Η πυροσβεστική αποστολή Μπορέλ και ο γερμανοτουρκικός άξονας

Η κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, που προκαλεί η Άγκυρα, οι πληροφορίες ότι το καθεστώς Ερντογάν δεν κάνει πίσω από τους επεκτατικούς του στόχους, ενεργοποιεί την ΕΕ. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος επισκέφθηκε την περασμένη εβδομάδα Ελλάδα και Κύπρο, επιδιώκει να εξασφαλίσει εντολή από τα κράτη-μέλη της ΕΕ για να αναλάβει πρωτοβουλία προσέγγισης με την Τουρκία.

Στόχος η αποκλιμάκωση της έντασης και η έναρξη εφ’ όλης της ύλης συζήτηση για τα ευρωτουρκικά. Η εκτίμηση στις Βρυξέλλες είναι πως το ενδεχόμενο ενός “ατυχήματος”, ενός θερμού επεισοδίου, είναι πλέον πολύ κοντά γι’ αυτό και έχουν ενταθεί οι παρασκηνιακές διεργασίες. Περαιτέρω, η εκτίμηση των Βρυξελλών είναι πως δεν υπάρχει διάθεση από πλευράς Άγκυρας να αλλάξει στάση και σχεδιασμούς στην κυπριακή ΑΟΖ, τη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδας, στη Λιβύη και τη Συρία. Σημειώνουν, επίσης, πως η επιθετικότητα της Τουρκίας απειλεί και ευρύτερη σύρραξη (με Αίγυπτο).

Αυτό το σκηνικό, αν και εκτιμάται πως δύσκολα διαφοροποιείται, επειδή κρίνεται ως πολύ επικίνδυνο, προκαλεί έντονες παρασκηνιακές συζητήσεις αλλά και επαφές. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο κ. Μπορέλ βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με το Βερολίνο, που αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ (1η Ιουλίου) με το Παρίσι, ενώ θα επιδιωχθεί επαφή και με τη Ρώμη. Γαλλία και Ιταλία έχουν διά των εταιρειών τους, που δραστηριοποιούνται σε αδειοδοτημένα θαλασσοτεμάχια στην κυπριακή ΑΟΖ, ιδιαίτερα συμφέροντα, γι’ αυτό και ο αξιωματούχος της Ε.Ε. διαμορφώνει κανάλια επικοινωνίας.

Το σχέδιο Μπορέλ είναι να μεταβεί στην Άγκυρα πριν τη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, που χρονικά τοποθετείται στις 13 Ιουλίου. Το θέμα είναι, βέβαια, κατά πόσο θα αποδεχθεί την επίσκεψη αυτή η Τουρκία και ποιο θα είναι το περιεχόμενό της. Η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και προφανώς δεν θα θέλει να εισέλθει, έστω και μέσω της Ε.Ε., σε συζητήσεις με τη Λευκωσία. Επίσης, δεν θέλει να αρχίσει διάλογο πριν την επιβολή νέων τετελεσμένων και στη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδας.

Η προσπάθεια Μπορέλ και το εργαλείο των κυρώσεων

Ως προς το περιεχόμενο, η πρόθεση του Ευρωπαίου αξιωματούχου είναι να ξαναπιάσουν οι δυο πλευρές το νήμα των ευρωτουρκικών σχέσεων. Αυτό, βέβαια, εμπεριέχει κινδύνους καθώς η πακετοποίηση διαμορφώνει συνθήκες για πάρε-δώσε, το οποίο μπορεί να αποβεί σε βάρος των πιο αδύνατων, στην προκειμένη περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και να κερδίσουν σε άλλα πεδία οι ισχυρότεροι εταίροι μας.

Η παρέμβαση της ΕΕ είναι, ασφαλώς, σημαντική, εάν, ωστόσο, η πρωτοβουλία της ενταχθεί στο ευρύ φάσμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, οι τουρκικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο, που ειρήσθω εν παρόδω δεν θα σταματήσουν, δεν θα αποτελούν πρώτης, επείγουσας, προτεραιότητας ζήτημα. Όπως είναι σήμερα και γι’ αυτό και η ενεργοποίηση των Βρυξελλών.

Είναι σαφές πως για να υπάρξει αποτέλεσμα σε μια πρωτοβουλία θα πρέπει να αξιοποιηθούν όλα τα εργαλεία που προσφέρονται, ώστε η Τουρκία να συνεργασθεί για εκτόνωση της κρίσης, που η ίδια προκαλεί. Ένα βασικό εργαλείο είναι οι κυρώσεις και στην προκειμένη περίπτωση η ενίσχυση των μέτρων, που έχουν υιοθετηθεί κατά της Τουρκίας.

