Η Πενταμερής ναυάγησε, αλλά το πλαίσιο Γκουτέρες έμεινε

του Κώστα Βενιζέλου  – 

Η βάση επί της οποίας θα διεξαχθεί ο επόμενος κύκλος διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό θα είναι το πλαίσιο του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, γνωστό ως πλαίσιο Γκουτέρες. Αυτό είναι το μήνυμα που η Γραμματεία του ΟΗΕ έχει στείλει στις δύο πλευρές, υποδεικνύοντας πως οι έξι παράμετροι που έχουν κωδικοποιηθεί στον Κραν Μοντάνα αποτελούν το πακέτο, εντός του οποίου θα αναζητηθεί η λύση του Κυπριακού. Με άλλα λόγια, συνιστά κεκτημένο της διαδικασίας και αυτό που κληροδότησαν οι δύο Πενταμερείς Διασκέψεις.

Αυτό προκύπτει από τις επιστολές που έστειλε πρόσφατα ο Γκουτέρες προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί. Απαντώντας στον Πρόεδρο Αναστασιάδη για το θέμα της Αμμοχώστου, ενόψει των πληροφοριών για πρωτοβουλίες της τουρκικής πλευράς στην περίκλειστη περιοχή, ο γενικός γραμματέας παρέπεμψε στα ψηφίσματα και τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Τονίζει, ωστόσο, πως το θέμα αυτό (των Βαρωσίων) μπορεί να αντιμετωπιστεί στο πλαίσια του πακέτου.

Η Γραμματεία του ΟΗΕ θεωρεί πως οι εμπλεκόμενοι έχουν λίγο-πολύ καθορίσει τα όριά τους σε σχέση με τις έξι παραμέτρους που κωδικοποιήθηκαν κατά τις συναντήσεις στο Κραν Μοντάνα είτε στις Πενταμερείς, είτε στις διμερείς επαφές. Όπως επανειλημμένα αναφέρει τις τελευταίες ημέρες, η μπάλα για το επόμενο βήμα βρίσκεται στα πόδια των δύο κοινοτήτων. Εάν ζητήσουν οι δύο κοινότητες από τον ΟΗΕ επανάληψη των συνομιλιών αυτό θα γίνει.

Διερευνητικές συναντήσεις

Καλά ενημερωμένες πηγές σημειώνουν πως ο γενικός γραμματέας δεν θα υποβάλει την έκθεσή του για το Κυπριακό πριν συναντηθεί αυτό τον μήνα στη Νέα Υόρκη με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον Μουσταφά Ακιντζί. Δεν έγινε γνωστό εάν θα τους συναντήσει μαζί, στην περίπτωση που συμπέσουν οι ημερομηνίες παρουσίας τους στην έδρα του ΟΗΕ ή χωριστά.

Έτσι ή αλλιώς, θα τους συναντήσει και θα έχει ίδιαν εικόνα για το πώς σκέφτονται. Για να θέλει ο Γκουτέρες να τους συναντήσει πρώτα και μετά να υποβάλει την έκθεσή του, προφανώς θα επιδιώξει να βολιδοσκοπήσει προθέσεις και διαθέσεις. Αμέσως μετά θα υποβάλει την έκθεσή του, που έχει συντάξει ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε, αλλά το κείμενο δεν είναι οριστικό.

Ως προς το πλαίσιο Γκουτέρες, η Λευκωσία έσπευσε να το αποδεχθεί, αν και δεν έχει υποβληθεί επίσημα. Έχει διαβιβαστεί τηλεφωνικά από αξιωματούχο του ΟΗΕ σε εκπροσώπους των πλευρών. Στοιχεία από το πλαίσιο Γκουτέρες περιλαμβάνονται στις προτάσεις του Προέδρου Αναστασιάδη, οι οποίες υποβλήθηκαν στις 5-6 Ιουλίου. Στα έγγραφα Αναστασιάδη τονίζεται πως «οι παρούσες προτάσεις θα πρέπει να θεωρούνται άκυρες (null and void) εάν οι προτάσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς δεν γίνουν αποδεκτές».

Έμειναν οι υποχωρήσεις Αναστασιάδη

Με την αποδοχή του πλαισίου Γκουτέρες, όμως, ουσιαστικά οι υποχωρήσεις του Προέδρου Αναστασιάδη παραμένουν σε ισχύ, καθώς στις παραμέτρους του γενικού γραμματέα περιλαμβάνονται και τα βέτο, η εκ περιτροπής προεδρία, η ισότιμη μεταχείριση Ελλαδιτών και Τούρκων και ο διαχωρισμός των δικαιωμάτων στο περιουσιακό. «Για τις περιοχές υπό εδαφική αναπροσαρμογή, πρέπει να οικοδομηθεί ένα καθεστώς που θα δίνει προτεραιότητα στον ιδιοκτήτη, όχι όμως 100%. Για τις περιοχές που δεν θα τύχουν αναπροσαρμογής, πρέπει να οικοδομηθεί καθεστώς που θα δίνει προτεραιότητα στον χρήστη, όχι όμως 100%».

Η τουρκική πλευρά δεν έχει αποδεχθεί το πλαίσιο Γκουτέρες. Στην παρούσα φάση, η Άγκυρα έχει άλλες προτεραιότητες (το δημοψήφισμα των Κούρδων στο ιράκ, το Συριακό, τα ευρωτουρκικά, ο εσωτερικός διχασμός κ.λπ.). Δεν εστιάζει στο Κυπριακό. Στόχος της τουρκικής πλευράς είναι η ενεργοποίηση των μηχανισμών της, κυρίως του υπουργείου Εξωτερικών, για οικονομική αναβάθμιση του Ψευδοκράτους, αξιοποιώντας παραμέτρους του σχεδίου Β. Ήδη, προς αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει πολλές κινήσεις, τις οποίες παρακολουθεί από κοντά η Λευκωσία.

Είναι προφανές πως τα επόμενα βήματα θα εξαρτηθούν από τις συναντήσεις του γενικού γραμματέα με τους εμπλεκόμενους. Η εκτίμηση είναι πως δεν αναμένονται οποιεσδήποτε κινήσεις ουσίας πριν από τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο στις αρχές του 2018. Δεν αποκλείονται, ωστόσο και εκπλήξεις, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν. Αυτό, πάντως, που θεωρείται δεδομένο είναι πως για τον ΟΗΕ η επανεκκίνηση της διαδικασίας σημαίνει διαπραγμάτευση επί του πακέτου έξι σημείων που διαμορφώθηκαν από τον Γκουτέρες στο Κραν Μοντάνα τον περασμένο Ιούλιο.