Η στρατηγική Ερντογάν και η θεωρία παιγνίων

 

Η θεωρία παιγνίων εφαρμόζεται και στη (γεω)πολιτική. Ας δοθεί ένα σχετικό παράδειγμα. Ας παίξουμε ένα παίγνιο. Ένα παίγνιο του οποίου το διακύβευμα είναι το μοίρασμα ενός ποσού ή μίας περιοχής. Οι παίκτες του παίγνιου ας είναι δύο: Ελλάδα και Τουρκία. Το παίγνιο φυσικά θα γινόταν ίσως πιο ενδιαφέρον και πιο πρακτικό εάν συμπεριλαμβανόταν και άλλοι παίκτες. Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζεται αυτό που ο κ. Ερντογάν αποκρύπτει, ότι δηλαδή, με το έτσι θέλω, απαιτεί να μοιραστεί η Ελλάδα με την Τουρκία κομμάτι της Ελληνικής ΑΟΖ.

Ας επεξηγήσουμε τους συνδυασμούς του παίγνιου.

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ

Ε(Σ): Η Ελλάδα συμβιβάζεται

Τ(Σ): Η Τουρκία συμβιβάζεται

Ε(Α): Η Ελλάδα παραμένει αδιάλλακτη

Τ(Α): Η Τουρκία παραμένει αδιάλλακτη

Οι πιθανοί συνδυασμοί του παίγνιου είναι οι κάτωθι:

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ 1: Ε(Α) και Τ(Α)

Η Ελλάδα και η Τουρκία παραμένουν και οι δύο ανυποχώρητες στις θέσεις τους. Η Τουρκία επιμένει να διεκδικεί μέρος της Ελληνικής ΑΟΖ. Η Ελλάδα δεν δέχεται να αποδώσει μέρος της ΑΟΖ της στην Τουρκία.

 ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ 2: Ε(Σ) και Τ(Α)

Η Ελλάδα συμβιβάζεται. Υποχωρεί πλήρως στις διεκδικήσεις της Τουρκίας, δηλαδή δίδει μέρος της Ελληνικής ΑΟΖ στην Τουρκία, χωρίς ωστόσο να υπάρχει από την άλλη πλευρά αμοιβαία υποχώρηση. Η Τουρκία επιζητά τα μέγιστα οφέλη παραμένοντας ανυποχώρητη. Δηλαδή επιζητά την πλήρη διαχείριση της Μεσογείου, δηλαδή επιδιώκει να γίνει η Μεσόγειος κλειστή οθωμανική θάλασσα.

Η νεοοθωμανική στρατηγική

Αυτή είναι η νεο-οθωμανική μαξιμαλιστική στρατηγική. Η στρατηγική του Χ+1, Χ+2 … Χ+n (εξηγείται παρακάτω με αλγόριθμο). Αυτός ο συνδυασμός δεν μπορεί να ευσταθεί καθώς θα ήταν ουτοπικό το σενάριο να υποχωρεί πλήρως η Ελλάδα και η Τουρκία να μη το δέχεται! Συνεπώς ο Συνδυασμός 2 πρέπει να διαγραφεί ως ουτοπικός.

 ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ 3: Ε(Α) και Τ(Σ)

Η Ελλάδα παραμένει ανυποχώρητη και δεν αποδέχεται να αποδώσει μέρος της Ελληνικής ΑΟΖ. Η Τουρκία συμβιβάζεται με αυτή τη λύση.

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ 4: Ε(Σ) και Τ(Σ)

Η Ελλάδα και η Τουρκία συμβιβάζονται. Ουσιαστικά η Ελλάδα υποχρεώνεται σε πλήρη υποχώρηση και απόδοση μέρους της ΑΟΖ της. Όμως αυτός ο συνδυασμός είναι ουτοπικός. Διότι τι άλλο θα μπορούσε να πράξει η Τουρκία, εάν η Ελλάδα υποχωρούσε πλήρως, παρά να αποδεχθεί αμέσως την υποχώρηση της Ελλάδας. Συνεπώς ο Συνδυασμός 4 πρέπει να διαγραφεί ως ουτοπικός. Η φράση «μη τα θέλουμε όλα δικά μας», «μην είμαστε μοναχοφάηδες» παραπέμπει και σε αυτό το συνδυασμό.

