Η πολιτική Ελσίνκι είναι προ πολλού ζόμπι – Ζητείται επαναχάραξη

Η εθνική πολιτική έναντι της Τουρκίας ταυτίσθηκε ήδη στη δεκαετία του 1990 με την –ορθή και επιβεβλημένη στις τότε επικρατούσες συνθήκες– απόφαση μετατροπής των ελληνοτουρκικών προβλημάτων σε ευρωτουρκικά. Προσδοκία ήταν ο εξευρωπαϊσμός της Τουρκίας. Η πολιτική Ελσίνκι δρομολογήθηκε με επιτυχία τον Δεκέμβριο του 1999. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, ακολουθώντας όμως παράλληλη και αυτόνομη πορεία, άνοιξε ο δρόμος για να γίνει η Κυπριακή Δημοκρατία μέλος της ΕΕ. Ας μην υποτιμήσουμε την ιστορική σημασία του εγχειρήματος.

Εν συνεχεία, τον Οκτώβριο του 2005, βρήκε την πληρέστερη καταγραφή των έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου δεσμεύσεων που ανέλαβε η Τουρκία, προκειμένου να ανοίξουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της με την ΕΕ. Οι δεσμεύσεις καταγράφονται αναλυτικά τόσο στην Έκθεση της Κομισιόν όσο –και το σημαντικότερον– στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της 2ας Οκτωβρίου 2005.

Αν κάνουμε έναν απολογισμό των δεσμεύσεων που η κυβέρνηση Ερντογάν είχε τότε αναλάβει έναντι της Ελλάδος και της Κυπριακής Δημοκρατίας, διαπιστώνουμε ότι οι περισσότερες δεν έχουν υλοποιηθεί. Το αντίθετο μάλιστα. Το ευρωπαϊκό πλαίσιο υπήρξε –σωστά κατά τη γνώμη μας– περίπου για δύο δεκαετίες το θεμέλιο της πολιτικής μας έναντι της Άγκυρας.

Σήμερα, όμως, η ευρωπαϊκή αυτή διάσταση, λόγω των εξελίξεων στην ΕΕ, αλλά κυρίως στην προβληματική πλέον δημοκρατία στην Τουρκία, υποχωρεί. Εμείς, καλά κάνουμε και συνεχίζουμε να λέγουμε δημόσια –μόνοι ξανά στο πλαίσιο της Ευρώπης– ότι «η πλήρης και συνολική εφαρμογή από την Τουρκία των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει θα την οδηγήσει σε πλήρη ένταξη».

Μετά την πολιτική Ελσίνκι;

Άλλοι δρόμοι και λύσεις δεν ήταν και δεν είναι η δική μας βέλτιστη επιλογή. Παρότι γνωρίζουμε –η Άγκυρα επίσης το αντιλαμβάνεται– ότι σήμερα στην ΕΕ, με την εξαίρεση ίσως της Ελλάδος και της Κυπριακής Δημοκρατίας για δικούς τους λόγους, ουδείς συμφωνεί ή αποδέχεται ότι η σημερινή Τουρκία του πρόεδρου Ερντογάν έχει κοινά σημεία με την άλλη Τουρκία, που οι κ.κ. Ερντογάν, Γκιουλ και Νταβούτογλου είχαν πείσει ότι είχε θέση στην Ευρώπη.

Επιπλέον, αν λάβουμε υπόψη τη μετωπική ιδεολογική-πολιτική σύγκρουση μεταξύ της τουρκικής ηγεσίας και της Δύσης, τους πρωτοφανείς χαρακτηρισμούς που έχουν εκτοξευθεί από την Άγκυρα εναντίον ηγετών κρατών-μελών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, πρέπει να αντιληφθούμε ότι η πολιτική της Ελλάδος που χαράχθηκε έναντι της Τουρκίας από το 1998 και μετά, χρήζει αναθεώρησης και αλλαγής.

Την άποψη αυτή έχουμε υποστηρίξει εδώ και χρόνια. Επιβάλλεται μια πλέον πραγματιστική προσέγγιση. Μια προσέγγιση, δηλαδή, που θα αντανακλά την πραγματικότητα και όχι τις δικές μας επιθυμίες. Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, η ένταξη της γειτονικής μας χώρας στην ΕΕ δεν είναι ορατή ούτε και εφικτή. Το κλίμα έχει αλλάξει ριζικά και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά και στην Άγκυρα.

Να σημειώσουμε ότι μέρος της ευθύνης έχει και η Ευρώπη. Με τα ολέθρια σφάλματα και την έλλειψη πολιτικής διορατικότητας και σχεδίου για την επομένη ημέρα, ακολούθησε αλλοπρόσαλλη, ανομοιογενή, αντιφατική και εν τέλει λάθος πολική στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική κατά τη διάρκεια της λεγόμενης “Αραβικής Άνοιξης”. Οι επεμβάσεις έφεραν το χάος. Οι επιπτώσεις του χάους, μεταξύ άλλων και μέσω του προσφυγικού, κλονίζουν σήμερα την ίδια την Ευρώπη. Χάσμα μεταξύ στόχων και αποτελέσματος.

Συμπέρασμα: Θα εξακολουθούμε να λέγουμε –διότι αυτό μας συμφέρει– ότι υποστηρίζουμε την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, έχοντας, όμως, συνειδητοποιήσει πλέον ότι είμαστε οι μόνοι ίσως που το υποστηρίζουμε. Επειδή, όμως, η ένταξη της Τουρκίας δεν πρόκειται να γίνει πραγματικότητα στο ορατό τουλάχιστον μέλλον, χρειάζεται μια συνολική επαναχάραξη της ελληνικής πολιτικής απέναντι στη νέα Τουρκία. Η πολιτική αυτή προϋποθέτει την αποκατάσταση της ισορροπίας ισχύος, η οποία δεν είναι αποκλειστικά στρατιωτικής μορφής.