Κάτω από τον μέσο όρο στην αμυντική καινοτομία η Ελλάδα!

Μία λαϊκή παραδοχή λέει ότι “δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό”, που σημαίνει ότι δεν θα ξοδέψουμε φαιά ουσία για να ανακαλύψουμε κάτι που ήδη υπάρχει. Αυτή η γενική αρχή έχει εφαρμογή σε θέματα αντιμετώπισης της καινοτομίας γενικότερα στη χώρα μας, αλλά και στην καινοτομία για την Άμυνα ειδικότερα.

Η καινοτομία ορίζεται ως «η εφαρμοσμένη χρήση της γνώσης με σκοπό την παραγωγή ή/και παροχή νέων ή ουσιαστικά βελτιωμένων προϊόντων, διαδικασιών ή/και υπηρεσιών που βρίσκουν άμεσης παραγωγικής, χρηστικής ή/και εμπορικής εφαρμογής». Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η καινοτομία μετράτε με το Innovation Scorecard, που ξεκίνησε σαν θεσμός το 2006.

Με βάση τη βαθμολογία τους, οι χώρες της ΕΕ χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες επιδόσεων που είναι: Πρωτοπόρους καινοτομίας, ισχυρούς καινοτόμους, μέτριους καινοτόμους και αναδυόμενους καινοτόμους. Ειδικότερα στους πρωτοπόρους συγκαταλέγονται: η Σουηδία, η Φινλανδία, η Δανία, η Ολλανδία και το Βέλγιο. Στους ισχυρούς καινοτόμους συγκαταλέγονται: η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Αυστρία, η Γερμανία, η Κύπρος και η Γαλλία, με απόδοση πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Στους μέτριους καινοτόμους συγκαταλέγονται: η Εσθονία, η Σλοβενία, η Τσεχία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Μάλτα, η Λιθουανία και η Ελλάδα. Στους αναδυόμενους καινοτόμους συγκαταλέγονται: η Ουγγαρία, η Κροατία, η Σλοβακία, η Πολωνία, η Λετονία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Οι μέτριοι και οι αναδυόμενοι καινοτόμοι είναι κάτω του μέσου όρου της ΕΕ. Η χώρα μας εντάσσεται στην προ-τελευταία κατηγορία κάτω του μέσου όρου της ΕΕ, για λόγους που ενδεικτικά αναφέρονται στη συνέχεια.

Αποκαρδιωτικές συγκρίσεις

Ειδικότερα στα θέματα καινοτομίας για την Άμυνα (defence innovation) είναι γενικώς αποδεκτό ότι συγκεκριμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και ακόμα μερικές άλλες, είναι πρωτοπόροι σε θέματα έρευνας, ανάπτυξης και αξιοποίησης της καινοτομίας. Τις χώρες αυτές θεωρούμε, λοιπόν, ως σημεία αναφοράς ή πρότυπα για να κάνουμε συγκρίσεις σε σχέσεις με τα συμβαίνοντα εντός των τειχών, στα καθ’ ημάς.

Ενθυμούμαι μία πρόσφατη συζήτηση σε υψηλό επίπεδο διοίκησης, όπου αναφέρθηκε ότι σε χώρες που ενδιαφέρονται σοβαρά για την άμεση εκμετάλλευση της καινοτομίας, όπως για παράδειγμα στις ΗΠΑ, κάθε καινοτόμος πρόταση που υποβάλλεται, εξετάζεται και αν είναι αξιόλογη υποστηρίζεται από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς εντός διαστήματος τριών  μηνών. Στην χώρα μας αντίθετα, παρά τις εξαγγελίες της κεντρικής κυβέρνησης, καινοτόμες προτάσεις μπλέκουν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, της άγνοιας, των αλλότριων σκοπιμοτήτων ή της υποστελέχωσης, με αποτέλεσμα να καθυστερούν ακόμα και πέραν των δύο ετών, χωρίς τον οποιονδήποτε θεσμοθετημένο και δεσμευτικό χρονικό ορίζοντα.

Η ελληνική προσέγγιση

Στα θέματα Άμυνας και Ασφάλειας, ακόμα και η σχετικά πρόσφατη υπουργική απόφαση του 2022 που σκοπό είχε την επίλυση χρονιζόντων προβλημάτων στην Έρευνα και Ανάπτυξη για την Άμυνα, χρησιμοποιείται για την δικαιολόγηση επιπλέον καθυστερήσεων. Συγκεκριμένα στα μέσα του 2022, από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας εκδόθηκε υπουργική απόφαση που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 3743 Β΄ /18-07-2022. Η υπουργική αυτή απόφαση, προβλεπόταν από τον νόμο 3978 του 2011 αλλά για διάφορους λόγους άσχετους με την ευνομία και λειτουργικότητα, καθυστέρησε να εκδοθεί κατά 11 χρόνια. Επομένως από μόνη της η έκδοση αυτής της υπουργικής απόφασης είναι θετική εξέλιξη.