Οι κυρώσεις σε συνδυασμό με την αποκοπή προενταξιακής βοήθειας, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, αλλά και μιας σειράς άλλων κινήσεων οικονομικού χαρακτήρα, θα διαφοροποιήσουν τα δεδομένα και η Άγκυρα, που αντιμετωπίζει ήδη σοβαρά προβλήματα στο πεδίο αυτό, θα έχει λόγους να συζητήσει. Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, αντιμετωπίζει ενστάσεις, κυρίως από τη Γερμανία, αλλά και από χώρες που φοβούνται την αντίδραση της Τουρκίας. Αυτές οι χώρες θεωρούν αναποτελεσματικές τις κυρώσεις!

Πάει ο Τσαβούσογλου στο Βερολίνο

Είναι σαφές πως η Κυπριακή Δημοκρατία, αν και αναγνωρίζει τις δυσκολίες και τα μεγάλα εμπόδια, που υπάρχουν –λόγω της στάσης ενός μπλοκ χωρών στην ΕΕ–επιμένει στη θέση της για ενίσχυση των κυρώσεων. Την ίδια ώρα, η Γαλλία, που βρίσκεται σε ανοικτή σύγκρουση με την Τουρκία, εκτιμά πως δεν θα αποδώσει ένας διάλογος της ΕΕ με το καθεστώς Ερντογάν υπό τις σημερινές συνθήκες, λόγω της ακραίας συμπεριφοράς της κατοχικής Τουρκίας.

Είναι σαφές πως μέχρι την 13η Ιουλίου, που θα διεξαχθεί η συζήτηση στους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ, θα ξεκαθαρίσουν πολλά. Οι αποφάσεις, βέβαια, εάν υπάρξουν θα ληφθούν στο επίπεδο των αρχηγών, τρία 24ωρα μετά. Η Γερμανία αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ την 1η Ιουλίου και την επόμενη ημέρα, στο Βερολίνο, θα μεταβεί ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Αυτή η επίσκεψη, που προφανώς και θα είναι η πρώτη μετά την ανάληψη της Προεδρίας, δείχνει τις προθέσεις της Γερμανίας, που δεν επιθυμεί επί της θητείας της να προκύψει οποιοδήποτε “ατύχημα” στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Η επίσκεψη Τσαβούσογλου δείχνει το επίπεδο σχέσεων των δύο χωρών, σε μια περίοδο κατά την οποία η Άγκυρα έχει τσακωθεί με τις περισσότερες χώρες. Την ίδια ώρα, στις όποιες συζητήσεις έγιναν μέχρι σήμερα στην ΕΕ για τις τουρκικές επιθετικές ενέργειες, το Βερολίνο παρουσιαζόταν αποστασιοποιημένο από την υιοθέτηση πολιτικών δράσεων που θα ενοχλούσαν την Άγκυρα.

Σαφώς και είναι μεγάλα τα οικονομικά συμφέροντα, ωστόσο, είναι πρόδηλο ότι αυτή η τακτική αποθρασύνει την κατοχική Τουρκία. Πάντως, το Βερολίνο έχει ήδη αρχίσει τις παρασκηνιακές κινήσεις για εκτόνωση της κρίσης, κυρίως η προσπάθεια κατευθύνεται προς την Ελλάδα και την Τουρκία για εκτόνωση της έντασης που δημιουργείται. Κινήσεις, που είναι προσεκτικές για να μην ενοχληθεί το καθεστώς Ερντογάν.

Η ΑΟΖ Κύπρου-Ελλάδας

Οι κινήσεις της Ελλάδος για καθορισμό ΑΟΖ με την Αίγυπτο φαίνεται να είναι ακόμη στο περίμενε καθώς υπάρχουν δυσκολίες. Την ίδια ώρα, είναι σαφές πως την περίπτωση που η Αθήνα, ξεπερνούσε φοβικά σύνδρομα και προχωρούσε στην υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία, τούτο θα διευκόλυνε σημαντικά τις συζητήσεις με το Κάιρο.

Το θέμα αυτό αναμένεται ότι θα συζητηθεί εκ νέου στη συνάντηση που θα έχουν στις 2 Ιουλίου στην Αθήνα, οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδος και Κύπρου, Δένδιας και Χριστοδουλίδης. Η Λευκωσία είναι έτοιμη να προχωρήσει, έχει χάρτες και συντεταγμένες και η μπάλα βρίσκεται στην πλευρά της Αθήνας.