικατερίνης στη Λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς, το Μοναστήρι, τα κτίρια του, τα οικόπεδά του, οι εκκλησίες και τα συναφή κτίρια που αναφέρονται στο συνημμένο και υπογεγραμμένο έγγραφο από τα μέρη αποτελούν ιδιοκτησία του Μοναστηριού που ανήκει στο Ελληνορθόδοξο Δόγμα…».

Η Μονή του Σινά και η τουριστική ανάπτυξη

Η ως άνω παράγραφος συμπληρωμένη με την άυλη ελληνοπρεπή διατύπωση “τόσοι αιώνες πέρασαν και δεν την πήραν, τώρα θα την πάρουν;” φαντάζει να βρίσκεται στο κέντρο της πολιτικής της κυβέρνησης. Απορίας άξιο τυγχάνει το γεγονός ότι στην ως άνω παράγραφο δεν αναφέρονται οι τίτλοι ιδιοκτησίας της Μονής, χρυσόβουλα και άλλα πάσης φύσεως παραχωρητήρια, παρά μόνο η εγγραφή της Μονής στην λίστα της παγκόσμιας κληρονομίας. Δεν γνωρίζω πως προκύπτει η πεποίθηση ότι δια της εγγραφής ενός μνημείου στον Κατάλογο Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO στην χώρα της Αιγύπτου, η Μονή αποκτά νομική υπόσταση ή τίτλους ιδιοκτησίας.

Υποθέτω την ερμηνεία πως αν υπογραφεί, τα συμβαλλόμενα μέρη δέχονται και δηλώνουν ότι η Μονή ως καταγεγραμμένο μνημείο στον κατάλογο της UNESCO οιωνεί κατέχει ιδιοκτησία, η οποία αδρομερώς περιγράφεται. Παρόλα ταύτα η αιγυπτιακή πλευρά δεν φαίνεται να συμφωνεί ούτε σε αυτήν την διατύπωση και δεν την υπογράφει. Άλλωστε, η δημιουργία μια ολόκληρης τεράστιας τουριστικής υποδομής στην περιοχή, η οποία σχεδιάστηκε και υλοποιείται όχι μόνο συναινούντος, αλλά και κατά παρότρυνση του ηγουμένου εξ όσων πληροφορήθηκα, δεν μπορεί να αντέξει τις όποιες ιδιαιτερότητες της μοναστικής ζωής, που με βάση το αυτοδιοίκητο επιτρέπει στους μοναχούς να αποφασίζουν τα “κλείνω και ανοίγω” με βάση τους δικούς τους κώδικες.

Ο επισκέπτης ο οποίος θα προσέλθει, καταβάλλοντας ένα σεβαστό ποσό, δεν θα απολαύσει μόνο το άνυδρο και έρημο τοπίο της Χερσονήσου και την ζέστη, που τα βρίσκει δωρεάν σε όλες τις ερήμους της Αφρικής. Θα έχει την απαίτηση να επισκεφτεί τον χώρο με συνθήκες μουσείου και με την ανάλογη φύλαξη των εκθεμάτων με όρους προστασίας αρχαιολογικού χώρου. Μια τέτοια σύνθετη τουριστική-αναπτυξιακή πρόταση, είναι σε θέση να την διαχειριστεί η Μονή με το προσωπικό που διαθέτει είτε ως μοναχούς είτε ως συμβουλευτικό και βοηθητικό προσωπικό; Ο ηγούμενος της Μονής ζήτησε σήμερα τις προσευχές όλων μας προς σωτηρία της Μονής. Η τιμώμενη Αγία Αικατερίνη και άπαντες οι εν ασκήσει διαλάψαντες ηγιασμένοι πατέρες της Μονής, δύναται να παρέχουν ασφαλώς τις πρεσβείες τους προς τον ελεήμονα Θεό, δια την σωτηρία της, εφόσον η αδελφότητα διαθέτει την αρετή της διακρίσεως εν τόπω και εν καιρώ τω δέοντι.

---

Ο Δρ Κώστας Μυγδάλης είναι σύμβουλος της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας