Κάλλιο ασθενής και φρόνιμος Ερντογάν…
30/04/2023
Δύο εβδομάδες απομένουν έως τις προεδρικές τουρκικές εκλογές (14.5.23) και η διεξαγωγή των εξαρτάται από την πορεία της υγείας του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, που ως φαίνεται δεν πάει καλά. Εντεύθεν προκύπτουν δύο ερωτήματα: Τι θα γίνει εάν εν τω μεταξύ ο Ερντογάν καταστεί ανίκανος να μετάσχει στις εκλογές και αν δεν εκλεγεί, ποιος θ’ αναλάβει την διακυβέρνηση της γείτονος χώρας; Και το σημαντικότερο, τι επιπτώσεις θα έχει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
Στο πρώτο ζήτημα, το άρθρο 106 του τουρκικού Συντάγματος απαντά ότι ο αντιπρόεδρος Φουάτ Οκτάι θα διαδεχθή τον Ερντογάν και θα διεξαγάγει τις εκλογές ως τοποτηρητής του. Άγνωστον εάν αυτός ή άλλος από το περιβάλλον της οικογενείας του νυν προέδρου, θα αναλάβει το βάρος του προεκλογικού αγώνος ως συνεχιστής της “ερντογανικής πολιτικής”, που συνοδεύθηκε από επιτυχίες (η μεγάλη ανάπτυξη της Τουρκίας) κι αποτυχίες (ο υψηλότερος πληθωρισμός παγκοσμίως τώρα στη χώρα αυτή).
Ενδιαφέρον αποκτά το έτερον ζήτημα: Εάν τις εκλογές κερδίσει ο αντίπαλος του Ερντογάν, o Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου (σφυγμομέτρηση της τουρκικής κοινής γνώμης του δίδει 49%) θα μεταβληθούν οι παράμετροι της τουρκικής πολιτικής με την Ελλάδα;
Κατ’ αρχήν, ολίγη προϊστορία της κατάστασης στην Τουρκία: Μετά το αποτυχόν στρατιωτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, η κυριαρχία του Ερντογάν εδραιώθη στην πολιτική κονίστρα της γείτονος, έπειτα από την διένεξη με τον ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, που διέφυγε στα βουνά Ποκόνο της Πενσυλβάνια των ΗΠΑ το 1998, ώστε ο Ισλαμιστής “ιεροδάσκαλος” ν’ αποφύγει την κατηγορία ότι υπονόμευσε το αντιπροσωπευτικό πολίτευμα της Τουρκίας.
Η ρήξη με τον Γκιουλέν
Ο Αμερικανός πρώην πρόεδρος Μπιλ Κλίντον “υιοθέτησε” τον Σεπτέμβριο του 2008 την αποστασία του Γκιουλέν, ως μετριοπαθούς Ισλαμιστού που «προωθεί τον θρησκευτικό διάλογο στην διεθνή κοινωνία» και ουσιαστικά του παρέσχε διαρκές άσυλο στις ΗΠΑ. Στην πράξη, τον έχρισε εναλλακτικό ηγέτη της Τουρκίας για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Εγγύς Ανατολή εάν αυτή αλλάξει στρατόπεδο. Το 2014, ο Ερντογάν ζήτησε από την Αμερική έκδοση του Γκιουλέν ως υπονομευτού της Τουρκικής Δημοκρατίας, που απερρίφθη μετά πολλών επαίνων.
Εν τω μεταξύ, ο Ερντογάν είχε μετακινηθεί πολιτικώς προς τον θρησκευτισμό και τον εξτρεμισμό της Τουρκίας, μ’ αποτέλεσμα την προοδευτική κατολίσθηση των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων, αν και ο Ερντογάν παρέμεινε στο ΝΑΤΟ και ταυτοχρόνως στράφηκε υπέρ της Ρωσίας -παλαιόν αντίπαλο του τουρκισμού. Υπ’ αυτή την έννοια, τα μετέπειτα γεγονότα δικαιώνουν τον Κλίντον που θεώρησε το ερντογανικό καθεστώς αντίθετο προς τα συμφέροντα της Αμερικής. Δεν είναι όμως βέβαιον εάν ο Ερντογάν βλάπτει πολύ τα ελληνικά συμφέροντα, όπως θα φανεί εν συνεχεία.
