Και να χάσει ο Ερντογάν, η επεκτατική πολιτική δεν θα αλλάξει

Όλες οι κινήσεις της Άγκυρας βρίσκονται στο μικροσκόπιο της Αθήνας και της Λευκωσίας και παρακολουθούνται από κοντά οι ενέργειες τόσο στο διπλωματικό πεδίο όσο και στο στρατιωτικό. Η αξιολόγηση της τουρκικής συμπεριφοράς δεν μπορεί παρά να συνδέεται και με τα όσα διαδραματίζονται στο εσωτερικό της χώρας ενόψει και των εκλογών του ερχόμενου Ιουνίου. Δεν είναι, όμως, μόνο προεκλογικές οι κινήσεις, αλλά συνδέονται και με διαχρονικούς επεκτατικούς σχεδιασμούς της κατοχικής Τουρκίας.

Είναι δε προφανές πως όσο στο εσωτερικό φαίνεται να ξεμένει από δυνάμεις ο Ερντογάν τόσο πιο κοντά σε μια ακραία κίνηση βρίσκεται. Το κατά πόσο θα φθάσει στα άκρα -από τη ρητορική στην πράξη- αυτό δεν μπορεί να το προβλέψει κανείς, ούτε, όμως και να το αποκλείσει. Μόνο ο ίδιος θα λάβει μια τέτοια απόφαση.

Το πώς στήνεται το σκηνικό δείχνει, ασφαλώς, τις προθέσεις της Άγκυρας. Την ίδια ώρα, η εν γένει συμπεριφορά του ηγέτη της κατοχικής δύναμης, του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πολύ πιθανόν να τον εγκλωβίσει σε μια αδιέξοδη πορεία και να τον οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο, ακόμη και να μην θέλει να φθάσει μέχρι εκείνο το σημείο. Μεγάλοι διεθνείς παίκτες, που διατηρούν κανάλια επικοινωνίας με το καθεστώς Ερντογάν, θεωρούν πως η Άγκυρα δεν θα προχωρήσει μέχρι τέλους. Θα αναλώνεται σε μια επιθετική ρητορική, η οποία συντηρεί ένα κλίμα έντασης. Αυτή η εκτίμηση, ωστόσο, αφήνει και ένα ενδεχόμενο ανοικτό: Να προκληθεί επεισόδιο. Γίνεται ακόμη λόγος ότι η Άγκυρα εάν προκαλέσει επεισόδιο, θέλει να είναι ελεγχόμενο. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί κανείς να το διασφαλίσει. Πόσο ελεγχόμενο -και εν πολλοίς μικρής διάρκειας- θα είναι, για τούτο δεν υπάρχει… εγγύηση. Το πώς θα εξελιχθεί κανείς δεν μπορεί να το γνωρίζει.

Πού είμαστε σήμερα

Το σκηνικό, πάντως, σήμερα σε σχέση με την τουρκική στάση έχει ως εξής:

• Έχει αυξήσει τις παραβιάσεις στο Αιγαίο, τόσο με μαχητικά αεροσκάφη όσο και με μη επανδρωμένα, UAVs. Οι χαμηλές πτήσεις πάνω από νησιά προκαλούν έντονη ανησυχία καθώς γίνονται συστηματικά.
• Στο πεδίο της διπλωματίας και της προπαγάνδας, η Άγκυρα έχει εξαπολύσει μια συντονισμένη επίθεση κατά της Ελλάδος αλλά και της Κύπρου. Αξιοποιώντας όλα τα μέσα, που έχει στη διάθεσή της, η Άγκυρα κατηγορεί την Ελλάδα για “επιθετικότητα”, για “παραβιάσεις” και την Κύπρο ότι δεν αποδέχεται τον “διαμοιρασμό” της εξουσίας με τους Τουρκοκύπριους, αλλά και του φυσικού αερίου. Είναι προφανής ο στόχος με τον απροσανατολισμό της διεθνούς κοινότητας, ενώ είναι σαφές πως επιχειρείται ένα παιχνίδι απόδοσης ευθυνών. Την ώρα, που είναι σαφές ποιος προκαλεί τις εντάσεις.
• Στην κατεχόμενη Κύπρο, πέραν από τις συστηματικές κινήσεις εδραίωσης των τετελεσμένων και τουρκοποίησης της περιοχής, γίνονται και ενέργειες προέλασης στη νεκρή ζώνη. Παράλληλα και σε ό,τι αφορά τη θάλασσα, αναμένεται εντός Οκτωβρίου η κάθοδος του νέου γεωτρύπανου Abdulhamid Han, για γεώτρηση στην περιοχή των θαλασσοτεμαχίων 6-7 της κυπριακής ΑΟΖ. Η εσωτερική πολιτική, που ασκεί η Άγκυρα στα κατεχόμενα, διά του Τούρκου… πρέσβη στοχεύει στη δημιουργία ενός ασφυκτικού κλοιού γύρω από τους Τουρκοκύπριους.

Ένα θερμό επεισόδιο, που μπορεί να προκληθεί και από ατύχημα, ενδέχεται να οδηγήσει τον Ερντογάν να αναβάλει τις εκλογές. Αυτό είναι ένα σενάριο που συζητείται ευρέως στην Άγκυρα. Αυτό θα εξυπηρετούσε σήμερα τον Ερντογάν, που όσο περνά ο καιρός φαίνεται να βυθίζεται δημοσκοπικά.

Τί λέει η αντιπολίτευση

Εάν στις εκλογές χάσει ο Ερντογάν και ανέλθει στην εξουσία η αντιπολίτευση τι θα αλλάξει; Σε ό,τι αφορά τα εθνικά θέματα και τη στάση έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου τίποτε επί της ουσίας. Η θέση της Άγκυρας στο Κυπριακό και ελληνοτουρκικά δεν διαφοροποιείται από κυβέρνηση σε κυβέρνηση. Οι παράνομες και παράλογες διεκδικήσεις παραμένουν σταθερά οι ίδιες διαχρονικά. Τούτο φαίνεται και από τοποθετήσεις στη δημόσια σφαίρα. Είναι πρόδηλο ότι υπάρχει ένας ανταγωνισμός σε σχέση με τις ακραίες θέσεις και τις επεκτατικές βλέψεις σε βάρος Ελλάδος και Κύπρου.

• Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου προκάλεσε τον Ερντογάν λέγοντάς του, «αν τολμά, να πάει να πάρει τα νησιά». «Δεν είμαστε σαν αυτούς, όχι κύριε, ερχόμαστε αμέσως». «Μπορεί να έρθω το πρωί… κ.λπ.». Τι είχε πει ο Ετζεβίτ; «Ο στρατιωτικός προσγειώθηκε, ήρθε στην πόρτα του πρωθυπουργού και είπε ο στρατός μας είναι τώρα στην Κύπρο. Είχε τελειώσει…»
• Η ηγέτης του ακροδεξιού Καλού Κόμματος, Μεράλ Ακσενέρ, σε συνέντευξή της στο κανάλι FOX, που πρόσκειται στην αντιπολίτευση, παρότρυνε τον Ερντογάν «να κάνει ό,τι χρειάζεται από τη στιγμή που έχουν καταληφθεί 18 νησιά του Αιγαίου».
• Ο πρώην Πρωθυπουργός και ΥΠΕΞ, Αχμέτ Νταβούτογλου, εκφράζοντας διαφωνία με την τακτική και τη ρητορική που επιστρατεύει ο Ερντογάν ήταν ξεκάθαρος ως προς την ουσία: «Πάντα τόνιζα ότι η Τουρκία δεν μπορεί να παραιτηθεί από τα δικαιώματά της στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο με κανέναν τρόπο…».

