Η “πολύφερνη νύφη” Τουρκία κάνει παιχνίδι για πάρτη της

Οι εξελίξεις στην περιοχή και το γεωπολιτικό παιχνίδι της Άγκυρας, η οποία εξακολουθεί να “παίζει“ σε διαφορετικά ταμπλό, διαμορφώνουν νέα δεδομένα. Η κατοχική Τουρκία επιχειρεί να καταστεί η πιο “πολυζήτητη νύμφη”, η οποία κρατά πολλά σχοινιά και δεν… θα νυμφευτεί ποτέ! Διατηρεί ανοικτά κανάλια επικοινωνίας με ΗΠΑ, Ρωσία, Ουκρανία, Βρυξέλλες, αναπτύσσει συνεργασίες διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δεν θα επηρεασθούν οι επεκτατικοί σχεδιασμοί της στην ευρύτερη περιοχή.

Ο Τούρκος Πρόεδρος, έχοντας στο μυαλό του και τα εσωτερικά ενόψει και των εκλογών, κινείται κρατώντας λεπτές ισορροπίες, γνωρίζοντας ταυτόχρονα πως η χώρα του θεωρείται “χρήσιμη” και “απαραίτητη” για τους διάφορους διεθνείς παίκτες, ειδικά τους μεγάλους και ισχυρούς. Την ώρα που η τουρκική αντιπροσωπεία μετέβη στην Ουάσιγκτον για να συζητήσει την αγορά μαχητικών F-16 και εκσυγχρονισμών άλλων, που διαθέτει η Τουρκία, το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων ΤΑΣΣ μετέδωσε την είδηση για την προμήθεια δεύτερης συστοιχίας των S-400.

Η αμερικανική αντίδραση, όπως και την πρώτη φορά, ήταν έντονη, αλλά δεν πρόκειται η Ουάσιγκτον να κόψει τα κανάλια επικοινωνίας με την Άγκυρα. Το τι θα γίνει στη συνέχεια αυτό θα φανεί, κυρίως προς το θέμα των πολυσυζητημένων κυρώσεων. Δηλαδή, εάν η Άγκυρα πάρει τη δεύτερη συστοιχία των πυραύλων και παράλληλα … πείσει και τους Αμερικανούς για την πώληση των F-16. Στην περίπτωση των ΗΠΑ, πάντως, δεν εξαρτώνται όλα από την κυβέρνηση Μπάιντεν και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που ενδεχομένως να βλέπουν θετικά το τουρκικό αίτημα, αλλά και από τη Γερουσία. Εκεί, που ως γνωστό, υπάρχει ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων, Ρόμπερτ Μενέντεζ.

Οι σχέσεις με το Ισραήλ

Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Τουρκίας και Ισραήλ, έγινε με την Άγκυρα να κάνει εκπτώσεις ως προς τον κατάλογο που έθετε στο παρελθόν προς τους Ισραηλινούς. Από τη “συγγνώμη” που ζητούσε από το Τελ Αβίβ και τις αποζημιώσεις στις οικογένειες των θυμάτων του «Mavi Marmara», μέχρι και μια σειρά άλλα, που εγείρονταν γνωρίζοντας πως οι Ισραηλινοί δεν θα δεχόντουσαν, η “επαναπροσέγγιση” έγινε χωρίς να ικανοποιηθούν προϋποθέσεις. Η κίνηση αυτή, που δεν ξεκίνησε τώρα, συνδέεται και με παροτρύνσεις τρίτων, όπως των Αμερικανών, για αποκατάσταση των σχέσεων. Δεν αποκλείεται τούτο να συνδέεται και με το θέμα των F-16. Την ίδια ώρα, οι Ισραηλινοί έχουν προφανώς να κερδίσουν οικονομικά από αυτή την εξέλιξη, καθώς διαχρονικά η Τουρκία ήταν ένας καλός πελάτης, κι αυτό “μετράται” με τον όγκο εξαγωγών. Οι σχέσεις προφανώς και δεν μπορεί να είναι οι ίδιες όπως στο παρελθόν, πριν τη μεγάλη ρήξη το 2010, αλλά εξυπηρετεί και τις δύο χώρες, για διαφορετικούς λόγους, να έχουν ένα μέτωπο λιγότερο. Οι διαβεβαιώσεις προς τη Λευκωσία από το Τελ Αβίβ, ότι τίποτε δεν αλλάζει, μετρούν όσο η κυπριακή πλευρά εγείρει ζητήματα και έχει ατζέντα.