Βέβαια, ο Ερντογάν υιοθέτησε τις θεωρίες του Γκιουλέν περί συνεχείας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από την κοσμική Τουρκία, ως διαδόχου της «χρυσής εποχής της και του πολιτισμού της»! Κι’ ότι «το Αρμενικόν ολοκαύτωμα ουδέποτε υπήρξε». Συγχρόνως εφήρμοσε τον σουνιτικό Ισλαμισμό, τάχθηκε εναντίον της αλεουτικής “αιρέσεως” του αντιπάλου του Κιλιτσντάρογλου και επέτρεψε το διεθνές εμπόριο της αφγανικής ηρωίνης από την οργάνωση Cladio II (*). Κάτι που χάρισε οικονομική άνεση στο κόμμα του ΑΚΡ.
Τοξικός ρητορικά αλλά… φρόνιμος
Έτσι, σήμερα το πολιτικό παίγνιο στην γείτονα χώρα παίζεται υπό ανίσους όρους. Από την μια, ο Ερντογάν είναι πολιτικώς πανίσχυρος, αλλ’ ασθενής προσωπικώς και αμφισβητείται η αξιοπιστία του ως συμμάχου, αλλά παραμένει πάντοτε η προτίμηση του ΝΑΤΟ στο πρόσωπο του. Όχι όμως πλέον με παραγνώριση του Κυριάκου Μητσοτάκη υπό του αμερικανικού Κογκρέσου, που το γοήτευσε προ διετίας .
Εν τούτοις, δια την Ελλάδα ο Ερντογάν δεν υπήρξε κακός διαχειριστής των σχέσεων με την Τουρκία σαν τον Ετσεβίτ ή την Τσιλέρ και παρά την τοξική ρητορεία του εναντίον του Ελληνισμού, για λόγους θρησκευτικού φανατισμού των οπαδών του (εξ ου κι η μεταβολή της Αγιά Σοφιάς εις μουσουλμανικό τέμενος, για την οποία η φιλοτουρκική πέμπτη φάλαγξ εν Ελλάδι ποιεί την νήσσαν), ουδέποτε ο Ερντογάν παραβίασε την εδαφική κυριαρχία της πατρίδος μας εκτός της περιπτώσεως του Φεβρουαρίου 2019, στον Έβρο, που νόμισε ότι η νέα, τότε ελληνική κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν του… ελαφρού θεάτρου, όπως οι προηγούμενες αλλά διεψεύσθη οικτρά.
Έκτοτε, ο Ερντογάν κάθισε φρόνιμα μέχρις ότου ήλθαν οι σεισμοί στην νοτιοανατολική Τουρκία και ανέκοψε πρύμναν τις παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου και θαλασσίου χώρου λόγω ελλείψεως υγρών καυσίμων. Τούτο δεν σημαίνει ότι τυχόν νίκη του ΑΚΡ στις εκλογές της 14ης Μαΐου θα σημάνει διαρκή “μήνα του μέλιτος” όπως πιστεύουν τινές κουφιοκεφαλάκηδες εν Ελλάδι. Αλλ’ ότι έως ότου επουλωθούν οι πληγές που άνοιξε ο σεισμός της 16ης παρελθόντος Φεβρουαρίου στην Ανατολία, θα έχουμε ένα “ήσυχο καλοκαίρι” για να χαλαρώσουν κάπως τα εθνικά νεύρα μας και θεραπεύσουμε τις ιδικές μας ζημιές από τον 15ετή “πόλεμο” της Ευρωπαϊκής Ενώσεως εναντίον της Ελλάδος.
Η εκτόξευση τριών μνημονίων, η εξάρθρωση του ΕΣΥ, οι απώλειες 36.000 συμπολιτών απ’ την πανδημία του κινεζοϊού και η αυστηρή επιτήρηση της οικονομίας με 500.000 εκπατρισθέντες Έλληνες, υπήρξαν τα πλήγματα της “Ηνωμένης” Ευρώπης κατά του ελληνικού λαού, την τελευταία 23ετία.
Μετά, η τουρκική μακροπρόθεσμη απειλή θα επανέλθει αλλ’ έχει ο Θεός της Ελλάδος που τόσες φορές μας έχει συμπαρασταθεί…
(*) Βλ. σχ. «Oreration Cladio» υπό Paul L. Williams, εκδόσεις Prometheus Books, 2015.
