Κατώτερη των περιστάσεων η ΕΕ – Είναι όλοι Κύπριοι αλλά μόνο στα λόγια

Κατώτερη των περιστάσεων εμφανίστηκε για μία ακόμη φορά η ΕΕ αδυνατώντας να απαντήσει ουσιαστικά στην τουρκική προκλητικότητα στην κυπριακή ΑΟΖ. Παρότι το θέμα των προκλήσεων της Τουρκίας συζητήθηκε εκτεταμένα κατά τη διάρκεια της άτυπης Συνόδου Κορυφής, κατανάλωσε τον περισσότερο χρόνο στο Σιμπίου της Ρουμανίας, η ΕΕ περιορίστηκε σε μία αναφορά του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ πριν την έναρξη της Συνόδου ότι “στο θέμα αυτό είμαι Κύπριος” και σε μία σύντομη δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου.

“Στεκόμαστε ενωμένοι πίσω από την κυπριακή δημοκρατία, αναμένουμε από την Τουρκία να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών. Το Συμβούλιο Κορυφής θα παρακολουθεί το θέμα στενά” ήταν η δήλωση του κ. Τουσκ. Το πνεύμα της δήλωσης Γιούνκερ ήταν διάχυτο στην αίθουσα του παλιού δημαρχείου της πρωτεύουσας της Τρανσυλβανίας που πραγματοποιήθηκε η Σύνοδος, όπως ανέφερε ελληνική διπλωματική πηγή, αλλά δεν εκφράστηκε εμπράκτως.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν προχώρησαν στη λήψη μέτρων, όπως ζήτησε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ οι δύο σύντομες δηλώσεις μάλλον δεν συνιστούν “σαφές μήνυμα στην Τουρκία”, όπως ζήτησε ο Έλληνας πρωθυπουργός, ούτε αποτελούν αντίδραση ανάλογη με το ειδικό βάρος της ΕΕ, όπως ζήτησε ο Κύπριος πρόεδρος.

Στην πραγματικότητα το θέμα παραπέμφθηκε υπό το πρόσχημα ότι η Σύνοδος Κορυφής της 9ης Μαΐου ήταν άτυπη, στην έκτακτη Σύνοδο της 28ης Μαΐου ή στην τακτική του Ιουνίου. Όπως έλεγε όμως και Ευρωπαίος διπλωμάτης, στις 28 Μαΐου -δύο ημέρες μετά τις ευρωεκλογές-, οι ηγέτες θα έχουν άλλα να ασχοληθούν, αν δεν είναι ζαλισμένοι από τα μηνύματα των πολιτών της Ευρώπης. Άλλωστε, πρόσθετε ο ίδιος, η ΕΕ δεν έχει στρατό.

Πρέπει να πάρει απάντηση η Τουρκία

Τόσο ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας όσο και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας που είχαν και συνάντηση στο Σιμπίου, έθεσαν το ζήτημα σε όλες τις διαστάσεις του. Ο κ. Τσίπρας είπε κατά την τοποθέτησή του στο συμβούλιο ότι δεν μπορεί η ΕΕ να συζητά για το μέλλον της την επόμενη πενταετία και για την αναβάθμιση του γεωπολιτικού και διεθνούς της ρόλου όταν δεν μπορεί να προστατεύει τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της.

Επιπλέον, πρέπει να απαντήσει στην προκλητικότητα της Τουρκίας εάν θέλει να προστατεύσει τις πηγές ενέργειας στην Ευρώπη και να έχει ρόλο στο ευρύτερο ενεργειακό παιχνίδι. Υποστήριξε ακόμη ότι καθώς υπάρχει η προηγούμενη απόφαση της ΕΕ σε σχέση με την Τουρκία του 2018 και η αντίστοιχη δήλωση της Μογκερίνι, θα πρέπει να δείξει ότι είναι αποφασισμένη να την εφαρμόσει και μόνο για να διαφυλάξει την αξιοπιστία της.

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την πλευρά του εκτός από την εκτεταμένη ενημέρωση στους ομολόγους του -η εισήγησή του διήρκεσε περί τα 20 λεπτά- τους επισήμανε ότι η Τουρκία τους εμπαίζει και ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών ειρωνεύεται την δήλωση της κ. Μογκερίνι.

Υποστήριξη μόνο από Αυστρία

Παράλληλα, πέρα από τη θέση αρχής ότι η ΕΕ πρέπει να διασφαλίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της έβαλε το θέμα στην ευρύτερη διάστασή του επισημαίνοντας τους κινδύνους περαιτέρω αποσταθεροποίησης της περιοχής. Βεβαίως θέλησε να κρατήσει το θέμα ανοικτό και να πετύχει τουλάχιστον μία απειλή λήψης μέτρων από τη ΕΕ εφόσον η Τουρκία επιμείνει, έστω και σε δεύτερο χρόνο, στις επόμενες Συνόδους Κορυφής. Ελλάδα και Κύπρος επιθυμούν κατ αρχήν την επιβολή μέτρων κατά των εταιρειών που εμπλέκονται στην προσπάθεια της Τουρκίας κατά το πρότυπο των κυρώσεων στην Ρωσία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.

Ακολούθως οικονομικές κυρώσεις ευθέως στην Τουρκία που σχετίζονται με τις προενταξιακές της σχέσεις (τα περιγράφει αναλυτικά ο Κώστας Βενιζέλος). Ωστόσο τα οικονομικά συμφέροντα των ισχυρών κρατών της Ευρώπης είναι μεγάλα. Γι αυτό και όπως ανέφερε η ίδια διπλωματική πηγή Τσίπρας και Αναστασιάδης είχαν σύντομες συναντήσεις στο περιθώριο και ολιγόλεπτες συζητήσεις με τους ομολόγους τους της Γερμανίας, Γαλλίας, Ολλανδίας και Ισπανίας.

Πάντως, ο μόνος που τοποθετήθηκε καθαρά υπέρ της λήψης μέτρων ήταν ο πρωθυπουργός της Αυστρίας. Πάντως μέχρι η ΕΕ να αφυπνιστεί με την συνήθη χρονοκαθυστέρηση υπάρχει ο κίνδυνος εάν ο Ταγίπ Ερντογάν θελήσει -για λόγους που σχετίζονται με το γενικότερο μεγάλο παιχνίδι που κάνει- να έχει δημιουργήσει νέα τετελεσμένα.

Κατά τα λοιπά οι ηγέτες της ΕΕ συζητούσαν για το μέλλον της και για τις στρατηγικές επιλογές της επόμενης πενταετίας. Όπως και για το μεταναστευτικό που περίσσεψαν οι τοποθετήσεις για την ανάγκη επίδειξης αλληλεγγύης και ενιαίας αντιμετώπισης αλλά η συζήτηση σταματούσε κάθε φορά που κάποιος έθιγε την αναθεώρηση του Δουβλίνο 2.