Συνεπώς, τα μόνα πραγματικά σενάρια στο παίγνιο παραμένει ο Συνδυασμός 1 και ο Συνδυασμός 3. Ας πάμε όμως στο σενάριο το οποίο πουλάει ως “δίκαιο” ο κ. Ερντογάν και υιοθετούν ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί και ακαδημαϊκοί (απορριπτέοι συνδυασμοί 2 και 4). Αυτό είναι το αποκαλούμενο «Εκφυλισμένο Παίγνιο» (Degenerated Game) ή αλλιώς «Παίγνιο του Δικτάτορα», [1].

Τι ορίζεται Παίγνιο του Δικτάτορα

Στο παίγνιο του δικτάτορα, ένας παίκτης, ο δικτάτωρ (στην περίπτωσή μας ο Ερντογάν) αποφασίζει πώς να μοιράσει ένα ποσό μεταξύ του ίδιου και ενός δεύτερου παίκτη. Ο δεύτερος παίκτης, “ο αποδέκτης” (η Ελλάδα) απλώς λαμβάνει το υπόλοιπο του ποσού που έχει αφήσει ο δικτάτωρ. Ως αποτέλεσμα το παίγνιο του δικτάτορα δεν είναι ένα σύνηθες παίγνιο (όπως αυτό ορίζεται στην θεωρία παιγνίων).

Για να είναι ένα σύνηθες παίγνιο, το αποτέλεσμα των ενεργειών κάθε παίκτη πρέπει να βασίζεται στις ενέργειές του, άρα εδώ έχουμε να κάνουμε περισσότερο με θεωρία αποφάσεων παρά με θεωρία παιγνίων. Σε μελέτες που έχουν γίνει σε διαφορετικούς πολιτισμούς (χώρες) πάντα οι “δικτάτορες” τείνουν να αφήνουν ένα ποσό για τους “αποδέκτες”.

Δηλαδή να μας κάνει τη χάρη ο Ερντογάν να μας αφήσει κομμάτι της Μεσογείου). (…) Τα υποκείμενα (ΣΣ. η Ελλάδα) επιδεικνύουν ένα μεγάλο βαθμό συνέπειας σε σχέση με πολλαπλές εκδόσεις του παίγνιου του δικτάτορα όπου το κόστος για να δώσει ο δικτάτορας στον αποδέκτη του ποικίλει». Τι υποστηρίζουν όλοι όσοι προτείνουν την υποχωρητική στάση της Ελλάδας;

Αν η Ελλάδα και η Τουρκία παραμείνουν ανυποχώρητες στις θέσεις τους (Συνδυασμός 1) τότε  καμία πρόοδος δεν θα υπάρξει με αποτέλεσμα οι υδρογονάνθρακες της Μεσογείου να μην αξιοποιηθούν. Έτσι θα χάσουν και οι δύο παίκτες και γι’αυτό το συνολικό κόστος είναι αρνητικό (lose-lose). Όμως, όπως προαναφέρθηκε, όλο αυτό το σκεπτικό της υποχωρητικής στάσης στηρίζεται στο εκφυλισμένο παίγνιο βάσει του οποίου ο δικτάτωρ του παίγνιου απαιτεί να διαμοιρασθεί το ποσό του παίγνιου το οποίο όμως ΔΕΝ του ανήκει.

Διεθνές, όχι Οθωμανικό Δίκαιο

Πώς να δεχθεί ένας παίκτης να διαμοιρασθεί με έναν άλλο παίκτη κάτι το οποίο ήδη του ανήκει; Τι είδους εκφυλισμένο παίγνιο θα ήταν αυτό; Ποια χώρα θα δεχόταν να λάβει μέρος σε ένα τέτοιο εκφυλισμένο παιγνίδι; Όσοι προτείνουν την υποχώρηση της Ελλάδας θα δεχόταν κατ’αντιστοιχία να μοιραστούν με άλλους μέρος των τραπεζικών τους λογαριασμών με το έτσι θέλω;

Δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς ποιοι εντρύφησαν τον κ. Ερντογάν στο μαγικό κόσμο της θεωρίας παιγνίων και του διεμήνυσαν το μαθηματικό όρο win-win, αλλά ας γνωρίζουν ότι αυτή είναι η πραγματική ισορροπία στη Μεσόγειο. Δεν υπάρχουν οθωμανικά και μη-οθωμανικά μαθηματικά παίγνια. Όπως και δεν υπάρχει Οθωμανικό δίκαιο (sic).

