Η παράλληλη διπλωματία της Λευκωσίας – Το Κυπριακό σε ελληνοτουρκικά και ευρωτουρκικά

Δυο κλειδιά μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να ξεκλειδώσουν το παρατεταμένο αδιέξοδο στο Κυπριακό και να αλλάξουν τα δεδομένα σε σχέση με τις προοπτικές επίτευξης συμφωνίας. Πρόκειται για δυναμικές που ενδέχεται να δημιουργηθούν στα ελληνοτουρκικά και τα ευρωτουρκικά. Για να γίνει τούτο, ωστόσο, χρειάζονται πολλές κινήσεις, σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, ενώ όλα αυτά, στο τέλος, θα εξαρτηθούν, όπως πάντα, πρωτίστως από τη στάση και συμπεριφορά της κατοχικής Τουρκίας αλλά και εταίρων μας, εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το ζητούμενο για τη Λευκωσία, όπως αναφέρουν συναφείς πληροφορίες, είναι και στα δυο αυτά πεδία η Κύπρος να βρίσκεται στο κάδρο. Κι αυτό, όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, δεν μπορεί να γίνει από μόνο του, αυτόματα, αλλά μετά από επίμονες προσπάθειες. Ποια, όμως, είναι τα δεδομένα και οι δυνατότητες σε αυτά τα δυο πεδία;

Πρώτο, σε ό,τι αφορά τα ευρωτουρκικά, οι πληροφορίες φέρουν το Βερολίνο να τοποθετεί τις όποιες εξελίξεις στον ερχόμενο Οκτώβριο. Η γερμανική πλευρά “βλέπει” να αρχίζουν κάποιες συζητήσεις με την Άγκυρα, έχοντας στο μυαλό της μια πάγια προσέγγιση ότι πρέπει να ξεκαθαρίσει και το καθεστώς της σχέσης ΕΕ- Τουρκίας. Παλαιότερα, η Γερμανία πρόβαλλε την “ειδική σχέση” ως την μόνη επιλογή με την οποία “θα κερδίσουν όλοι”.

Η κατοχική πλευρά προσεγγίζει τα ευρωτουρκικά με καθαρά οικονομικούς όρους και αυτό δεν φαίνεται να αποτελεί πρόβλημα για τις Βρυξέλλες, οι οποίες θέλουν να κρατήσουν κοντά την Άγκυρα. Άλλωστε η Τουρκία παραμένει σημαντικός εμπορικός εταίρος, αλλά και στρατηγικός για τους ισχυρούς παίκτες της Ένωσης. Σε αυτές τις συζητήσεις έχοντας υπόψη συγκεκριμένα εργαλεία, η Λευκωσία θα επιχειρήσει να βρεθεί στο “άρμα” της διαδικασίας αυτής. Προς το σκοπό τούτο, υπάρχουν κανάλια επικοινωνίας τόσο με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν όσο και με τον Γερμανό καγκελάριο, Όλαφ Σολτς.

Δεύτερο, σε ότι αφορά τα ελληνοτουρκικά, η Λευκωσία εκείνο που επιδιώκει είναι και σε αυτή την περίπτωση το Κυπριακό να είναι… εκεί. Αν και δεν είναι ποσώς διαφορά μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, στόχος είναι να επηρεαστεί από το όποιο θετικό αποτέλεσμα εάν και εφόσον αυτό προκύψει. Και σε αυτή την περίπτωση, λοιπόν, η Λευκωσία θέλει να είναι στο κάδρο. Είναι σαφές πως προτεραιότητα τόσο του Κυριάκου Μητσοτάκη όσο και του Ταγίπ Ερντογάν, για διαφορετικούς λόγους, είναι να διατηρηθεί το “καλό κλίμα”, που διαμορφώθηκε μετά τους σεισμούς του περασμένου Φεβρουαρίου στην Τουρκία. Τη διατήρηση των “χαμηλών τόνων” ενίσχυσαν και οι ΗΠΑ και εταίροι στο ΝΑΤΟ.