Είναι γνωστό, ότι οι Τούρκοι παράλληλα με τα ανοίγματα προς το Ισραήλ έκαναν και προς την Αίγυπτο, με στόχο, μεταξύ άλλων, να “σπάσουν” τις συνεργασίες με την Ελλάδα και την Κύπρο και να διαμορφωθούν άλλα δεδομένα στον ενεργειακό χάρτη, με την Άγκυρα, ασφαλώς, παρούσα. Είναι σαφές, πάντως, ότι με την Αίγυπτο η πορεία εξομάλυνσης των σχέσεων είναι μακρά και δυσκολότερη. Το Κάιρο γνωρίζει τις τουρκικές μεθοδεύσεις σε βάρος της Κυβέρνησης της χώρας και τη στήριξη που παρέχει η Άγκυρα στους «Αδελφούς Μουσουλμάνους».

Τι γίνεται με τη Συρία;

Μετά από έντεκα χρόνια φαίνεται ότι γίνονται κινήσεις μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού για «επανασυγκόλληση σχέσεων». Προσπάθειες έγιναν και στον παρελθόν, με πρωτοβουλία και της Μόσχας και το θέμα φαίνεται να επανέρχεται ξανά. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, έχει αναφέρει πως είχε μια σύντομη συνομιλία με τον Σύρο Υπουργό Εξωτερικών “στο πόδι” κατά τη Σύνοδο των Αδεσμεύτων στο Βελιγράδι, στο περιθώριο εκείνης της συνόδου, απέκλεισε ωστόσο σε αυτή τη φάση συνάντηση κορυφής, Ερντογάν και Άσαντ. Την ίδια ώρα, η τουρκική εφημερίδα «Τουρκιγιέ», αναφέρεται σε αιτήματα της Δαμασκού, ώστε να καταστεί και πάλι γείτονας της Τουρκίας. Θέτει ως όρο έναν εμπορικό διάδρομο μεταξύ του Cilvegözü και της Δαμασκού και τον πλήρη έλεγχο του διαδρόμου μεταφοράς (Μ 4) μεταξύ των πόλεων Deir al-Zor-Hasakah στην ανατολική Συρία και του Χαλεπίου-Λατάκειας. Ένα άλλο αίτημα της Δαμασκού είναι η υποστήριξη της Τουρκίας ενάντια στις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κυρώσεις κατά γραφειοκρατών, επιχειρηματιών και εταιρειών που υποστηρίζουν το καθεστώς της οικογένειας Άσαντ, σύμφωνα με την εφημερίδα.

Λευκωσία και Αθήνα

Όλα αυτά τα παιχνίδια, οι εξελίξεις, οι “νέες συνεργασίες”, αφορούν στην Κύπρο όπως και την Ελλάδα, καθώς είναι προφανές πως όσοι θεωρούν και το λένε πως η Άγκυρα είναι “χρήσιμη” και “απαραίτητη”, κάνουν ενίοτε και τα στραβά μάτια σε όποιες ενέργειες προβαίνει η κατοχική Τουρκία σε βάρος των δύο κρατών, Αθηνών και Λευκωσίας. Είναι πρόδηλο πως το ζητούμενο δεν είναι εάν αναβαθμίζεται (ή επιχειρεί τούτο), το καθεστώς Ερντογάν, αλλά πώς ενεργούν Ελλάδα και Κύπρος, ώστε να μην επηρεασθούν από τις τουρκικές κινήσεις. Το πεδίο των τριμερών και το “φρεσκάρισμά” τους είναι ένα πεδίο, στο οποίο προφανώς και πρέπει να δώσουν βάρος Ελλάδα και Κύπρος. Κυρίως οι συνεργασίες με Ισραήλ, Αίγυπτο, Παλαιστίνη ενώ στην εξίσωση θα πρέπει να μπαίνουν και η Ιορδανία, η Συρία, ο Λίβανος.

