Η Τουρκία προετοιμάζει το έδαφος για να προσαρτήσει τα Κατεχόμενα

Για πρώτη φορά βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των τουρκικών σχεδιασμών το σενάριο της προσάρτησης των Κατεχομένων στην Τουρκία. Κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση γίνονται, προετοιμάζοντας το έδαφος, ώστε όταν αποφασισθεί να είναι όλα έτοιμα. Το εγχείρημα τούτο δεν είναι εύκολο, αλλά παραμένει ως επιλογή για την κατοχική Τουρκία, που αναζητεί την “κατάλληλη στιγμή” να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση.

Η προετοιμασία γίνεται τόσο με την εναρμόνιση του κατοχικού καθεστώτος με το τουρκικό κράτος, αλλά και με ισλαμοποίηση των Κατεχομένων. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται περιορίζουν τους Τουρκοκύπριους και αναδεικνύουν μια ελίτ, σαφώς προσανατολισμένη προς την πλήρη τουρκοποίηση των Κατεχομένων. Είτε διά της ντε γιούρε είτε διά της ντε φάκτο προσάρτησης.

Είναι σαφές πως η Άγκυρα έχει ενώπιον της εναλλακτικά σενάρια για τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό, σε μια περίοδο προώθησης των ηγεμονικών της σχεδιασμών στην περιοχή. Όλα τα σενάρια συνδέονται με τη διαχρονική τουρκική στρατηγική για πλήρη έλεγχο της Κύπρου, την οποία θα χρησιμοποιήσει για τις μεγαλεπήβολες επιδιώξεις της. Η Άγκυρα έχει ενώπιον της επιλογές, τις οποίες έχει επεξεργασθεί.

Πρώτο, είναι η αναβάθμιση του ψευδοκράτους, ώστε να διευκολυνθεί η επιδίωξη για δύο κράτη. Το εγχείρημα αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο, οι Τούρκοι προσπαθούν για χρόνια για αναγνώριση του ψευδοκράτους χωρίς να το πετύχουν. Οι προσπάθειες δεν εγκαταλείπονται από τουρκικής πλευράς και ο σχεδιασμός που έχει αναλάβει να υλοποιήσει το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών βρίσκεται σε εξέλιξη. Την ίδια ώρα, ο στόχος αυτός μπορεί, κατά την Άγκυρα, να προχωρήσει μέσα από διαδικαστικά και διαπραγματευτικά “κεκτημένα” και με εκβιαστικές κινήσεις επιβολής τετελεσμένων.

Δεύτερο, εάν δεν πετύχει ο πρώτος στόχος, η Άγκυρα εξετάζει σοβαρά, πλέον, το θέμα της προσάρτησης. Ξένες διπλωματικές πηγές αναφέρουν πως δεν αποκλείεται μια τέτοια κίνηση να γίνει από τον Ερντογάν πριν τις εκλογές στην Τουρκία, που χρονικά τοποθετούνται το 2023. Αυτό θα γίνει εάν ο Τούρκος Πρόεδρος κρίνει ότι αυτό θα τον βοηθήσει εκλογικά. Ιδιαίτερα τώρα, που φαίνεται να αισθάνεται πιεσμένος εσωτερικά (χαμηλές επιδόσεις στις δημοσκοπήσεις, παρατεταμένη οικονομική κρίση). Για την Τουρκία, όμως, το θέμα της προσάρτησης είναι στις επιλογές της διαχρονικά και όχι μόνο προεκλογικά.

Κατεχόμενα: Προετοιμασίες για την προσάρτηση

Η πραγματοποίηση ή μη αυτού του βήματος θα εξαρτηθεί από την πολιτική συγκυρία, τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και πόσο η Άγκυρα είναι χρήσιμη στους ισχυρούς διεθνείς παίκτες. Είναι σαφές πως μια τέτοια ενέργεια θα γίνει όταν διασφαλιστεί πως θα υπάρξουν οι λιγότερες αντιδράσεις. Γι’ αυτό και θέλουν να επιλέξουν την καλύτερη για την Άγκυρα διεθνή συγκυρία. Πώς θα γίνει; Είτε διά δημοψηφίσματος στα Κατεχόμενα, διασφαλίζοντας το αποτέλεσμα, είτε με απόφαση της ψευδοβουλής, η οποία θα καλέσει την Τουρκία να προσαρτήσει το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.

Ο τουρκολόγος Νίκος Μούδουρος σε συνέντευξή του στον “Φιλελεύθερο” (στον Φρίξο Δαλίτη), αξιολογώντας τα αποτελέσματα των πρόσφατων ψευδοεκλογών στα Κατεχόμενα είχε αναφέρει πως ο κίνδυνος της προσάρτησης είναι για πολλούς ορατός, ως αποτέλεσμα του ότι διάφοροι κύκλοι εξουσίας της Τουρκίας επαναφέρουν αυτή την πιθανότητα πιο έντονα σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.

Είναι γεγονός, όπως επισήμανε, ότι η προσάρτηση των Κατεχομένων παραμένει θέμα που επηρεάζεται σαφώς από διεθνείς και περιφερειακές ισορροπίες, που με τη σειρά τους αναδιαμορφώνουν το πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Επηρεάζεται την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον κ. Μούδουρο, από τις πολιτικές ισορροπίες στην Τουρκία, αλλά και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Το σκηνικό για δύο κράτη

Είναι σαφές πως η Τουρκία είχε επενδύσει στην προώθηση των επιδιώξεων της μέσα από μια συμφωνία, στο υπό συζήτηση πλαίσιο της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, θεωρώντας πως θα κλειδώσει έτσι τους στόχους της. Μετά από σχεδόν πέντε δεκαετίες συζητήσεων και αφού έχει εξασφαλίσει σημαντικά διαπραγματευτικά κεκτημένα, η κατοχική Τουρκία έχει ενεργοποιήσει και επισήμως το σχέδιο Β, που αφορά το μοντέλο των δύο κρατών. Αυτό που επιδιώκει είναι ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο δύο κρατών, που θα της επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο του νησιού. Αυτή η επιδίωξη είναι μέρος ενός γεωπολιτικού παζλ, μιας συμφωνίας, που θα διευκολύνει τους σχεδιασμούς της.