Η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν

Μια πρώτη δοκιμή για να φανούν προθέσεις και διαθέσεις είναι η συνάντηση, που θα έχουν Μητσοτάκης και Ερντογάν, αυτή την εβδομάδα στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, η οποία θα πραγματοποιηθεί στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Σημειώνεται ότι την τελευταία φορά που συναντήθηκαν Μητσοτάκης και Ερντογαν ήταν το Μάρτιο του 2022 στην Κωνσταντινούπολη.

Είναι σαφές πως η Τουρκία ενώ στρατηγικά αντιμετωπίζει ενιαία Ελλάδα και Κύπρο, σε αυτή τη φάση επιδιώκει να υπάρξει διαχωρισμός. Δηλαδή, να κάνει ανοίγματα και να ξεκινήσουν συζητήσεις, ίσως και να προωθούνται, για μια ακόμη φορά, ΜΟΕ ενώ στο Κυπριακό να συνεχίζει στον ίδιο αμανέ. Να προωθεί, δηλαδή, συνεχώς και νέα τετελεσμένα επί του εδάφους και να επιμένει σε ακραίες, παράνομες και παράλογες αξιώσεις. Όπως η απαίτηση για εκ προοιμίου αναγνώριση της αποσχιστικής οντότητας, του ψευδοκράτους πριν από την έναρξη νέων διαπραγματεύσεων.

Κατά πόσον η Τουρκία θα καταφέρει να εισέλθει με την Ελλάδα σε μακρόσυρτες διαδικασίες, που στόχο θα έχουν τη μείωση της έντασης και ταυτόχρονα να πιέζει την Κυπριακή Δημοκρατία, αυτό θα εξαρτηθεί και από την τακτική, που θα ακολουθήσει η Αθήνα. Η ελληνική κυβέρνηση δεν θα πρέπει να πέσει σε αυτήν την παγίδα της Άγκυρας.

Είναι σαφές πως στο πεδίο του ΝΑΤΟ, η Τουρκία έχει ανοίξει τόσα θέματα, που έχει αλλάξει εν πολλοίς και την ατζέντα. Ενώ στο επίκεντρο των συζητήσεων, στις τελευταίες Συνόδους, είναι το ουκρανικό, στο Βίλνιους θα έχει πολλά θέματα που θα αφορούν ή έχουν τεθεί από την κατοχική δύναμη. Όπως και το θέμα με τους επιχειριακούς χάρτες του ΝΑΤΟ και την απαίτηση της να μην περιληφθεί ονομαστικά η Κυπριακή Δημοκρατία. Ο “συμβιβασμός” που προτάθηκε σύμφωνα με τον οποίον αντί ονόματα χωρών οι χάρτες θα αναφέρονται σε συντεταγμένες προδήλως είναι αποτέλεσμα των ενστάσεων της Άγκυρας, που κατάφερε να “εξαφανίσει” την Κύπρο.

Είναι σαφές πως και στα δυο πεδία, των ευρωτουρκικών και των ελληνοτουρκικών, ο αδύναμος κρίκος είναι η Κυπριακή Δημοκρατία ενώ η Τουρκία αναγνωρίζεται από τους υπόλοιπους ως βασικός παίκτης. Για να είναι και στα δυο κάδρα η Κύπρος θα πρέπει να ενταθούν οι πρωτοβουλίες και να διαμορφωθούν τέτοιες συμμαχίες, που θα συνδεθεί και το Κυπριακό με τις δυο διαδικασίες. Από εκεί και πέρα θα χρειαστεί προσοχή για να μην προσφερθεί η Κύπρος ως λάφυρο για να ομαλοποιηθούν οι σχέσεις με την κατοχική Τουρκία.
Είναι προφανές πως η Άγκυρα παρά τους τακτικισμούς της δηλώνει πως δεν εγκαταλείπει τη διαχρονική πολιτική της, τη Γαλάζια Πατρίδα και τον στρατηγικό έλεγχο της Κύπρου. Αυτό δεν μπορεί να υποβαθμίζεται.

