Ισραήλ-Ιράν: Η Ελλάδα στη σκιά της σύγκρουσης και η νέα Μέση Ανατολή

Η σύγκρουση βαθαίνει και απειλεί πλέον να λάβει χαρακτήρα περιφερειακού πολέμου, με ανυπολόγιστες γεωπολιτικές συνέπειες. Η αναμέτρηση Ισραήλ-Ιράν δεν βρίσκεται πλέον στη σφαίρα των προβλέψεων, αλλά στο πεδίο εφαρμογής των πολεμικών σχεδίων. Είναι σε πλήρη εξέλιξη μια πραγματική περιφερειακή στρατιωτική σύγκρουση, όπου η στρατιωτική τεχνολογία αιχμής, η τακτική, η προπαγάνδα και η γεωστρατηγική διαπλέκονται επικίνδυνα.

Το “άτρωτο” Iron Dome, η ισραηλινή αεράμυνα, όπως διαφημιζόταν, φαίνεται ότι δοκιμάζεται από τα drones και βαλλιστικούς πυραύλους του Ιράν, αποκαλύπτοντας το όριο κάθε τεχνολογικής υπεροχής στον τομέα της αεράμυνας, όταν δέχεται μια καλά σχεδιασμένη επίθεση με το δόγμα του κορεσμού, ή της “πύκνωσης” των πυραυλικών μέσων.

Την ανάγκη να υπάρξει αποκλιμάκωση της κρίσης του Ισραήλ με το Ιράν, επισήμανε ο Έλληνας πρωθυπουργός σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βενιαμίν Νετανιάχου. Ωστόσο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναγνώρισε ότι το Ιράν δεν πρέπει να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο και υπογράμμισε, ότι η λύση βρίσκεται στη διπλωματία κι ότι το τελευταίο που χρειάζεται η περιοχή είναι νέα μέτωπα ανάφλεξης.

Από γεωστρατηγικής σκοπιάς, ο εν εξελίξει πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση μια “μακρινή” σύρραξη, εκτός ελληνικού πεδίου ενδιαφέροντος. Αντιθέτως, η σταδιακή ανάφλεξη της Μέσης Ανατολής επηρεάζει άμεσα τον ρόλο της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και ως κράτους με αναβαθμισμένες στρατηγικές σχέσεις τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με το Ισραήλ. Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να μένει αμέτοχη ή προβλέψιμη.

Ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν, η ανάδυση του κουρδικού ζητήματος, η ραγδαία μεταστροφή της Σαουδικής Αραβίας και η στρατηγική αναβάθμιση της Τουρκίας υπό αμερικανική ανοχή, διαμορφώνουν μια νέα γεωπολιτική αρχιτεκτονική που μετατοπίζει ισορροπίες δεκαετιών. Μέσα σε αυτή τη ρευστή πραγματικότητα, η Αθήνα καλείται να κινηθεί με αποφασιστικότητα αλλά και στρατηγική σύνεση: να ενισχύσει τις συμμαχίες της, χωρίς να εκχωρήσει την κυριαρχία της.

Από στρατιωτικής απόψεως και σύμφωνα πάντα με τις αναλύσεις των δεδομένων, η εικόνα που προκύπτει είναι, κατά προσέγγιση, η εξής: Η ισραηλινή αεροπορία χρησιμοποίησε stealth μαχητικά F-35I “Adir” , F‑16, F‑15 με ακρίβεια και ηλεκτρονική υποστήριξη, εξουδετέρωσαν την ιρανική αεράμυνα για επιθέσεις σε βάθος εντός ιρανικού εδάφους, πλήττοντας κρίσιμες εγκαταστάσεις του πυρηνικού και βαλλιστικού προγράμματος του Ιράν. Παρά τη δραστηριοποίηση της ιρανικής αεράμυνας, η διείσδυση των ισραηλινών ήταν επιτυχής. Το αποτέλεσμα εγείρει ερωτήματα για τη μαχητική ικανότητα του ιρανικού αντιαεροπορικού δικτύου που αποτελείται, κυρίως με ρωσικά S-300, τα ραντάρ Bavar-373 και τους ρωσικούς Tor-M1.

Από την πλευρά του, το Ιράν απάντησε με “πυκνή” πυραυλική επίθεση που συνδύασε drones Shahed-136, πυραύλους τύπου Fateh-110 και Sejjil. Εκτιμάται ότι Ιράν “έστειλε” στο Ισραήλ, πάνω από 200 βαλλιστικά, συμπεριλαμβανομένων σύγχρονων τύπων Haj Qassem, Kheibar Shekan, Emad. Παρά το πολυεπίπεδο αμερικανο-ισραηλινό σύστημα (Iron Dome, David’s Sling, Arrow, ενισχυμένο με Patriot από ΗΠΑ και Βρετανία), αρκετοί ιρανικοί πύραυλοι κατάφεραν να διαπεράσουν τα πλέγματα και να πλήξουν στόχους εντός της επικράτειας του Ισραήλ.

