Κάτι “ψήνεται” στο μέτωπο ΗΠΑ-Τουρκίας – Στον πάγο οι κυρώσεις της ΕΕ

Στον πάγο μπαίνουν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις προς την Τουρκίας και, όπως φαίνεται από δηλώσεις Ευρωπαίων και Αμερικανών διπλωματών, μία εβδομάδα πριν τη Σύνοδο Κορυφής. Πολλοί Ευρωπαίοι και κυρίως η Μέρκελ δεν ήθελαν ποτέ τις κυρώσεις στον Ερντογάν. Οι δηλώσεις διπλωματών όμως, οι οποίοι αφήνουν να εννοηθεί ότι προς την κατεύθυνση αυτή υπήρξε και αμερικανική “παρέμβαση” αλλάζει τα δεδομένα.

Σύμφωνα με απόκλειστικό δημοσίευμα του Reuters, η ΕΕ έχει παγώσει τον σχεδιασμό της για κυρώσεις σε βάρος και άλλων ανώτατων στελεχών της Τουρκικής Κρατικής Εταιρίας Πετρελαίου (TPAO), παρά το γεγονός ότι τις είχε προτείνει στη Σύνοδο του Δεκεμβρίου και συμφώνησε να τις επανεξετάσει τον Μάρτιο. Στην αλλαγή αυτή, όπως είπαν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί διπλωμάτες, συνέβαλλαν πολλοί παράγοντες, κυρίως ο πιο εποικοδομητικός τόνος του Ερντογάν, η περισσότερο συμβιβαστική προσέγγιση της Μέρκελ και η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας-Τουρκίας.

Οι διπλωμάτες ανέφεραν ωστόσο, ότι και η νέα κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν κάλεσε τις Βρυξέλλες να μην επιβάλουν κυρώσεις στην Τουρκία, σε μια περίοδο που η Άγκυρα  εμφανίζεται διατεθειμένη να συμβιβαστεί. Αυτό το τελευταίο ανεβάζει την προγραμματισμένη για τη Σύνοδο της Πέμπτης αξιολόγηση της τουρκικής συμπεριφοράς σε άλλο επίπεδο, το οποίο ξεφεύγει από το πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο γεωπολικό πεδίο. Ειδικά την ώρα που έχει ανοίξει ένα μέτωπο έντονης αντιπαράθεσης ανάμεσα στον Μπάιντεν και τον Πούτιν, ο οποίος έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια σε μια ιδιότυπη συμμαχία με τον Ερντογάν.

Οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας

«Οι διαδικασίες για επιπλέον ένταξη στις λίστες Τούρκων ιδιωτών έχει σταματήσει, και δεν συζητάμε πλέον οικονομικές κυρώσεις» είπε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, ενώ ένας δεύτερος σημείωσε ότι η διαδικασία δεν «ξεκίνησε ποτέ». Ένας τρίτος διπλωμάτης φέρεται να είπε επίσης ότι πλέον «δίνεται προτεραιότητα στην διπλωματική οδό». Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα οι εξελίξεις είναι αποτέλεσμα των αλλαγών στις οποίες προχώρησε η τουρκική διπλωματία, οι οποίες σηματοδοτήθηκαν κατά την τηλεδιάσκεψη του Ερντογάν με την επικεφαλής της Κομισιόν, καθώς και στις συνομιλίες του Τσαβούσογλου με τον Ζοζέπ Μπορέλ και τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ.

Νωρίτερα είχε γίνει γνωστό, ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα συνομιλήσει, αύριο Παρασκευή, με την πρόεδρο της Κομισιόν και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μέσω τηλεδιάσκεψης. Την ίδια ώρα, διπλωμάτες και αξιωματούχοι έκριναν ότι οι σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία εξακολουθούν να εκτιμώνται ως δύσκολες, σημείωναν ωστόσο, ότι παρατηρείται, από την αρχή του έτους, μια απουσία αρνητικών ενδείξεων εκ μέρους της Τουρκίας.

Πρόσθεταν επίσης ότι η ΕΕ δεν πρέπει να επιδείξει αφέλεια, αλλά αντιθέτως να επαγρυπνεί σε σχέση με τις πραγματικές προθέσεις της Άγκυρας. Και αυτό γιατί, όπως επισημαίναν, υπάρχουν παράγοντες που εξηγούν αυτήν την αλλαγή συμπεριφοράς από την Άγκυρα. Ανέφεραν δε τους γνωστούς λόγους, που είναι η αλλαγή προέδρου στις Ηνωμένες Πολιτείες, η δύσκολη κατάσταση της τουρκικής οικονομίας και οι συνέπειες που θα είχαν ενδεχόμενες ευρωπαϊκές κυρώσεις.

Οι ντρίμπλες του Ερντογάν

Ευρωπαίος αξιωματούχος δεν παρέλειψε να τονίσει ότι η ΕΕ θα πρέπει να αναγνωρίσει αυτήν την αλλαγή και να ενθαρρύνει τον πολιτικό διάλογο με την Τουρκία, καθώς και ένα σταδιακό άνοιγμα στις οικονομικές σχέσεις και την τελωνειακή ένωση. Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι «αν η κατάσταση επιδεινωθεί εκ νέου ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, στο θέμα της Κύπρου ή σε άλλα θέματα, θα πρέπει η ΕΕ να ξαναφύγει προς την άλλη κατεύθυνση».

