Η Τουρκία “γκριζάρει” επιδιώκοντας τετελεσμένα – Οι κινήσεις Ελλάδας και Κύπρου

Η Άγκυρα επιχειρεί, δια της ισχύος, την επιβολή νέων τετελεσμένων στην περιοχή. Επιδιώκει να σύρει την Ελλάδα και την Κύπρο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες από διπλωματικές πηγές, η διαμόρφωση από τουρκικής πλευράς ενός ασφυκτικού κλοιού γύρω από τις δυο χώρες, όπως και η απειλή που αφήνεται να αιωρείται για έστω και δια ατυχήματος πρόκληση θερμού επεισοδίου, αποτελούν για την Τουρκία συνταγή που θα σύρει την Ελλάδα σε συζητήσεις.

Στην ατζέντα των συζητήσεων θα είναι οι “αμφισβητούμενες” περιοχές. Δηλαδή, η Τουρκία γκριζάρει περιοχές και μετά θα τις διεκδικήσει μέσω διαπραγματεύσεων έχοντας ως εργαλείο τη στρατιωτική απειλή. Όπως συναφώς αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, η Άγκυρα επιθυμεί το σενάριο αποκλιμάκωσης της έντασης να προκύψει μέσα από μια εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση. Μία διαπραγμάτευση στην οποία θα παρακαθήσουν, αρχικά Ελλάδα και Τουρκία και στην συνέχεια ενδεχομένως και η Κύπρος, φαίνεται να ευνοούν και διάφοροι τρίτοι. Όπως κύκλοι των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στην προκειμένη περίπτωση οι απόψεις αυτές δεν αγγίζουν την ουσία. Απλά ανασύρουν μια πάγια πρακτική, που παραπέμπει σε διάλογο για “επίλυση διαφορών”. Ωστόσο, ουσιαστικά αυτή η προσέγγιση εκφράζει τις τουρκικές επιδιώξεις καθώς διευκολύνει την τακτική της: Αμφισβητεί, προκαλεί ένταση, εκτοξεύει απειλές, επιβάλλει τετελεσμένα και να νομιμοποιεί μέσω διαπραγματεύσεων.

Η Αθήνα αξιολογεί όλα τα σενάρια και είναι σαφές πως επί του παρόντος υπάρχει ένας έντονος προβληματισμός για το τι μέλλει γενέσθαι. Μετά και την υπογραφή του παράνομου μνημονίου Τουρκίας και Λιβύης, είναι ξεκάθαρο πως οι τουρκικές ενέργειες δεν θα περιοριστούν, όπως προφανώς κάποιοι θα υπολόγιζαν, μόνο εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Επεκτείνονται και στη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδος.

Οι κινήσεις της Αθήνας

Την ώρα κατά την οποία όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά για τα επόμενα βήματα της κατοχικής Τουρκίας, η Αθήνα έχει ενώπιόν της διάφορα ενδεχόμενα για να διαμορφώσει τους δικούς της βηματισμούς. Πρώτον, δεν εξετάζει σε αυτή τη φάση θέμα προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για το θέμα της υφαλοκρηπίδας. Είναι δε σαφές πως το ζήτημα τούτο είναι εκτός συζήτησης, καθώς δεν υπάρχουν οι δυνατότητες, παραπέμποντας στις συνεχιζόμενες και κλιμακούμενες εντάσεις που δημιουργεί η Άγκυρα.

Περαιτέρω, σημειώνεται πως δύσκολα θα υπογραφεί ένα συνυποσχετικό στο οποίο θα συμφωνείται η ατζέντα. Επίσης, υπενθυμίζεται πως η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Αυτό το τελευταίο μπορεί να ανατραπεί, μόνο εάν η Άγκυρα θεωρήσει πως μετά από μια διαπραγμάτευση και καθορισμό της ατζέντας μπορούν οι διαφορές να παραπεμφθούν στο Δικαστήριο.

Είναι δε σαφές πως η Τουρκία μπορεί να αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου εξαιρώντας την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία ειρήσθω εν παρόδω χαρακτηρίζει «εκλιπούσα». Σημειώνεται συναφώς πως Τούρκοι αξιωματούχοι επαναλαμβάνουν και δημόσια πως είναι έτοιμοι να συζητήσουν τον καθορισμό ΑΟΖ με τις γειτονικές χώρες πλην της Κύπρου.

Δεύτερον, παρά το γεγονός ότι μετά την υπογραφή του παράνομου μνημονίου Τουρκίας και Λιβύης ακούστηκαν φωνές για τη δημιουργία ενός τετελεσμένου από ελληνικής πλευράς με τον καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου, τούτο δεν θα γίνει. Παρά το γεγονός ότι η Λευκωσία το θέλει και το επιδιώκει διαχρονικά, η Αθήνα δεν φαίνεται ούτε το τώρα να το εξετάζει.