Την ίδια ώρα, η είδηση για τη δεύτερη συστοιχία των S-400 που θα προμηθευτεί η Τουρκία από τη Ρωσία, θα αναμενόταν ότι θα κινητοποιούσε Ελλάδα και Κύπρο, ειδικά όταν οι Βρυξέλλες είχαν προχωρήσει χωρίς δεύτερη σκέψη σε κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Η Τουρκία που έχει συναλλαγές με τη Ρωσία, στο θέμα των εξοπλισμών, δεν αποτελεί καν θέμα προς συζήτηση. Το ίδιο ισχύει και για τις ΗΠΑ, που κάνουν αναφορές σε κυρώσεις, αλλά δεν φθάνουν στο διά ταύτα. Κρίνονται προφανώς Ε.Ε. και ΗΠΑ για την ανοχή έναντι της κατοχικής Τουρκίας, την ίδια ωστόσο ώρα, ελέγχονται Ελλάδα και Κύπρος για το πώς ενεργούν και αξιοποιούν γεγονότα.

Και ρόλος στο Ουκρανικό

Δύο εβδομάδες μετά που ο Τούρκος Πρόεδρος έχει μεταβεί στο Σότσι και συνάντησε τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, την περασμένη Πέμπτη, ο Ερντογάν είχε συνάντηση με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε κοινή συνάντηση των Ερντογάν – Ζελένσκι με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, σε σχέση με τη συμφωνία για την εξαγωγή σιτηρών αλλά και για μια σειρά άλλων ζητημάτων. Όπως ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος ανέφερε, θα συζητήσει το ζήτημα του ουκρανικού πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια με τον Ρώσο ομόλογό του. «Θα συζητήσουμε το θέμα με τον (Βλαντιμίρ) Πούτιν και θα του ζητήσω ειδικά να κάνει η Ρωσία ό,τι χρειάζεται, ως σημαντικό βήμα για την παγκόσμια ειρήνη», δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος, ο οποίος δεν έχει αναστολές να μιλά με αυτόν τον τρόπο. Να παρουσιάζεται παράγοντας ειρήνης και σταθερότητας.

Η παρουσία του Ερντογάν στην τριμερή, που πραγματοποιήθηκε στην ουκρανική πόλη Λβιφ, κοντά στα πολωνικά σύνορα, επιβεβαιώνει πως είναι εκ των πρωταγωνιστών στο Ουκρανικό. Υπενθυμίζεται πως ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, είχε δηλώσει πως θέλει την Τουρκία να συμμετάσχει σε ένα μελλοντικό σύστημα εγγυήσεων για τη χώρα του. Είναι δε σαφές πως η Άγκυρα, ενώ έχει κέρδος από τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, δεν έχει κόστος, από το γεγονός ότι έχει συναλλαγές και με τις δυο πλευρές τη στιγμή που η μία, η Ρωσία, έχει υποστεί κυρώσεις. Οι συμφωνίες, εμπορικές κυρίως, με τη Μόσχα, που συζητήθηκαν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν ήταν εμπόδιο στο να επιτευχθούν, παράλληλα και με τους Ουκρανούς. Ως εκ τούτου, επιτεύχθηκε συμφωνία για την ανοικοδόμηση των υποδομών της Ουκρανίας που έχουν υποστεί ζημιές από τον πόλεμο. Η συμφωνία υπεγράφη από τον Υπουργό Υποδομών της Ουκρανίας Ολεξάντρ Κουμπράκοβ και τον Υπουργό Εμπορίου Μεχμέτ Μους. Τα έργα αφορούν δρόμους, γέφυρες, υποδομές ύδρευσης και ηλεκτροδότησης, νοσοκομεία και σχολεία.

Η σύνθεση της συνάντησης στην πόλη Λβιβ δεν ήταν ασφαλώς τυχαία. Ειδικά όταν ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δέχεται τον Ερντογάν να είναι μέρος των διεθνών πρωτοβουλιών στο Ουκρανικό. Ο Αντόνιο Γκουτέρες δεν έκρυψε άλλωστε τον… θαυμασμό του για την Τουρκία και τον Πρόεδρό της. Σε συνάντηση που είχε στη Νέα Υόρκη με τους πρεσβευτές των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρθηκε πόσο «χρήσιμη» είναι η Τουρκία και πόσο απαραίτητος ο ρόλος της. Οι αναφορές του αυτές, που έφθασαν και την υπερβολή, δεν φαίνεται να έτυχαν θετικής υποδοχής από όλους τους Ευρωπαίους πρέσβεις.