Η Τουρκία στήνει σκηνικό κρίσης στο Καστελλόριζο – Ζητείται ελληνική “κόκκινη γραμμή”

Το Καστελλόριζο είναι το πιο κρίσιμο οικόπεδο του ελληνικού χώρου και το συνειδητοποιούμε, κάθε φορά που το πλησιάζουν οι Τούρκοι. Όπως μου ανέφερε πρόσφατα ένας Αμερικανός διπλωμάτης αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα ελαττώματα των Ελλήνων. Μου είπε συγκεκριμένα πως «οι [Έλληνες] είστε πάντα αντιδραστικοί και ποτέ προνοητικοί» («You are always reactive and never proactive»).

Δυστυχώς, έχει απόλυτο δίκιο. Πάντα αφήνουμε τους άλλους ανεξάρτητα εάν είναι Τούρκοι, Αμερικάνοι, Ρώσοι, Ευρωπαίοι να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και εμείς πάντα δεύτεροι και καταϊδρωμένοι προσπαθούμε να αντιδράσουμε εκ των υστέρων. Αυτό ισχύει ξεκάθαρα από το 1974 και τώρα παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία για το νέο Έλληνα πρωθυπουργό να αρχίσει να χρησιμοποιεί τα εργαλεία που έμαθε στο Χάρβαρντ. Ανησυχητικά είναι αυτά που διαβάσαμε πρόσφατα στην εφημερίδα “Καθημερινή”:

«Ακάθεκτη προωθεί η Άγκυρα τον σχεδιασμό της για έρευνες στα ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, στην περιοχή νότια του Καστελλόριζου, πιθανότατα στα τέλη Αυγούστου. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η κρατική εταιρεία πετρελαίου (ΤΡΑΟ) κατέθεσε αίτημα προς τη διοίκηση των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων για διεξαγωγή σεισμικών ερευνών σε μια περιοχή η οποία εκτείνεται ανάμεσα στον 28ο και στον 29ο μεσημβρινό, δηλαδή σε μια περιοχή που ξεκινάει από τα νότια της Ρόδου και φθάνει πέρα από το Καστελλόριζο».

Οι Τούρκοι αναγγέλλουν ότι θα στείλουν ερευνητικό σκάφος στην υποτιθέμενη υφαλοκρηπίδα τους πλησίον του Καστελλόριζου και εμείς απαντούμε ότι αυτό αποτελεί παραβίαση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Αυτό αποτελεί τραγικό λάθος από ελληνικής πλευράς, διότι συνεχίζουμε το παιγνίδι της Τουρκίας, που υποστηρίζει εδώ και δεκαετίες ότι το ελληνοτουρκικό πρόβλημα είναι η διαφορά των δύο κρατών στο θέμα της υφαλοκρηπίδας.

Επεκτατικές υποθήκες με χάρτες στο Καστελλόριζο

Η διαφορά μας με την Τουρκία, όμως, είναι η ΑΟΖ και όχι η υφαλοκρηπίδα. Μα θα αντιτείνει κανείς δεν έχουμε ΑΟΖ, άρα πως μπορούμε να πούμε ότι παραβιάζεται η ΑΟΖ μας; Το επιχείρημα δεν ευσταθεί, διότι ενώ έχουμε υφαλοκρηπίδα, αυτή δεν έχει οριοθετηθεί και επομένως o Τούρκος θα ισχυριστεί ότι επιχειρεί στην δική του υφαλοκρηπίδα.

Αυτό επιβεβαιώθηκε και τυπικώς τον Απρίλιο του 2012 οπότε η Τουρκία διεκδίκησε επισήμως με χάρτες (δημοσιεύθηκαν στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως) συγκεκριμένες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου ανάμεσα στην Κύπρο αφενός και στη Ρόδο, Κάσο και Κάρπαθο αφ’ ετέρου. Σε αυτές περιλαμβανόταν και ολόκληρη η περιοχή του Καστελλόριζου. Επίσης, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι, βάσει της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ πάντα συμπίπτει.

Έτσι, όταν ένα τουρκικό ερευνητικό σκάφος πλησιάσει στο Καστελλόριζο, έξω από τα 6 ν.μ της αιγιαλίτιδας ζώνης του, πρέπει να υπάρχει μια κόκκινη γραμμή που θα προειδοποιεί τους Τούρκους ότι παραβιάζουν την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της Ελλάδας. Πρέπει, επίσης, η Τουρκία να αντιληφθεί ότι η παραβίαση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ από πλοίο που ετοιμάζεται για εξόρυξη αποτελεί μια βαθύτερη κόκκινη γραμμή. Πρέπει να γνωρίζει επακριβώς ποιες θα είναι οι συνέπειες από την παραβίαση αυτής της κόκκινης γραμμής.

