Ιούλιος 1974: Η Κύπρος παράπλευρη απώλεια ευρύτερων σχεδιασμών…

Ο Ψυχρός Πόλεμος, οι γεωπολιτικές ισορροπίες, η διατήρηση “ήρεμων νερών” στα ελληνοτουρκικά, οδήγησαν στην υλοποίηση ενός σχεδίου, το οποίο βιώσαμε το 1974, μετά βέβαια, που προηγήθηκαν μια σειρά από γεγονότα, που βαθμηδόν οδήγησαν σε εκείνον τον Ιούλιο.

Η επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα είχε ως στρατηγικό στόχο την Κύπρο. Τούτο επιβεβαιώνεται πλέον μέσα από έγγραφα και μαρτυρίες. Η συστηματική υπονόμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η δημιουργία παράνομων ένοπλων οργανώσεων, ήταν μέρος του παζλ. Όπως και οι απόπειρες δολοφονίας εναντίον του Προέδρου Μακαρίου, το πραξικόπημα του 1972 που ματαιώθηκε, και βεβαίως το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου που ήταν και η τελευταία φάση πριν την τουρκική εισβολή. Στο ημερολόγιο των γεγονότων και η απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας αμέσως μετά την επιβολή της δικτατορίας. Η εξέλιξη αυτή άφησε γυμνή αμυντικά την Κύπρο. Ήταν κι αυτό ένα σινιάλο στην Άγκυρα.

Η τουρκική εισβολή σχεδιάστηκε σε συνδυασμό με το πραξικόπημα της χούντας και των εγκάθετων της στο νησί, της παράνομης ΕΟΚΑ Β’. Οι χουντικοί και οι Τούρκοι στρατοκράτες, είχαν συνεννοηθεί εκ των προτέρων. Ο σχεδιασμός αμφοτέρων ξεκίνησε μήνες προηγουμένως. Όπως έχουν αποκαλύψει σημαντικά ντοκουμέντα, υπήρξε συνεννόηση της χούντας των Αθηνών και της Άγκυρας, τουλάχιστον σε σχέση με την πρώτη φάση της εισβολής. Της κατάληψης εδαφών από την Κερύνεια μέχρι τη Λευκωσία.

50 χρόνια μετά το 1974… 

Πενήντα χρόνια μετά, είναι σημαντικό να συντηρείται η μνήμη. Είναι σημαντικό να γίνεται ιστορική και πολιτική αποτίμηση. Για τα λάθη και τις παραλείψεις. Και πριν το 1974 αλλά και μετά. Από το 1974 και εντεύθεν, στη μετά την εισβολή περίοδο, ελέγχεται η διαχείριση που έγινε. Ασφαλώς και θα πρέπει η αξιολόγηση των επιλογών να γίνει στη βάση των τότε δεδομένων. Ειδικά την πρώτη περίοδο, που η εισβολή της Τουρκίας προκάλεσε καταστροφές, ισοπέδωση. Καμένη γη. Όλα όσα συνέβησαν ωστόσο, δοκίμασαν και τα αντανακλαστικά της κυπριακής κοινωνίας, η οποία φάνηκε ότι άντεξε και αντέχει. Στις πιο κρίσιμες φάσεις ήταν παρούσα.

Οι πολίτες απέδειξαν σε διάφορες φάσεις αυτής της μακρόχρονης πορείας των πενήντα χρόνων ότι διαθέτουν αντανακλαστικά. Το ζητούμενο σήμερα, όπως ήταν άλλωστε όλα αυτά τα χρόνια, είναι η επίτευξη συμφωνίας στο Κυπριακό. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με πολιτικές αποτροπής των τουρκικών επεκτατικών σχεδιασμών με απώτερο στόχο την ανατροπή των κατοχικών δεδομένων. Αυτό δεν επιτυγχάνεται με πολιτικές κατευνασμού. Την ίδια ώρα, ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια συμφωνία θα πρέπει να οδηγεί σε ένα κανονικό κράτος, βαθιά δημοκρατικό με όλα τα χαρακτηριστικά που διέπουν τη λειτουργία όλων των μελών της Ένωσης.

Η Τουρκία έχει μια στρατηγική που στοχεύει ακριβώς στον στρατηγικό έλεγχο του νησιού. Αυτή η πολιτική υλοποιείται σταδιακά. Μπορεί και πρέπει αυτός ο στόχος να εξουδετερωθεί. Καμία συμφωνία δεν μπορεί να λαμβάνει υπόψη τις τουρκικές επιδιώξεις καθώς αυτό δεν θα είναι λύση, αλλά διαιώνιση της παρούσας απαράδεκτης κατάστασης.