Τρίτον, επανέρχεται η συζήτηση Ελλάδος και Αιγύπτου για τον καθορισμό μεταξύ των δυο χωρών ΑΟΖ. Όπως πληροφορούμαστε, οι συζητήσεις σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων θα ξεκινήσουν εκ νέου, ωστόσο υπάρχουν δυσκολίες. Στο Κάιρο, παρά τις κακές σχέσεις που έχουν με την Άγκυρα, σημειώνουν πως ο καθορισμός ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδος και Αιγύπτου πρέπει να γίνει όταν η Αθήνα ξεκαθαρίσει τις διαφορές της με την Τουρκία. Τούτο σημαίνει πως επί του παρόντος δεν τίθεται να προχωρήσουν επί της ουσίας οι ελληνοαιγυπτιακές συζητήσεις.

Η Κύπρος υπολογίζει στην Χάγη

Στη Λευκωσία η προσοχή βρίσκεται περισσότερο σε κινήσεις στο διπλωματικό πεδίο και ειδικότερα στο θέμα των κυρώσεων της Ε.Ε. Περαιτέρω, σε σχέση με την πρόθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο, γίνονται βήματα για την προετοιμασία της Λευκωσίας. Σε πρώτο στάδιο έγιναν συζητήσεις νομοτεχνικού χαρακτήρα. Το επόμενο βήμα είναι η επιλογή του νομικού οίκου που θα αναλάβει την προώθηση της προσφυγής στο Δικαστήριο.

Η Αθήνα ήταν ενήμερη για την πρόθεση της Λευκωσίας για προσφυγή της στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, για τις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ από την κατοχική Τουρκία, καθώς και για την πρόταση προς την Άγκυρα για τον καθορισμό μεταξύ των δύο χωρών Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ενημερωμένες επί του θέματος αυτού ήταν τόσο η προηγούμενη κυβέρνηση όσο και η νυν. Πληροφορίες αναφέρουν πως το θέμα συζητήθηκε κατά τη διάρκεια επίσκεψης του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στη Λευκωσία, στις 7 Οκτωβρίου.

Κατά τη σύσκεψη των δύο αντιπροσωπειών, η ελλαδική πλευρά ενημερώθηκε επισταμένα για το θέμα και εξηγήθηκε το σκεπτικό της επιλογής αυτής από την κυπριακή πλευρά. Και μάλιστα υπήρξε συζήτηση επί του θέματος και δεν διαφάνηκε οποιαδήποτε διαφωνία. Οι πιο πάνω πληροφορίες δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Φυσιολογικά οι δύο αντιπροσωπείες θα έχουν –ως είθισται– κρατήσει πρακτικά των συζητήσεων, τα οποία προφανώς και θα επιβεβαιώνουν τη σχετική αναφορά πως οι δυο κυβερνήσεις έχουν συζητήσει το θέμα, για πρώτη φορά στις 7 Οκτωβρίου 2019.

Σε ότι αφορά την προηγούμενη κυβέρνηση της Ελλάδος, η Λευκωσία είχε συζητήσει το θέμα σε διάφορα επίπεδα. Είναι σαφές πως, παρά τα διάφορα δημοσιεύματα, οι δύο κυβερνήσεις δεν φαίνεται να έχουν… ψυχρανθεί επειδή δήθεν η Λευκωσία “αιφνιδίασε” την Αθήνα με την κίνησή της για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, για τον λόγο ότι από τον Οκτώβριο είχε συζητηθεί. Η ρηματική διακοίνωση επιδόθηκε αρχές Δεκεμβρίου.

Επαφές Κύπρου με την Αίγυπτο

Συνομιλίες στο υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου, στο Κάιρο, είχε αντιπροσωπεία του κυπριακού ΥΠΕΞ υπό τον Γενικό Διευθυντή, Τάσο Τζιωνή, την περασμένη Τρίτη, 10 Δεκεμβρίου. Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε υπό το φως και των εξελίξεων στην περιοχή και μετά την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης.

Το αιγυπτιακό ΥΠΕΞ σε σχέση με τις συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν με την κυπριακή πλευρά σημειώνει πως στην ατζέντα ήταν τα περιφερειακά ζητήματα, που αφορούν τις δυο χώρες, η κρίση στη Λιβύη και η τρομοκρατία. Σε σχέση με το μεταναστευτικό συζητήθηκαν θέματα πρόληψης αναφορικά με τα σκάφη που αναχωρούν μεταφέροντας μετανάστες από αιγυπτιακά λιμάνια.

Για το ενεργειακό, οι Αιγύπτιοι τονίζουν τις ευκαιρίες που δημιουργούνται. Προτάσσουν τον στόχο τους, να καταστούν ενεργειακό κέντρο μετά τις πρόσφατες ανακαλύψεις του φυσικού αερίου, την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου, καθώς και τη συμφωνία-πλαίσιο για την ηλεκτρική σύνδεση, που υπογράφηκε τον Μάιο του 2019.