Χάρτης οριοθετήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο

Ο παραπάνω χάρτης δείχνει την τραγικότητα της ελληνικής θάλασσας. Η Ελλάδα χρειάζεται να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με τα έξι παραθαλάσσια κράτη, με τα οποία συνορεύει και έχει πραγματοποιήσει μόνο μία οριοθέτηση στη δεκαετία του 1970, που αφορά στην υφαλοκρηπίδα με την Ιταλία. Καμία ελληνική κυβέρνηση, από το 1982 μέχρι σήμερα, δεν έχει οριοθετήσει υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ που σύμφωνα με την αρχή της μέσης γραμμής θεωρεί ότι ανήκει στην Ελλάδα.

Αυτό συνιστά σημαντικό λάθος, με αποτέλεσμα οι ξένες εταιρείες που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς έρευνας και εκμετάλλευσης στην ευρύτερη περιοχή, να μην γνωρίζουν επακριβώς τι τελεί υπό αμφισβήτηση. Επιπλέον, η απουσία αντίδρασης από ελληνικής πλευράς οδήγησε την Τουρκία στο τέλος του 2018 να επεκτείνει τις βλέψεις της, υποστηρίζοντας ότι διαθέτει θαλάσσια σύνορα και με την Λιβύη!

Εκείνο που προκαλεί εντύπωση και κατάπληξη είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα, μέχρι σήμερα, υποστηρίζει ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, λησμονώντας ότι η Τουρκία καταψήφισε το Δίκαιο της Θάλασσας λόγω ΑΟΖ! Όλος ο πλανήτης ασχολείται με την ΑΟΖ εκτός από εμάς, αφού 138 κράτη έχουν ανακηρύξει ήδη ΑΟΖ. Η UNCLOS αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές.

Είχα μείνει με την εντύπωση ότι όλοι οι Έλληνες γνωρίζουν πλέον, ύστερα από 37 χρόνια, τι εστί ΑΟΖ, αλλά έπεσα έξω. Υπάρχουν ακόμα συμπατριώτες μας που αναφέρουν την ΑΟΖ ως Ανεξάρτητη Οικονομική Ζώνη. Ήλπιζα ότι η πρώτη έξοδος του Έλληνα πρωθυπουργού στο εξωτερικό θα έφερνε κάποια καλά νέα, γιατί ήγγικεν η ώρα να γίνει πράξη η οριοθέτηση των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου. Αλλά στη Λευκωσία ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξέχασε την ΑΟΖ, όπως όλοι οι πρωθυπουργοί από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου.

Αν η Τουρκία οριοθετήσει ΑΟΖ με τη Λιβύη

Μακάρι οι δυο ηγέτες να αποφάσισαν την οριοθέτηση και να την αναγγείλουν την κατάλληλη στιγμή, διότι καήκαμε αν μας προλάβουν οι Τούρκοι και προχωρήσουν στην οριοθέτηση ΑΟΖ με την Λιβύη. Δεν γνωρίζω εάν κατανοήσαμε σωστά την τοποθέτηση του Ερντογάν, που για πρώτη φορά αναφέρεται σε οριοθέτηση ΑΟΖ και όχι υφαλοκρηπίδας με την Λιβύη.

Η Τουρκία με επιθετικότητα και ασύστολο θράσος συνεχίζει για 40 χρόνια μια επιθετική και επεκτατική πολιτική στο Αιγαίο και τα τελευταία χρόνια και στο σύμπλεγμα του Καστελλόριζου, προβάλλοντας συνεχώς αβάσιμες διεκδικήσεις και παραβιάζοντας όλους τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Όπως. αναφέρει ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Οικονομίδης, νομικός σύμβουλος του υπουργού Εξωτερικών: «Η επεκτατική συμπεριφορά της Τουρκίας, η οποία εμφανώς δεν συνάδει με την σύγχρονη εποχή, στηρίζεται κυρίως σε τρεις παράγοντες:

• στην ισχύ έναντι της χώρας μας,
• στην αδυναμία του διεθνούς συστήματος να επιβάλει την εφαρμογή των διεθνών κανόνων και
• στην αδιαφορία των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες εξακολουθούν πάντοτε να τοποθετούν το ατομικό τους συμφέρον υπεράνω του γενικού συμφέροντος της διεθνούς κοινότητας ως συνόλου.

Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας, χωρίς σχέδιο και προγραμματισμό, δεν μπορεί παρά να ακολουθεί αμυντική πολιτική, πολλές φορές πυροσβεστικού χαρακτήρα. Μόνιμο χαρακτηριστικό της είναι η ατολμία με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ασκήσει νόμιμα δικαιώματα που της παρέχει το διεθνές δίκαιο και μερικές φορές και η υποχωρητικότητα».