Η Τουρκία στο Λιβυκό – Αφετηρία κλιμάκωσης το μνημόνιο οριοθέτησης

«Είναι καιρός η Τουρκία να αναθεωρήσει επιτέλους τη στάση της και να συμμορφωθεί με τις επιταγές του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, προς όφελος της σταθερότητας και της συνεργασίας στην περιοχή». Έτσι κλείνει η ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, με την οποία απάντησε στους ισχυρισμούς για τις συντεταγμένες της τουρκικής υφαλοκρηπίδας που περιλαμβάνει η επίσημη επιστολή του Τούρκου μόνιμου αντιπροσώπου στον ΟΗΕ. Ισχυρισμοί που χαρακτηρίζονται από την ελληνική διπλωματία «νομικά αβάσιμοι, εσφαλμένοι και αυθαίρετοι» και ως εκ τούτου δεν παράγουν νόμιμα αποτελέσματα.

Δεδομένου ότι πλέον η Αθήνα δεν είναι αντιμέτωπη με λόγια, αλλά με πράξεις, είναι άραγε ικανή αντίδραση το διάβημα του υπουργού Εξωτερικών στον Τούρκο πρεσβευτή στην Αθήνα; Αν και πρέπει να περιμένουμε να δούμε ποια θα είναι η συνέχεια, ελληνικές διπλωματικές πηγές υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα είναι πλέον υποχρεωμένη να αλλάξει στάση στο ζήτημα της Λιβύης. Έχει κάθε συμφέρον να ταχθεί επίσημα στο πλευρό της κυβέρνησης Χάφταρ.

Όπως και να έχει, όμως, τόσο η επιστολή με την κατάθεση συντεταγμένων όσο και το μνημόνιο κατανόησης που υπέγραψε η Τουρκία με την αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης είναι γεγονότα που συνιστούν μία ιδιαίτερα προκλητική κλιμάκωση. Δεν πρόκειται, όμως, για κεραυνό εν αιθρία. Οι προθέσεις της Άγκυρας ήταν διακηρυγμένες και οι σχετικές προσπάθειες της τουρκικής διπλωματίας να σύρει την κυβέρνηση της Τρίπολης σ’ αυτή τη συμφωνία γίνονταν όλο το προηγούμενο διάστημα σε δημόσια θέα.

Η Τουρκία σταμάτησε τον Χάφταρ

Η κυβέρνηση του Φαγιέζ αλ Σαράτζ μέχρι τώρα είχε αποφύγει να υπογράψει με την Τουρκία συμφωνία οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ, επειδή κατανοούσε πως πρόκειται για παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου που βγάζει μάτι. Από την άλλη πλευρά, όμως, η κυβέρνηση της Τρίπολης που ελέγχει τη δυτική Λιβύη έχει ζωτική ανάγκη την τουρκική στρατιωτική βοήθεια. Χάρη σ’ αυτήν δεν έχει καταρρεύσει. Τουρκικό όπλα σταμάτησαν προ μηνών την επίθεση των δυνάμεων του στρατάρχη Χάφταρ, η κυβέρνηση του οποίου ελέγχει την ανατολική Λιβύη.

Έτσι ο Λίβυος Φαγιέζ αλ Σαράτζ πήγε στην Κωνσταντινούπολη και εκεί υπέγραψε, μαζί με τη συμφωνία για μεγαλύτερη τουρκική στρατιωτική βοήθεια, το μνημόνιο για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, παρότι οι δύο χώρες δεν έχουν θαλάσσια σύνορα. Για την Άγκυρα, όμως, έχουν, αφού αυθαίρετα αποφάνθηκε ότι τα νησιά (από το Καστελλόριζο μέχρι την Κρήτη) δεν έχουν υφαλοκρηπίδα! Έτσι, έκανε την οριοθέτηση σαν να μην υπάρχουν!

Το έγγραφο που η Άγκυρα έστειλε στα Ηνωμένα Έθνη, με το οποίο καταθέτει τις συντεταγμένες που κατά την ίδια προσδιορίζουν τα όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, ήταν το απόσταγμα μίας μακροχρόνιας στρατηγικής. Εστάλη, μάλιστα, λίγο πριν την υπογραφή του μνημονίου με την κυβέρνηση της Τρίπολης, ακριβώς για να την προετοιμάσει και να προσδώσει ένα πρόσχημα νομιμότητας.

Οι επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας

Βάζοντας μία χώρα, στην περίπτωσή μας τη Λιβύη στο παιχνίδι της, η Τουρκία ελπίζει να νομιμοποιήσει κάπως τις επεκτατικές επιδιώξεις της, να μην φαίνεται ότι πρόκειται για απολύτως μονομερή ενέργεια. Η ισλαμιστική κυβέρνηση του Φαγιέζ αλ Σαράτζ ήταν η μοναδική δυνατότητα, λόγω της ανάγκης που έχει για τουρκικά όπλα. Η αντίπαλη κυβέρνηση του Χάφταρ, εξάλλου, υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, με την οποία η Ελλάδα έχει πλέον πολύ στενούς δεσμούς.

Η Λιβύη, όμως, λόγω του εμφύλιου πολέμου, αποδείχθηκε ευάλωτη στις τουρκικές επιδιώξεις. Κάπως έτσι φτάσαμε στην υπογραφή του μνημονίου, αφού, όπως προαναφέραμε, είχε κατατεθεί στον ΟΗΕ, στις 13 Νοεμβρίου 2019, μέσω του Μονίμου Αντιπροσώπου της Φεριντούν Σινιρλίογλου, η επιστολή με τις συντεταγμένες της τουρκικής υφαλοκρηπίδας. Με βάση την παντελώς παράνομη λογική της Άγκυρας, η τουρκική υφαλοκρηπίδα φτάνει νότια της Ιεράπετρας και δυτικά της Ρόδου!

Το μνημόνιο που υπέγραψαν η τουρκική κυβέρνηση με την κυβέρνηση της Τρίπολης ενδέχεται –σύμφωνα με διπλωματικές πηγές– να περιπλέξει τα πράγματα όχι μόνο στο τόξο Καστελλόριζο-Ρόδος-Κρήτη, αλλά και νότια της Κρήτης, εκεί που η Ελλάδα έχει οριοθετήσει θαλάσσια οικόπεδα, τα οποία έχει παραχωρήσει για έρευνες σε μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες.