Η νέα γεωπολιτική του Κυπριακού

Είναι θέμα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής εδαφών από την Τουρκία από το 1974 και εντεύθεν. Ταυτόχρονα είναι ένα ευρύτερο γεωπολιτικό ζήτημα, το οποίο επηρεάζεται σημαντικά από τις εξελίξεις στην περιοχή και όχι μόνο. Όχι τώρα, αλλά διαχρονικά, το Κυπριακό επηρεαζόταν και καθορίζονταν οι εξελίξεις από τα γεγονότα στην ευρύτερη περιοχή και βρισκόταν στην εικόνα των διεργασιών, ανεξαρτήτως εάν τα προηγούμενα χρόνια ήταν απούσα από τα τεκταινόμενα η Κυπριακή Δημοκρατία.

Για να γίνει αντιληπτή η “γεωγραφία” του ζητήματος, επιβάλλεται μια κωδικοποίηση των δεδομένων. Αυτό μπορεί να διαμορφώσει την μεγάλη εικόνα και να καταγράψει τις γεωπολιτικές πραγματικότητες:

•  Η Βρετανία διαθέτει στρατιωτικές βάσεις, τις οποίες αξιοποιούν και οι Αμερικανοί.

Η παρουσία και λειτουργία των Βάσεων αποτελούν αποικιακό κατάλοιπο και βασικός στρατιωτικός πυλώνας για τον αμερικανικό-βρετανικό άξονα στην περιοχή. Οι Βάσεις έχουν μονίμως θέση στους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς των Βρετανών και Αμερικανών στην ευρύτερη περιοχή.

• Η Τουρκία κατέχει εδάφη, έχει κατασκευάσει ένα παράνομο κρατικό μόρφωμα, ενώ οι στρατιωτικές της δυνάμεις, που βρίσκονται στο νησί, υπολογίζονται στις 35.000.

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχει κατασκευάσει και αναβαθμίσει στρατιωτικές υποδομές. Συγκεκριμένα, η Τουρκία έχει προχωρήσει στην αναβάθμιση του παράνομου αεροδρομίου του Λευκονοίκου, το οποίο ως γνωστό λειτουργεί ως βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών για αποστολές στην ανατολική Μεσόγειο. Η ναυτική βάση στο Μπογάζι έχει σχεδιαστεί, αλλά δεν είναι έτοιμη.

Η υλοποίηση της βρίσκεται σε προκαταρκτικό στάδιο. Πρόκειται για μια βάση, που θα χρησιμοποιείται για τις στρατιωτικές ανάγκες της Τουρκίας στην περιοχή. Περαιτέρω, προχώρησε στην κατασκευή σταθμού παρακολούθησης πλοίων στο Ακρωτήρι του Αποστόλου Αντρέα και στην περιοχή Τέμπλος. Πρόκειται για σταθμό παρακολούθησης διέλευσης πλοίων και καταγραφής της θαλάσσιας κίνησης.

• Το Ισραήλ, το 1974 και τα χρόνια που επακολούθησαν, στήριζε τις τουρκικές ενέργειες στην Κύπρο. Υποδέχθηκε θετικά την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και υπονόμευσε στο παρελθόν την Κυπριακή Δημοκρατία.

Τα τελευταία χρόνια, ενόψει και του ανταγωνισμού που υπάρχει μεταξύ των δυο κατοχικών δυνάμεων για τον έλεγχο της περιοχής, βρίσκονται σε συνεχή αντιπαράθεση. Για όλα τα θέματα. Και για την Κύπρο. Προφανώς και το Ισραήλ επιχειρεί να ασκεί επιρροή και έλεγχο στην Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτό και η αυξημένη τάση αγοράς ακινήτων από Ισραηλινούς στο νησί. Αγορές, παράνομες, γίνονται και στα κατεχόμενα.

Ο ανταγωνισμός αυτός δεν αναμένεται να φθάσει σε στρατιωτική σύγκρουση. Αξιωματούχοι των δυο χωρών, κάτω από πέπλο μυστικότητας, συναντώνται και συζητούν θέματα διαχείρισης των εντάσεων, ώστε να μην φθάσει η αντιπαράθεση, ενίοτε και οι εντάσεις, σε σύγκρουση. Συναντήσεις μεταξύ των δυο πλευρών, που δεν ανακοινώνονται, γίνονται σε διάφορες χώρες. Γίνεται λόγος ότι τέτοιες συναντήσεις έγιναν και γίνονται, μεταξύ άλλων, στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν.

