ΗΠΑ: Σχέδιο παρασκηνιακής διπλωματίας στα ελληνοτουρκικά υπό τους Γκρένελ-Μπάρακ

Οι πρώτες ενδείξεις για αυτήν την πρωτοβουλία προέρχονται από την Ουάσινγκτον και, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της “Καθημερινής”, έχουν ήδη διαβιβαστεί εμπιστευτικά σε αρμόδιους Αμερικανούς αξιωματούχους. Ο Γκρένελ, όπως αποκαλύπτει η ίδια πηγή, έχει παρουσιάσει το σχέδιο τόσο στον πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, όσο και στην Κίμπερλι Γκίλφοϊλ. Η πρωτοβουλία, προς το παρόν, δεν έχει τεθεί σε δημόσια συζήτηση ούτε έχει παρουσιαστεί στο Κογκρέσο.

Καθοριστικός είναι ο ρόλος του Μπάρακ, ο οποίος έχει αναλάβει και ως ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Συρία. Η αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα διαχειρίζεται παραδοσιακά και τον φάκελο του Ιράν, ενώ στο πλαίσιο του συντονισμού της πολιτικής για τη Συρία δρομολογείται η ίδρυση επίσημης πρεσβείας στη Δαμασκό. Η αναβάθμιση του ρόλου αυτού υπογραμμίζει τη σημαντική γεωπολιτική θέση της Τουρκίας στον σχεδιασμό των ΗΠΑ, με ζώνη επιρροής που εκτείνεται από την Ανατολική Μεσόγειο έως τον Καύκασο, την Κασπία και τον Περσικό Κόλπο.

Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας αξιωματούχων κοντά στον Τραμπ να ενισχύσουν τον ρόλο των ΗΠΑ στην επίλυση χρόνιων διενέξεων, μεταξύ των οποίων και των ελληνοτουρκικών, προωθώντας ένα νέο μοντέλο αμερικανικής διαμεσολάβησης που βασίζεται περισσότερο σε προσωπικές σχέσεις και παρασκηνιακή διπλωματία. Σε δηλώσεις του μετά τη Σύνοδο Κορυφής στη Χάγη, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν χαρακτήρισε τον Μπάρακ ευαίσθητο και συνεργάσιμο, επιβεβαιώνοντας το θετικό κλίμα που επικρατεί μεταξύ των δύο πλευρών.

Γκρένελ: Από τη Σουηδία στο Αιγαίο

Ο Ρίτσαρντ Γκρένελ είχε ήδη προκαλέσει αίσθηση το 2023, όταν σε δημόσια δήλωσή του επαίνεσε τον Ερντογάν, τονίζοντας ότι «κάποιοι τον δαιμονοποιούν άδικα» και ότι «κάνει τα πάντα για να προστατεύσει την Τουρκία». Την ίδια χρονιά, όταν η Άγκυρα απειλούσε να μπλοκάρει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ο Γκρένελ επιχείρησε να μεσολαβήσει, οργανώνοντας, σύμφωνα με τη Washington Post, συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, η οποία τελικά ματαιώθηκε λόγω απόσυρσης της τουρκικής πλευράς.

Ο Τούρκος αρθρογράφος Γιαχιά Μποστάν, σε άρθρο του στη Yeni Şafak, αποκάλυψε ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν συναντήθηκε με τον Γκρένελ, ανώτερο σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον το 2024. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Middle East Eye, ο Γκρένελ χαρακτήρισε τον Φιντάν «παλιό φίλο» και υπογράμμισε την ανάγκη οι ΗΠΑ να αντιμετωπίζουν την Τουρκία με σεβασμό ως σύμμαχο στο ΝΑΤΟ.

ΗΠΑ: Ετοιμάζουν Αθήνα και Άγκυρα για διάλογο;

Η πρωτοβουλία αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή μετά την άφιξη της νέας Αμερικανίδας πρέσβειρας στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, ενώ δεύτερος στην ιεραρχία της αμερικανικής πρεσβείας αναλαμβάνει ο έμπειρος διπλωμάτης Τζόσουα Χακ, με βαθιά γνώση της Ελλάδας και των περιφερειακών ισορροπιών.

Στην Αθήνα δεν έχει δοθεί ακόμα επίσημη ενημέρωση, γεγονός που αποδίδεται στην προσωρινή απουσία Αμερικανού πρέσβη στη χώρα. Οι πληροφορίες υποδηλώνουν ότι πρόκειται για μια πρωτοβουλία «προσωπικής διπλωματίας», χαρακτηριστικό γνώρισμα της προσέγγισης που υιοθετούν κύκλοι προσκείμενοι στον Τραμπ.

Σύμφωνα με την “Καθημερινή”, η αρχική πρόθεση είναι να τεθεί το πλαίσιο ενός δομημένου διαλόγου, με ενδεχόμενη κατάληξη τη διεθνή διαιτησία — κάτι που, εφόσον προχωρήσει, θα ανατρέψει το σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο.

Αντιδράσεις από το ελληνοαμερικανικό λόμπι;

Η πρωτοβουλία αυτή αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό του ελληνοαμερικανικού λόμπι, ιδιαίτερα ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ. Η απουσία θεσμικής ενημέρωσης προς το Κογκρέσο και η έμφαση στις «προσωπικές σχέσεις» εντείνουν τις ανησυχίες ότι η διαμεσολάβηση ενδέχεται να ευνοεί την Άγκυρα. Ο ρόλος που έχει αποδοθεί στον Μπάρακ, καθώς και η ενισχυμένη θέση του στην τουρκική πρωτεύουσα, τροφοδοτούν τις υποψίες για μετατόπιση των ισορροπιών υπέρ της Τουρκίας.

Εάν το σχέδιο προχωρήσει, ενδέχεται να ανοίξει έναν νέο κύκλο διαλόγου Αθήνας-Άγκυρας υπό αμερικανική εποπτεία, αλλά με όρους που μπορεί να διαφοροποιούνται σημαντικά από τις μέχρι σήμερα γνωστές διπλωματικές πρακτικές. Ο άξονας Γκρένελ-Φιντάν-Μπάρακ επενδύει σε μια δυναμική που στηρίζεται όχι μόνο σε κρατικά συμφέροντα, αλλά και σε προσωπικές συμμαχίες — ένα μοντέλο εξωτερικής πολιτικής που ενδέχεται να γίνει όλο και πιο συνηθισμένο στην εποχή Τραμπ.

Το πώς θα εξελιχθεί το σχέδιο μένει να φανεί, αλλά η έμφαση στις προσωπικές σχέσεις στη διπλωματία σηματοδοτεί μια στροφή προς ένα πιο απρόβλεπτο διεθνές σκηνικό.