Στην πράξη βέβαια τα πράγματα αλλάζουν. Αποκτά πονοκέφαλο ο κάθε αναγνώστης του ΦΕΚ προσπαθώντας να ακολουθήσει την δαιδαλώδη διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει ένας φάκελος Ερευνητικού-Αναπτυξιακού Προγράμματος μέχρι να εγκριθεί. Επιπλέον δεν υπάρχουν χρονικές δεσμεύσεις που κάθε Φορέας του υπουργείου Εθνικής Άμυνας θα πρέπει υποχρεωτικά να διαχειρίζεται και να προωθεί τον σχετικό φάκελο.

Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι σήμερα που γράφεται αυτό το άρθρο, υπάρχει Φορέας του υπουργείου που για περισσότερο από δύο χρόνια δεν έχει απαντήσει εγγράφως στο αρχικό στάδιο, πριν δηλαδή ακόμα και από την ένταξη του φακέλου στην δαιδαλώδη διαδρομή μεταξύ των φορέων όπως προαναφέρθηκε, γίνεται ευλόγως αντιληπτό γιατί η χώρα μας είναι κάτω του μέσου όρου της ΕΕ σε θέματα καινοτομίας, που εξ ορισμού είναι “άμεσης αξιοποίησης”.

Η δαιδαλώδης διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει ο υποβληθείς φάκελος μίας καινοτόμου πρότασης μέχρι να εγκριθεί, αρχικά εκτιμάτε ότι οφείλεται στην προσπάθεια της Ομάδας σύνταξης του νομικού κειμένου να εξασφαλίσει “θεσμικές εγγυήσεις” και φίλτρα, χωρίς στην παρούσα φάση να εξετάζονται και άλλες πιθανές αιτίες. Επιπλέον των προαναφερθέντων, ο Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός Προγραμμάτων Έρευνας και Ανάπτυξης (ΜΠΠΕΑ) είναι 12ετούς διάρκειας. Σε αυτό βέβαια το χρονοδιάστημα τα προγράμματα δεν θα είναι πλέον καινοτόμα αλλά μία εφαρμοσμένη καθημερινότητα.

Καινοτομία: Η αμερικανική εμπειρία

Επειδή όπως προαναφέρθηκε δεν απαιτείται να ανακαλύψουμε τον τροχό, θα μπορούσαμε να αντιγράψουμε ιδέες και διαδικασίες από μία χώρα που από πολλούς θεωρείται πρότυπο όσον αφορά την αξιοποίηση της καινοτομίας. Μία από αυτές τις χώρες είναι και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Ειδικότερα για την καινοτομία στην Άμυνα, είναι εντυπωσιακό ότι τελευταία και συγκεκριμένα στις 27 Οκτωβρίου 2022 έγινε η εναρκτήρια συνάντηση της ηγεσίας του υπουργείου Άμυνας (DoD) με την συσταθείσα Επιτροπή Defence Innovation Board που σκοπό έχει την υποβολή προτάσεων για την ενίσχυση της Άμυνας του Έθνους μέσω της καινοτομίας και του εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεων. Όπως αναφέρεται στο επίσημο δελτίο Τύπου, η Επιτροπή αυτή θα εκμεταλλεύεται αφενός την εξειδίκευση και εμπειρία του ιδιωτικού τομέα και αφετέρου θα επιδιώκει την ανάπτυξη κουλτούρας καινοτομίας και πειραματισμού στο υπουργείο Άμυνας (build a culture of innovation and experimentation in DoD).

Επιπρόσθετα της Επιτροπής Defence Innovation Board, προ ημερών και συγκεκριμένα στις 03 Δεκεμβρίου 2022 με δημόσια δήλωση της υφυπουργού ανακοινώθηκε η δημιουργία του Γραφείου Strategic Capital Office – SCO που σκοπό έχει την δημιουργία επενδυτικού κεφαλαίου, συγκεντρώνοντας κεφάλαια και από ιδιώτες, για την επιτάχυνση της καινοτόμου τεχνολογίας για την Άμυνα, με την άμεση χρηματοδότηση των start ups που υποβάλλουν εφαρμόσιμες καινοτόμες προτάσεις.

Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, οι Ηνωμένες Πολιτείες που θεωρούνται πρότυπο χώρας για την εκμετάλλευση της καινοτομίας για την Άμυνα, ακόμα και σήμερα εκσυγχρονίζονται για να επιτύχουν ταχύτερους ρυθμούς εκμετάλλευσης. Σε αντιδιαστολή, στη χώρα μας πέρα από τις πολιτικές εξαγγελίες, παρατηρείται αδικαιολόγητη κωλυσιεργία, παρά τις υψηλές δυνατότητες των Ελλήνων επιστημόνων σε τομείς στην αιχμή της τεχνολογίας αλλά και των δυνατοτήτων της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας. Και παρά τις απειλές που δεχόμαστε καθημερινά. Τα συμπεράσματα και τα σχόλια δικά σας.