Η βεβήλωση της Αγίας Σοφίας έχει και γεωπολιτικό μήνυμα

Η επέτειος των 567 ετών από την Άλωση μας επιφύλαξε μια ακόμη δυσάρεστη εξέλιξη (αλλά σίγουρα όχι έκπληξη). Το θέμα του ευτελισμού της Αγίας Σοφίας (που, συν τοις άλλοις, περιλαμβάνεται στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO) στην επέτειο της Άλωσης δεν είναι ούτε αστείο ούτε γραφικό ούτε άλωση του καλού γούστου (ναι, ακούστηκαν και γράφτηκαν όλα αυτά).

Αντίθετα, είναι θέμα πολύ σοβαρό. Δείχνει τη στρατηγική επιλογή του καθεστώτος στην Άγκυρα να αναδείξει την Τουρκία ως περιφερειακή μουσουλμανική δύναμη με ηγεμονικές τάσεις στο σουνιτικό κόσμο, ενισχύοντας παράλληλα την οξύτητα αλλά και την ετοιμότητα στο εσωτερικό εθνικιστικό μέτωπο.

Ανεξάρτητα από τη θρυλούμενη χρήση του ναού ως τζαμί προσεχώς, κάτι που προφανώς θα ανέβαζε τον πήχη της πρόκλησης πολύ υψηλότερα, ο φετινός εορτασμός της Άλωσης αποτελεί από μόνος του σημείο τομής. Χρειάζεται επιτέλους να ξανασκεφτούμε τη δυναμική των ελληνοτουρκικών σχέσεων στο περιφερειακό, το ευρωπαϊκό και το διεθνές περιβάλλον και την ανάγκη αναπροσανατολισμού των προτεραιοτήτων της Ελλάδας. Η Τουρκία συνιστά δομική απειλή, όχι νευρικό και δύσκολο γείτονα.

Την τελευταία δεκαετία, οι προτεραιότητες της Ελλάδας στη εξωτερική πολιτική βασίστηκαν σε τρεις θεμελιώδεις παραδοχές. Πρώτον, προωθείται μόνον ό,τι δεν τραυματίζει την πορεία ανάκαμψης στο πλαίσιο του ευρώ. Δεύτερον, υποστηρίζεται η αδράνεια στο μέτρο που δεν προκαλεί επιδείνωση των σχέσεων με το δύσκολο περιφερειακό περιβάλλον. Και τρίτον, ενστερνιζόμαστε την θεωρούμενη ως ευρωατλαντική προτεραιότητα αποφυγής της ρωσικής διείσδυσης στα Δυτικά Βαλκάνια, εξ ου και οι επιπόλαιες κινήσεις υποστήριξης της υποψηφιότητας για ΝΑΤΟ αλλά και ΕΕ τόσο της Αλβανίας όσο και της Βόρειας Μακεδονίας.

Εσωτερική αποχαύνωση από καθησυχαστικές “αναλύσεις”

Εάν η πρώτη παραδοχή είναι σε ένα βαθμό εκ των πραγμάτων κατανοητή, η δεύτερη είναι εξαιρετικά συζητήσιμη και η τρίτη απολύτως επιζήμια. Διότι το πρόβλημα για την Ελλάδα είναι η Τουρκία, όχι η Ρωσία. Και η συμμόρφωση με τη υποτιθέμενη ανάγκη ανάσχεσης της όποιας ρωσικής διείσδυσης στα Βαλκάνια καθόλου δεν συνέβαλε στη πραγματική ανάγκη αποτροπής της υπαρκτής τουρκικής απειλής.

Αντίθετα, η κυβέρνηση Ράμα στα Τίρανα αλλά και η επερχόμενη νέα κυβέρνηση στα Σκόπια θα στηρίξουν σε κάθε επίπεδο τον τουρκικό παράγοντα στην περιοχή. Η αυτονόητη σημασία παραμονής και ενίσχυσης του ρόλου μας στο ΝΑΤΟ (το πώς και το γιατί τα έχουμε εξηγήσει αναλυτικά από χρόνια εντός και εκτός Ελλάδας) δεν συνεπάγεται την υποταγή σε αλλότριες προτεραιότητες, ενόψει ενός άμεσου και υπαρκτού εθνικού κινδύνου.

Στην ελληνική δημοσιότητα, η υπόθαλψη της εσωτερικής αποχαύνωσης από καθησυχαστικές “αναλύσεις” πρέπει να έχει και όρια. Χρειάζεται και η ψυχραιμία, χρειάζεται όμως και η πραγματική γνώση. Και αυτό που σίγουρα δεν χρειάζεται (αντίθετα, προκαλεί μεγάλη ζημία) είναι η υφέρπουσα τάση να τα έχουμε καλά με όλους και να μη στενοχωρούμε κανένα. Εάν ορισμένα στοιχεία του ελληνικού πολιτικού συστήματος αφιέρωναν στην εθνική προσπάθεια το χρόνο που αφιερώνουν στη χειραγώγηση της ελληνικής δημοσιότητας, τα πράγματα θα ήταν –αν μη τι άλλο– σαφέστερα για τους πολίτες. Οι οποίοι ενδέχεται να κληθούν κάποια στιγμή να επιβεβαιώσουν με τρόπο ψύχραιμο αλλά και αποφασιστικό την εθνική τους συνείδηση και αυτοπεποίθηση.