Τα στενά του Ορμούζ και το Ιράν

Το Ιράν απειλεί ότι θα κλείσει τα Στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο. Αν το καθεστώς της Τεχεράνης, υλοποιήσει την απειλή του, τότε, πιθανόν να προκληθεί παγκόσμια ενεργειακή κρίση. Από τα Στενά του Ορμούζ διέρχεται το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου. Κλείσιμο των Στενών, θα οδηγούσε σε ενεργειακό σοκ, εκτίναξη τιμών, πληθωρισμό και ύφεση από την Ασία ως την Ευρώπη. Η στρατιωτική απάντηση θα ήταν αναπόφευκτη: ΗΠΑ, Βρετανία και σύμμαχοι θα επιδιώξουν με ναυτική ισχύ να αποκαταστήσουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα, με υψηλό κίνδυνο γενικευμένης στρατιωτικής σύρραξης στον Κόλπο και απρόβλεπτη γεωστρατηγική κλιμάκωση.

Μια σιωπηλή αλλά τρομακτική πραγματικότητα ελλοχεύει στο παρασκήνιο: Ισραήλ, Ρωσία, Ηνωμένες Πολιτείες, Γαλλία και Βρετανία διαθέτουν τακτικά πυρηνικά όπλα νέας γενιάς (κινητά, χαμηλής ισχύος, σχεδιασμένα για περιορισμένη χρήση στο πεδίο μάχης). Αντιθέτως, το Ιράν δεν διαθέτει ακόμη πυρηνικά όπλα… Πάντως, όταν φλέγεται η Μέση Ανατολή, βρυχάται η Ανατολική Ευρώπη και πλανάται η πυρηνική απειλή, τότε, η στρατηγική αβεβαιότητα γίνεται παγκόσμια απειλή.

Από την πλευρά της γεωπολιτικής και των διεθνών σχέσεων, η πυραυλική σύγκρουση Ιράν–Ισραήλ δεν είναι μόνο η πιο ευθεία στρατιωτική αναμέτρηση μεταξύ των δύο κρατών. Είναι προεικόνιση μιας νέας φάσης στη διεθνή πολιτική, όπου αναδύονται νέες ισορροπίες και απειλούνται σταθερές δεκαετιών.

Ρωσία, Κίνα και Τουρκία, αν και δεν συγκροτούν ενιαίο άξονα, εκμεταλλεύονται την κρίση για να αποδυναμώσουν τη δυτική επιρροή, ενισχύοντας τις δικές τους σφαίρες επιρροής. Η Μόσχα στηρίζει διακριτικά την Τεχεράνη, ώστε να παραμείνει σύμμαχός της στον Νότιο Καύκασο και στη Συρία. Το Πεκίνο, επενδύοντας στην ενεργειακή σταθερότητα, επιδιώκει να διατηρήσει πρόσβαση και στα δύο στρατόπεδα. Η Άγκυρα παίζει διπλό παιχνίδι: Ρητορική υπέρ των Παλαιστινίων, επιχειρησιακές γέφυρες με το Ισραήλ, αλλά και μετωπική σύγκρουση Ερντογάν-Νεταχιάχου. Με αιχμή την διπλωματία των εξοπλισμών, η Τουρκία έχει από καλές, πολύ καλές μέχρι ανεκτές σχέσεις ταυτόχρονα, με Ρωσία, ΗΠΑ, Ιράν, Συρία και Γερμανία.

Το διακύβευμα ξεπερνά τη Μέση Ανατολή. Η αποδυνάμωση του αμερικανικού κύρους και η δοκιμασία του Ισραηλινού αμυντικού θώρακα (παρά τη συνεργασία με ΗΠΑ-Βρετανία) ενισχύουν το αφήγημα των αναθεωρητικών δυνάμεων. Η Μέση Ανατολή δεν είναι πια “πίσω αυλή” της Δύσης.

Για την Ελλάδα, η στροφή αυτή είναι κρίσιμη. Η χώρα μας έχει υπογράψει Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας με το Ισραήλ και συμμετέχει ενεργά σε περιφερειακά σχήματα (EastMed, τριμερής με Κύπρο-Ισραήλ). Παράλληλα, όμως, βρίσκεται αντιμέτωπη με την τουρκική νεο-οθωμανική προβολή ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο, που εκμεταλλεύεται τις ρωγμές της Δυτικής συμμαχίας.

Η Αθήνα καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στη διατλαντική της ταυτότητα και τη γεωστρατηγική ωρίμανση της Ανατολικής Μεσογείου. Η σιωπή ή η ουδετερότητα σε μια σύγκρουση τέτοιας σημασίας δεν είναι ουδέτερη στάση. Είναι πολιτική επιλογή με κόστος. Η γεωστρατηγική αδράνεια δεν είναι επιλογή. Είναι ρίσκο υπαρξιακό…