Ισχυρό χαρτί για την Ουάσιγκτον η Κύπρος

Η έντονη κινητικότητα που παρατηρείται τις τελευταίες εβδομάδες στον υποθαλάσσιο χώρο της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) φέρνει στο προσκήνιο τη γεωστρατηγική αξία της Κύπρου. Η διαχρονική αξία της Κύπρου ενισχύεται αυτή την περίοδο έτι περαιτέρω όπως εμφαίνεται στη διακυρηγμένη αμερικανική στρατηγική έναντι της Ανατολικής Μεσογείου. Η αμερικανική στρατηγική εκλαμβάνει την Ανατολική Μεσόγειο ως ένα πολύ “τρωτό σύνορο” λόγω των ρωσικών επεκτατικών σχεδιασμών και της επιθυμίας του Ιράν να αποκτήσει πρόσβαση στα θερμά νερά της Μεσογείου.

Τούτο, σε συνδυασμό με την ανακάλυψη ενεργειακών κοιτασμάτων τόσο εντός όσο και πλησίον της κυπριακής ΑΟΖ αυξάνει τις προοπτικές για συνεργασία και συνεκμετάλλευση με χώρες όπως το Ισραήλ, οι ΗΠΑ, το Κατάρ και η Αίγυπτος. Η επικείμενη γεώτρηση της αμερικανικής ExxonMobil με το γεωτρητικό σκάφος Stena IceMax σε συνεργασία με την καταριανή Qatar Petroleum στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ αποδεικνύει την ψήφο εμπιστοσύνης διεθνών κολοσσών στις ενεργειακές προοπτικές της Κύπρου.

Προς πραγμάτωση του γεωπολιτικού ρόλου που επιδιώκει και η ίδια η Κύπρος στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου απαιτείται η οικοδόμηση μίας πολυσχιδούς περιφερειακής πολιτικής που θα συνοδεύεται από αμυντική και πολιτική ισχύ ικανής να ανασχέσει την επιρροή ανταγωνιζόμενων χωρών, όπως η Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται μία σειρά από πολιτικές που αναπτύσσονται τα τελευταία έτη τόσο σε διμερές επίπεδο ανάμεσα σε Κύπρο και ΗΠΑ όσο και σε περιφερειακό επίπεδο με τις τριμερείς συνεργασίες της Κύπρου τόσο με την Ελλάδα και το Ισραήλ όσο και τις Αίγυπτο και Ιορδανία.

Ειδικά ως προς τις ΗΠΑ, η Δήλωση Προθέσεων (statement of Intent) που υπογράφηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018 από τον Αμερικανό και τον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών με έμφαση στην ενίσχυση των διμερών σχέσεων ασφάλειας τονίζει την κρίσιμη συμβολή της Κύπρου στην εδραίωση της περιφερειακής ασφάλειας. Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η ενίσχυση της ασφάλειας στη θάλασσα και στα σύνορα, η ρητή αμερικανική υποστήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας να ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα εντός της ΑΟΖ της είναι μερικά εκ των ζητημάτων που περιλαμβάνονται στη Δήλωση Προθέσεων.

Απελευθέρωση στρατιωτικού υλικού

Η Δήλωση Προθέσεων εκτιμάται ότι αποτελεί κρίκο στην αλυσίδα μίας ευρύτερης διαδικασίας που έχει εκκινηθεί στην Ουάσιγκτον τουλάχιστο το τελευταίο εξάμηνο και συνδέεται με την άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε στην Κύπρο το 1987. Ήδη ο αμερικανικός Αμυντικός Προϋπολογισμός Οικονομικού Έτους 2019 Η.R. 5515 προβλέπει τη σύνταξη αναφοράς με σκοπό την αποτίμηση του ισχύοντος αμερικανικού εμπάργκο όπλων όπως αυτό έχει εφαρμοστεί με την απαγόρευση της εξαγωγής αμερικανικού αμυντικού υλικού προς την Κύπρο.