Εάν, λοιπόν, χάσει τις εκλογές ο Ερντογάν και κερδίσει η αντιπολίτευση, δεν αναμένονται ανατροπές. Δεν αποκλείεται και σκλήρυνση της στάσης. Η ιστορία, άλλωστε, αυτό επιβεβαιώνει πως στις μεγάλες κρίσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο δεν ήταν οι ισλαμιστές πρωταγωνιστές. Ο Ερντογάν έμαθε από τους προκατόχους του και προχώρησε βήματα μπροστά.

Την ίδια ώρα, είναι σαφές πως εάν, για παράδειγμα, οι δυτικοί θεωρήσουν πως θα πρέπει -και έτσι θα γίνει- να δημιουργήσουν ισχυρά κανάλια επικοινωνίας με τη νέα κατάσταση πραγμάτων στην Άγκυρα, τότε θα θέλουν να κάνουν κινήσεις προσέγγισης. Εάν δε τούτο γίνει με τον παραδοσιακό τρόπο θα θέλουν να δελεάσουν την κατοχική δύναμη για να μην στραφεί προς άλλες κατευθύνσεις, όπως προς τη Μόσχα. Δεν θέλουν, ούτε και σήμερα, ούτε και στο μέλλον να απομακρυνθεί η Άγκυρα από το “δυτικό μαντρί”.

Στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ

Στο Κυπριακό, εξελίξεις ή οποιεσδήποτε άλλες κινήσεις δεν αναμένονται μέχρι τις τουρκικές εκλογές. Το 2023 θα είναι χρονιά εκλογών και στην Ελλάδα, εκτός από την Κύπρο και την Τουρκία και σύμφωνα με αξιωματούχους των ΗΠΑ αλλά και του ΟΗΕ δεν πρέπει να αναμένεται οτιδήποτε το νέο. Το ενδεχόμενο να υπάρξουν εξελίξεις μετά το καλοκαίρι του 2023 αυτό δεν μπορεί να το προβλέψει κανείς. Ιδιαίτερα όταν οι θέσεις που προβάλλονται από τουρκικής πλευράς δεν αναμένεται να διαφοροποιηθούν, ανεξαρτήτως ποιος θα κερδίσει τις τουρκικές εκλογές.

Έστω και τυπικά, λοιπόν, το σκηνικό σε ό,τι αφορά το Κυπριακό μεταφέρεται αυτή την εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, χωρίς ωστόσο, όπως αναφέρθηκε ήδη να αναμένονται εκπλήξεις. Ούτε από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών ούτε πολύ περισσότερο από την τουρκική πλευρά. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, δεν έχει προγραμματίσει πολλές επαφές στη Νέα Υόρκη. Θα δώσει βάρος στην ομιλία που θα εκφωνήσει ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, που χρονικά τοποθετείται την ερχόμενη Παρασκευή. Πρόκειται για την τελευταία του ομιλία ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας στην ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης και όπως συναφώς πληροφορούμαστε θέλει να δώσει το στίγμα του στο Κυπριακό μετά από δέκα χρόνια διαχείρισης του ζητήματος. Ενδεχομένως να αναφερθεί και στο τι μέλλει γενέσθαι. Την ίδια ημέρα, την Παρασκευή, θα έχει σύντομη όπως έχει προγραμματισθεί συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα, Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ θα παραθέσει το καθιερωμένο γεύμα στους πρέσβεις των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Σειρά επαφών έχει προγραμματίσει ο υπουργός Εξωτερικών, Γιαννάκης Κασουλίδης, με εκείνη που φαίνεται να ξεχωρίζει να είναι αυτή με την Αμερικανίδα υφυπουργό Εξωτερικών, Βικτώρια Νούλαντ. Ειδικά επειδή η κυρία Νούλαντ ασχολείται με ενεργειακά, αλλά και τα ζητήματα της περιοχής. Επαφές θα πραγματοποιήσει και ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς στο Κυπριακό, Μενέλαος Μενελάου.