Επειδή οι συζητήσεις, λοιπόν, για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία δεν προχωρούν, επειδή, όπως ισχυρίζονται στην Άγκυρα, δεν το θέλει η Λευκωσία, έχει και επισήμως αντικατασταθεί από τουρκικής πλευράς το παλιό αφήγημα με το νέο, που είναι αυτό που επί της ουσίας επιδίωκαν πάντα. Αυτό, δηλαδή, των δύο κρατών. Η τουρκική πλευρά διαχρονικά λειτουργεί αξιοποιώντας και τον χρόνο. Οι χρονοβόρες και αδιέξοδες συζητήσεις τη διευκόλυναν, για παράδειγμα, στην εδραίωση των τετελεσμένων που επιβλήθηκαν με τη συνεχιζόμενη κατοχή.

Σε αυτή τη φάση φαίνεται να ευνοεί την αξιοποίηση του εργαλείου των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Εκείνων, όμως, των μέτρων που βοηθούν τους τελικούς της στόχους. Η προσέγγιση της κατοχικής δύναμης αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας των Τεχνικών Επιτροπών, είναι πως τα προβλήματα είναι “διμερή”. Ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, έχει δηλώσει πως σε σχέση με τα ΜΟΕ, αυτά μπορούν να συζητηθούν σε «διμερείς συζητήσεις», παραπέμποντας σε δύο οντότητες, που μέσα από Τεχνικές Επιτροπές, θα επιλύουν προβλήματα καθημερινότητας!

Το μείζον σε αυτή τη φάση, λόγω και της απουσίας διαδικασίας, είναι τα επόμενα βήματα της κατοχικής δύναμης. Στη θάλασσα, στο έδαφος (Αμμόχωστο, νεκρή ζώνη) αλλά και οι απώτεροι στόχοι. Το θέμα της προσάρτησης συνήθως θεωρείται απομακρυσμένο σενάριο, λόγω των αντιδράσεων που θα προκληθούν. Τώρα, όμως, φαίνεται να είναι ορατός ο κίνδυνος. Ο Ερντογάν δεν λαμβάνει υπόψη τις αντιδράσεις, ενίοτε τις εντάσσει σε γεωπολιτικά παιχνίδια, ενώ το αποτέλεσμα των ψευδοεκλογών συνιστά μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση.

Τι επιδιώκει το κατοχικό καθεστώς

Το κατοχικό καθεστώς αξιώνει χωριστή συμφωνία με τα Ηνωμένα Έθνη για την παρουσία και τη δράση της Ειρηνευτικής Δύναμης στην κατεχόμενη περιοχή. Αυτή η αξίωση συνδέεται με την προώθηση της πολιτικής των δύο κρατών. Ο Διεθνής Οργανισμός απορρίπτει την τουρκική παράλογη απαίτηση, καθώς αυτό αποτελεί παραβίαση των κανόνων λειτουργίας της και παραβίαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτό που διαμηνύουν οι Τούρκοι είναι πως εάν δεν υπογραφεί συμφωνία, τότε δεν θα διευκολύνουν τις κινήσεις της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην υπό κατοχή περιοχή. Κοντολογίς, θα τους απαγορεύουν τη διακίνηση.

Σημειώνεται πως ήδη αυτό γίνεται με την προβολή εμποδίων, καθώς το κατοχικό καθεστώς θεωρεί πως για την όποια δραστηριότητα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ θα πρέπει να δίνεται άδεια από το ψευδοκράτος. Το ίδιο αφήγημα αρχίζει να αναπτύσσεται και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι όμως με την ένταση που γίνεται με τα Ηνωμένα Έθνη. Στην πρόσφατη διαδικτυακή συζήτηση που είχε ο Τατάρ με τον Γενικό Διευθυντή Υποστήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της ΕΕ Μάριο Νάβα, ο κατοχικός ηγέτης ήγειρε ακροθιγώς το θέμα της απευθείας σύναψης συμφωνιών και δράσεων.

Το διπλωματικό παρασκήνιο

Στις παρασκηνιακές διεργασίες για την οριστικοποίηση του κειμένου για το ψήφισμα για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, που υιοθετήθηκε στη συνέχεια από το Συμβούλιο Ασφαλείας, η τουρκική πλευρά ζήτησε να μην περιληφθεί αναφορά για «επανάληψη των διαπραγματεύσεων» (“resumption of negotiations”). Αναφορά, την οποία ζήτησε να περιληφθεί στο κείμενο ψηφίσματος η Κυπριακή Δημοκρατία.

Τελικώς, η παρέμβαση του Τούρκου Μόνιμου Αντιπρόσωπου στη Νέα Υόρκη, πρέσβη Φεριντούν Σινιρλίογλου, προς τον Βρετανό ομόλογό του, απέδωσε. Στο ψήφισμα δεν υπάρχει τέτοια αναφορά. Η στάση της κατοχικής Τουρκίας δείχνει και τις προθέσεις της, όταν μπλοκάρει (γιατί περί αυτού πρόκειται) αναφορά σε επανέναρξη διαπραγματεύσεων. Θέμα, πάντως, προκύπτει και για το γεγονός ότι υπήρξε παρασκήνιο από την Τουρκία και έγινε αποδεκτή από τους μόνιμους συντάκτες των προσχεδίων, τους Βρετανούς.