Η ΕΕ μένει βέβαια μόνο στο γεγονός ότι η Τουρκία έχει προσέλθει στις διερευνητικές και στο γεγονός ότι δεν προκαλεί αυτό το διάσημα με ενέργειες όπως εκείνες που την έφεραν, πριν μερικούς μήνες στα πρόθυρα πολέμου με την Ελλάδα. Η Άγκυρα όμως συνεχίζει όλο αυτό το διάστημα να τορπιλίζει τον διάλογο, παράλληλα με την προπαγάνδα υπέρ των ανυπόστατων αιτιάσεών της σχετικά με αυτόν.

Ακόμα και σήμερα, δύο εικοσιτετράωρα μετά τις συζητήσεις που έγιναν στην Αθήνα και τη δρομολόγηση μιας συνάντησης Δένδια-Τσαβούσογλου, η Άγκυρα συνεχίζει τις προσπάθειες αλλοίωσης του περιεχομένου των διερευνητικών επαφών. Δεν ήταν λίγα τα δημοσιεύματα τουρκικών Μέσων τα οποία, την ώρα των διερευνητικών συνομιλιών στην Αθήνα και της πολιτικής διαβούλευσης που ακολούθησε, επανέφεραν το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και έκαναν λόγο για μη επακριβώς καθορισμένο καθεστώς. Ανάλογες προκλητικές δηλώσεις έγιναν και από τον Τούρκο υπουργό Άμυνας, Χουλουσι Ακάρ, ο οποίος χρέωσε για άλλη μία φορά στην Ελλάδα ευθύνες για την ένταση.

“Καρότο” αντι για κυρώσεις

Πριν τη Σύνοδο Κορυφής, το θέμα των ευροτουρκικών σχέσεων θα συζητηθεί στο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών, την ερχόμενη Δευτέρα στις Βρυξέλλες, όπου ο Ζοζέπ  Μπορέλ αναμένεται να κάνει και τις τελευταίες συστάσεις του. Το κλίμα πάντως είναι λίγο πολύ γνωστό, όπως φάνηκε και στην πρόσφατη κοινή τηλεδιάσκεψη για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης, όπου η εκτίμηση όλων ήταν πως πρέπει να επεκταθεί η συμφωνία Τουρκίας-ΕΕ για το μεταναστευτικό.

Η ΕΕ θα επιμείνει στη λογική “μαστίγιο και καρότο”, δείχνοντας για άλλη μία φορά στην Τουρκία, μόνο το “καρότο”, δηλαδή την θετική ατζέντα που προωθούν οι Βρυξέλλες και ιδιαίτερα το Βερολίνο. Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλει και η στάση της Αθήνας, η οποία στην προσπάθειά της να μην χρεωθεί το ναυάγιο των διερευνητικών, αποδέχθηκε ουσιαστικά την αναβάθμιση σε πολιτικό διάλογο που επιζητούσε η Άγκυρα.

Έτσι, δρομολογήθηκε ήδη για τις 14 Απριλίου η συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου και πολλοί είναι εκείνοι που βλέπουν μια ακόμα πιο δυναμική αναβάθμιση του διαλόγου με μια ενδεχόμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν. Η Αθήνα πάντως και προσωπικά ο πρωθυπουργός, αν και δεν είναι κατά της ιδέας, κρατά μία στάση αναμονής, ειδικά μετά την κριτική που δέχθηκε ως “βιαστική και απροετοίμαστη”η πρώτη συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο στο περιθώριο Συνόδου του ΝΑΤΟ.

«Ο πρωθυπουργός έχει διαμηνύσει ότι επιθυμεί ανοιχτούς διαύλους και δεν είναι είδηση μια συνάντηση σε ανώτατο επίπεδο. Ας γίνει πρώτα η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών και εδώ είμαστε να το δούμε» είπε η κυβερνητική εκπρόσωπος  όταν ρωτήθηκε σχετικά με ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αναφερόμενη στη επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, η κα. Πελώνη είπε ότι θα συζητηθεί η έκθεση Μπορέλ για την συμπεριφορά της Άγκυρας, ενώ στο ερώτημα αν η Ελλάδα θα θέσει θέμα κυρώσεων απάντησε ότι «η Τουρκία κρίνεται και αξιολογείται σε όλα τα επίπεδα».

Η κυβερνητική εκπρόσωπος ανέφερε επίσης ότι στις προηγούμενες Συνόδους υπήρχε ο όρος της αποκλιμάκωσης της έντασης για να συνεχιστούν οι συζητήσεις στα ελληνοτουρκικά και ότι η Αθήνα αναμένει πως αυτό ο όρος θα επαναληφθεί. Πρόσθεσε πάντως, ότι η Τουρκία θα κριθεί στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στο πλαίσιο της ευρωτουρκικής ατζέντας.