Στο διά ταύτα 51 χρόνια μετά

Διανύουμε πενήντα ένα χρόνια από την τραγωδία του 1974. Το πώς το Κυπριακό έχει καταντήσει ένα θέμα προσαρμογής στα “θέλω” της Τουρκίας είναι μια μεγάλη ιστορία, με την οποία θα ασχοληθούμε. Αυτό που επείγει, είναι η ανατροπή της πορείας προς την οριστική διχοτόμηση. Το θέμα είναι να αξιολογηθούν τα δεδομένα, που ο χρόνος τα επιδεινώνει και να εξεταστεί το τι μέλλει γενέσθαι.

Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Μαγική ή έτοιμη συνταγή δεν υπάρχει. Μια χώρα με στρατηγικά πλεονεκτήματα, που αναγνωρίζονται και από τρίτους, δεν μπορεί να συζητά ρυθμίσεις, που θα καθιστούν το κράτος ένα προτεκτοράτο της Τουρκίας. Ένα κράτος-δορυφόρο ελεγχόμενο από την Τουρκία. Κράτος με περιορισμούς στην κυριαρχία, εν πολλοίς ακρωτηριασμένο.

Γιατί άλλωστε να γίνονται συμμαχίες και συνεργασίες; Για να χαίρονται άλλοι τη γεωστρατηγική της προίκα; Τι μπορεί να γίνει, μεταξύ άλλων, για να διαμορφωθεί μια νέα στρατηγική:

•  Αξιοποίηση των διαφόρων συμφερόντων. Των εμπλεκομένων συμφερόντων προς όφελος της Κύπρου, του ελληνισμού ευρύτερα.
• Απεμπλοκή από τις υποχωρήσεις, πού έγιναν διαχρονικά στο Κυπριακό. Κι αυτό μπορεί να μην γίνει με πομπώδη τρόπο, με εξαγγελίες, αλλά μέσα από τη διαπραγμάτευση και την προώθηση ρυθμίσεων, που απεγκλωβίζουν μια μελλοντική συμφωνία από ρατσιστικές και διαχωριστικές ρυθμίσεις. Η ταμπέλα στο τέλος δεν έχει καμία σημασία. Η ουσία, το περιεχόμενο, είναι το κρίσιμο σημείο και το μεγάλο στοίχημα. Αυτό προϋποθέτει αλλαγή προσέγγισης και στρατηγικής.
• Να προωθηθεί η ιδέα για σύνταξη ενός ολοκληρωμένο σχεδίου λύσης, το οποίο να παρουσιασθεί σε ΟΗΕ και Ε.Ε. Αυτό μπορεί να γίνει σε συνεννόηση με την ΕΕ και να εμπλακούν Τουρκοκύπριοι. Όχι καθεστωτικοί, ελεγχόμενοι από την κατοχική δύναμη.
• Στο πλαίσιο αυτό, να διαμορφωθεί μια ολοκληρωμένη πρόταση για κοινά ψηφοδέλτια, που δεν θα διαχωρίζουν τους πολίτες στη βάση της εθνικής τους καταγωγή. Αλλά να στηρίζονται σε κοινές προσεγγίσεις, πολιτικές και ιδεολογικές. Αυτό ανατρέπει στοιχεία ρατσισμού, που συζητούνται να περιληφθούν σε ένα μελλοντικό πλαίσιο συμφωνίας.

Έχουμε φθάσει σε ένα σημείο, είμαστε πολύ κοντά, ο επόμενος διαχειριστής του Κυπριακού να διαχειριστεί τη διχοτόμηση. Η περίοδος που διανύουμε είναι πολύ σημαντική και κρίσιμη. Κομβικής σημασίας, ώστε να γίνουν ανατροπές. Στο Κυπριακό χρειάζεται μια μεγάλη ανατροπή. Χρειάζεται μια επανάσταση.

Για να τεθεί το εθνικό ζήτημα στη σωστή του βάση, με όραμα και προοπτική. Πρώτος μεγάλος στόχος πρέπει να είναι η απελευθέρωση, δια της ανατροπής των κατοχικών δεδομένων. Απελευθέρωση σημαίνει ένα κράτος χωρίς εξαρτήσεις και περιορισμούς, δημοκρατικό. Οι ρατσιστικές, διαχωριστικές ρυθμίσεις που διαχρονικά συζητούνται θα αναπαράγουν αντιπαραθέσεις και θα τροφοδοτούν τον εθνικισμό.