Ο Κόμπος σε ειδική αποστολή 

Ιδέες για το πώς μπορεί να σπάσει το αδιέξοδο στο Κυπριακό μεταφέρει στη Νέα Υόρκη ο υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, ο οποίος την Τρίτη αναμένεται ότι θα συναντηθεί με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες. Ο Κύπριος υπουργός θα έχει παράλληλα και δυο άλλες σημαντικές επαφές στην έδρα του Διεθνούς Οργανισμού, με την Βοηθό Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, αρμόδια για πολιτικά θέματα και την οικοδόμηση της ειρήνης, Ρόζμαρι ΝτιΚάρλο και τον αρμόδιο για θέματα ειρηνευτικών επιχειρήσεων, Β. Γ.Γ., Ζαν Πιερ Λακρουά. Αμφότεροι γνωρίζουν το Κυπριακό και επισκέφθηκαν πολλές φορές την Κύπρο.

Ο Κωνσταντίνος Κόμπος κατά τις επαφές του, πέραν από τα μηνύματα που θα μεταφέρει, θέλει να ακούσει και τις προθέσεις των Ηνωμένων Εθνών για τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό. Ο Διεθνής Οργανισμός φαίνεται να αφήνει κάποιες μικρές ενδείξεις, χαραμάδες, για να εμπλακεί εκ νέου στις προσπάθειες, αν και όλοι γνωρίζουν πως υπό τα σημερινά δεδομένα αυτό είναι πολύ δύσκολο. Το μέγιστο που θα μπορούσε να γίνει σήμερα είναι μια συνάντηση Γκουτέρες, Χριστοδουλίδη, Τατάρ, το Σεπτέμβριο στο περιθώριο των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.

Είναι σαφές πως ο κ. Κόμπος θα ενημερώσει τους συνομιλητές του για την πρωτοβουλία της Λευκωσίας για ενεργότερη εμπλοκή στο Κυπριακό. Αν και αυτό δεν εξαρτάται από τον ΟΗΕ, ωστόσο, ο υπουργός Εξωτερικών θα εξηγήσει πως μια τέτοια εξέλιξη θα ενισχύσει και τις προσπάθειες του Διεθνούς Οργανισμού. Τα όποια άλλα μηνύματα έφθαναν μέχρι τώρα στη Νέα Υόρκη δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και μάλλον στόχευαν να υποσκάψουν τις κινήσεις της Λευκωσίας. Στόχος της Λευκωσίας είναι να αλλάξει αυτή η εικόνα.

“Βλαστούν” παντού “στρατιωτικές περιοχές”

Στο μεταξύ, τα Ηνωμένα Έθνη, βασικά ο εδώ εκπρόσωπος τους, Κόλιν Στιούαρτ, εξακολουθούν να συντηρούν μια εικόνα “κινητικότητας” στο ζητήματα “χαμηλής πολιτικής”, συγκαλύπτοντας την κατοχική δύναμη. Στις εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα για τις καλές υπηρεσίες και την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, δεν υπάρχει καμία αναφορά στους τουρκικούς όρους για αναγνώριση. Την ίδια ώρα, περιγραφικές, γενικόλογες είναι οι αναφορές στις τουρκικές προσπάθειες επιβολής νέων τετελεσμένων σε Αμμόχωστο και το γήπεδο της “Τσετίν Καγιά”. Διατυπώσεις που προδήλως συγκαλύπτουν την τουρκική πλευρά.

Ο κατοχικός στρατός ανακηρύσσει παντού “στρατιωτικές ζώνες”. Επί του θέματος αυτού, ενδιαφέρον έχει δημοσίευμα της τουρκοκυπριακής εφημερίδας “Αβρούπα”, σύμφωνα με το οποίο “ανακηρύχθηκε” σε “στρατιωτική περιοχή”, έκτασης μεταξύ των παραλιών “Κλαψίδες” και “Silver Beach” στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Αυτό που κάνουν οι Αττίλες είναι να τοποθετούν ταμπέλες με τις οποίες απαγορεύουν την είσοδο σε πολίτες χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε ενημέρωση για τις περιοχές αυτές. Η ψευδοκυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση, ούτε και “αρμοδιότητα” στα θέματα ενώ σύμφωνα με την τουρκοκυπριακή εφημερίδα, υπάρχουν απαγορευμένες στρατιωτικές περιοχές διαφόρων διαβαθμίσεων, που καθορίζονται από “διάταγμα”.