Υπάρχει μόνο το Διεθνές Δίκαιο για τη Θάλασσα. Καθόλου τυχαίο ίσως το γεγονός ότι η Τουρκία ήταν η μοναδική χώρα η οποία, σε πρόσφατη ψηφοφορία του ΟΗΕ, καταψήφισε το Διεθνές Δίκαιο για τη Θάλασσα. Όσοι υποστηρίζουν την άποψη να μην «είμαστε μοναχοφάηδες» θα πρέπει να διερωτηθούν από πού εκμαίευσε άραγε ο κ. Ερντογάν τη φράση «καζάν-καζάν» (win-win);

Πώς του ήρθε δηλαδή η έμπνευση και εξέφρασε αυτή τη φράση; Ας γνωρίζει ο κ. Ερντογάν ότι όποιοι τον συμβούλευσαν (εντός και εκτός Τουρκίας) να υιοθετήσει τη συγκεκριμένη φρασεολογία περί win-win δεν του απέδωσαν ολόκληρη την πληροφορία είτε λόγω άγνοιας, είτε επίτηδες λόγω…στρατηγικής-τακτικής.

Η Μεσόγειος ως Οθωμανική λίμνη

Το παίγνιο στο Αιγαίο, όπως αυτό παρουσιάζεται ως καζάν-καζάν (win-win) από τον κ. Ερντογάν, είναι εκφυλισμένο. Ο ένας παίκτης (Ελλάδα αλλά και άλλοι παίκτες στη Μεσόγειο) καλείται να μοιρασθεί χωρίς καμία δικαιολογία, κανόνα και λογική κάτι που ήδη του ανήκει (Ελληνική ΑΟΖ) με τον άλλο παίκτη (Τουρκία). Σαν να διεκδικούσε η Κίνα ολόκληρη τη νότια Σινική θάλασσα και οι υπόλοιπες χώρες να μην αντιδρούσαν. Αντίστοιχα τρελά πράγματα προτείνει ο κ. Ερντογάν για τη Μεσόγειο.

Αναρωτιέται κανείς, οι υπόλοιπες Μεσογειακές χώρες θα δεχόταν τη μετατροπή της Μεσογείου σε κλειστή Οθωμανική λίμνη; Οι υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου θα δεχόταν τη μετατροπή τους σε επαρχίες της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; Μήπως ο κ. Ερντογάν αυτο-ανακηρύχθηκε σε δικτάτορα στο παίγνιο της Μεσογείου;

 Ας δοθεί ακόμη ένα παράδειγμα υπό τη μορφή μαθηματικού αλγόριθμου ο οποίος εξηγεί τη στρατηγική της Τουρκίας τις τελευταίες δεκαετίες και την Ελληνική υποχωρητική στάση:

 Βήμα 1. Η Τουρκία ζητά X (όπου Χ = απαιτήσεις σε διάφορα εθνικά θέματα)

Η Ελλάδα δίνει Χ.

 Βήμα 2. Η Τουρκία ζητά Χ+1 υποστηρίζοντας πως οτιδήποτε λιγότερο σημαίνει ότι καταπατώνται τα δικαιώματα της.

Η Ελλάδα δίνει Χ+1.

 Βήμα 3. Η Τουρκία ζητά Χ+2 υποστηρίζοντας πως οτιδήποτε λιγότερο σημαίνει ότι καταπατώνται τα δικαιώματα της.

Η Ελλάδα δίνει Χ+2.

 Βήμα 4. Η Τουρκία ζητά Χ+3 υποστηρίζοντας πως οτιδήποτε λιγότερο σημαίνει ότι καταπατώνται τα δικαιώματα της.

Η Ελλάδα δίνει Χ+3.

Βήμα “n”. Η Τουρκία ζητά Χ + n υποστηρίζοντας πως οτιδήποτε λιγότερο σημαίνει ότι καταπατώνται τα δικαιώματα της.

Η Ελλάδα δίνει Χ+n.

Τέλος αλγόριθμου

Έτσι συνεχίζεται ο μαθηματικός αλγόριθμος της στρατηγικής της Τουρκίας στο παίγνιο στη Μεσόγειο, μέχρι του «n-ιοστού» βήματος το οποίο περιλαμβάνει την οθωμανοποίηση της χώρας μας, και τη μετατροπή της Μεσογείου σε κλειστή Οθωμανική λίμνη. Μετά το πέρας του «n-ιοστού» βήματος θα ακολουθήσει ο νεοοθωμανικός επεκτατισμός στις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου, τις οποίες ο κ. Ερντογάν επιθυμεί να μετατρέψει σε επαρχίες του.