Σύμφωνα μάλιστα με την εισηγητική έκθεση του Νόμου για τον αμερικανικό Αμυντικό Προϋπολογισμό, η πιθανή άρση του αμερικανικού εμπάργο όπλων σε βάρος της Κύπρου θα απελευθερώσει στρατιωτικό υλικό, το οποίο δύναται να χρησιμοποιηθεί για την προστασία των ενεργειακών υποδομών στην Ανατολική Μεσόγειο έναντι απειλών που προέρχονται από τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Χεζμπολάχ κ.α.

Την ίδια στιγμή, κρίνεται στην εισηγητική έκθεση ως ιδιαίτερα σημαντική η αμυντική θωράκιση της Κύπρου μέσα από τη δυνατότητα αγοράς αμερικανικού στρατιωτικού υλικού για την αντιμετώπιση εξωτερικών κινδύνων και τη διεξαγωγή ανθρωπιστικών επιχειρήσεων στην ευρύτερη περιοχή. Αξίζει να επισημανθεί ότι η αναγκαστική μέχρι σήμερα προμήθεια από την Κύπρο μη δυτικών προδιαγραφών οπλικών συστημάτων για τη διεξαγωγή τακτικών επιχειρήσεων είναι εφικτό να αντικατασταθεί με αμερικανικά όπλα στρατηγικής αποτροπής όπως οι πύραυλοι εδάφους-αέρος Πάτριοτ.

Μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις

Η Κύπρος εμφανίζεται έτοιμη να διαχειριστεί δύσκολες πτυχές της περιφερειακής ασφάλειας, όπως η τουρκική επεκτατική στρατηγική, προβαίνοντας στην εδραίωση περιφερειακών συνεργασιών στους τομείς της διεξαγωγής κοινών ναυτικών και αεροπορικών συνεκπαιδεύσεων. Εντός Οκτωβρίου διεξήχθησαν τουλάχιστο τρεις (3) μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις με στόχο την προβολή ισχύος έναντι της τουρκικής στρατιωτικής προκλητικότητας σε Αιγαίο και Κύπρο.

H διακλαδική άσκηση της Κύπρου με το Ισραήλ στο χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο χώρο της Νήσου, η πολυεθνική άσκηση του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας, καθώς και η πολυεθνική στρατιωτική άσκηση με την κωδική ονομασία ΝΕΜΕΣΙΣ στην οποία μετείχαν αεροναυτικές δυνάμεις χωρών και ιδιωτικές εταιρίες διεξήχθησαν στη βάση της προώθησης κοινών συμφερόντων ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Σε παράλληλη τροχιά, η Κύπρος συμμετέχει ενεργά στη διεξαγωγή του τριμερούς διαλόγου με την Ελλάδα και το Ισραήλ για θέματα ασφάλειας και ενέργειας, στον οποίο αναμένεται να ενταχθούν οι ΗΠΑ σε μόνιμη βάση κατόπιν προσκλήσεως των εμπλεκόμενων χωρών. Ειδικά ως προς τη μεταφορά ενέργειας, η μετεξέλιξη της Κύπρου σε διαμετακομιστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής με διαχείριση των ενεργειακών ροών και με κατεύθυνση προς την Ευρώπη συνιστά εκ των βασικών πλάνων που εξετάζονται από μεσογειακές χώρες-εξαγωγείς ενέργειας.

Η Κύπρος σε αγαστή συνεργασία με περιφερειακές χώρες είναι σε θέση να αποτελέσει εκ των πυλώνων σταθερότητας που θα καλύψουν το γεωστρατηγικό κενό ισχύος που έχει δημιουργηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω –μεταξύ άλλων- της επταετούς πολεμικής κρίσης στη Συρία. Προς τούτο, η κυπριακή εξωτερική πολιτική έχει ενεργοποιηθεί πλήρως αποδεικνύοντας εμπράκτως ότι η ισχύς δεν αποτελεί ζήτημα γεωγραφικού μεγέθους αλλά μακρόπνοου στρατηγικού σχεδιασμού και συμμαχιών. Σε κάθε περίπτωση, η Κύπρος γνωρίζει τον δρόμο για την ενίσχυση του γεωπολιτικού της ρόλου, και μπορεί να τον διασχίσει με επιτυχία.