Κινήσεις υψηλού ρίσκου από Τουρκία – H διορία της ΕΕ και το τροπάρι της Άγκυρας

Αφόρητη πίεση ασκεί στη θάλασσα η Τουρκία, έχοντας ήδη περάσει στο στάδιο του ασφυκτικού πρέσινγκ προς την Ελλάδα και την Κύπρο, παίζοντας με τη φωτιά και με μια ενδεχόμενη στρατιωτική σύρραξη. Οι μέχρι τώρα διπλωματικές παρεμβάσεις προς την Άγκυρα δεν απέδωσαν, ωστόσο από πλευράς της ΕΕ έχει δοθεί ένα χρονικό περιθώριο 20 περίπου ημερών στην τουρκική πλευρά για να κάνει βήματα αποκλιμάκωσης.

Έχει καταστεί σαφές από τη συζήτηση στο άτυπο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών, την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή στο Βερολίνο –και τούτο παρά τις ενστάσεις που διατυπώθηκαν, από τη Γερμανία, την Ιταλία και τη Μάλτα– πως η συνέχιση της ίδιας συμπεριφοράς από την κατοχική Τουρκία περικλείει σοβαρούς κινδύνους. Το πλαίσιο των όποιων κυρώσεων θα αποφασιστεί στη σύνοδο των αρχηγών στις 24 Σεπτεμβρίου και ως εκ τούτου οι Ευρωπαίοι θεωρούν πως υπάρχει χρόνος για να γίνουν κινήσεις προς την κατεύθυνση της εκτόνωσης της έντασης.

Όπως είναι γνωστό, με βάση την προφορική παρουσίαση Μπορέλ, μεταξύ των επιλογών που έχουν τεθεί είναι η επιβολή περιοριστικών μέτρων σε περίπτωση συνέχισης των παράνομων γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, ενώ θα υπάρξουν τομεακές κυρώσεις σε σχέση με πώληση υλικού, προμήθειες κ.λπ, που αγγίζει και ξένες εταιρείες που ενισχύουν τις τουρκικές παρανομίες.

Ακόμη θα μπουν στη μαύρη λίστα τα πλοία ενώ θα απαγορευθεί ο δανεισμός στην Τουρκία από κρατικές ευρωπαϊκές τράπεζες. Στο τραπέζι θα εξετασθούν οι δυνατότητες για μείωση των προενταξιακών κονδυλίων. Περαιτέρω η εξέταση δυνατότητας απαγόρευσης ταξιδιών σε πρόσωπα. Στα πρόσωπα που θα προστεθούν σε σχέση με τις κυρώσεις είναι και πρόταση της Λευκωσίας για έναν υπουργό της τουρκικής Κυβέρνησης.

Την ίδια ώρα και πέρα από το πλαίσιο Μπορέλ, από τα κράτη-μέλη, στις 24 Σεπτεμβρίου, θα γίνει έκκληση προς την Τουρκία να ανταποκριθεί στην πρόσκληση της Κυπριακής Δημοκρατίας για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης και της υποβολής σε Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Σημειώνεται συναφώς ότι η Λευκωσία έχει καταστήσει σαφές πως υπάρχει διασύνδεση των κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας με αυτές εναντίον της Τουρκίας. Αυτό, όπως πληροφορούμαστε, αν και δεν άρεσε σε κάποιους εταίρους μας, είναι ένα εργαλείο, το οποίο θα χρησιμοποιήσει η Κυπριακή Δημοκρατία, εάν και εφόσον χρειαστεί.

Πώς θα αντιδράσει η κατοχική Τουρκία;

Η προσπάθεια στο άτυπο Συμβούλιο δεν ήταν εύκολη καθώς δεν ήταν πρωτίστως θετική στις ελληνικές και κυπριακές θέσεις η γερμανική Προεδρία της Ε.Ε. Ωστόσο το αποτέλεσμα κρίνεται ικανοποιητικό και το ζητούμενο είναι να υιοθετηθούν στις 24 Σεπτεμβρίου, στην περίπτωση που η τουρκική προκλητικότητα θα συνεχισθεί.

Η γερμανική προσέγγιση είναι εξαρχής ξεκάθαρη σε σχέση με τις κυρώσεις. Το Βερολίνο υποστηρίζει πως οι κυρώσεις θα οδηγήσουν σε περαιτέρω κλιμάκωση και πως θα εξουδετερωθεί η όποια δυνατότητα για συνεννόηση και συναίνεση. Βεβαίως υπάρχουν κι άλλοι λόγοι, εθνικών συμφερόντων της Γερμανίας, που λειτουργούν αποτρεπτικά στις προσπάθειες για δρομολόγηση κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Εάν δει κανείς τις συναλλαγές χωρών με την Τουρκία (και στα θέματα αμυντικών εξοπλισμών) θα αντιληφθεί τη στάση τους. Στην ατζέντα τους είναι και το Μεταναστευτικό. Τουλάχιστον το επικαλούνται όταν δεν θέλουν να ενοχλήσουν την κατοχική Τουρκία.

Η τακτική του Ερντογάν είναι να οδηγήσει την ελληνική πλευρά σε έναν εφ’ όλης της ύλης διάλογο με απώτερο στόχο την πακετοποίηση των ζητημάτων, περιλαμβάνοντας στο βάθος και την Κύπρο. Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, αυτό που φαίνεται να ανησυχεί είναι το ενδεχόμενο πακετοποίησης. Η τακτική αυτή κρίνεται ως άκρως επικίνδυνη καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος φαίνεται πως, για να πετύχει τον στόχο του, δεν αποκλείει ακόμη και τη σύγκρουση. Οι πολιτικές παρεμβάσεις θα συνεχιστούν παρά τα εμπόδια από πλευράς Τουρκίας. Ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να επιβάλει τους σχεδιασμούς του αναλαμβάνοντας υψηλό ρίσκο. Εάν η Ε.Ε. κάνει πίσω, τότε θα στρώσει τον δρόμο προς την Άγκυρα να εκπληρώσει τις επεκτατικές επιδιώξεις της.

Έπεται συνέχεια στην αμερικανική παρέμβαση

Η παρέμβαση των Αμερικανών και μάλιστα στο επίπεδο του Ντόναλντ Τραμπ έγινε καθώς στην Ουάσινγκτον δεν θέλουν να… σκάσει η βόμβα, με ένα επεισόδιο Ελλάδος και Τουρκίας, πριν τις προεδρικές εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου. Όπως πληροφορούμαστε, η αμερικανική παρέμβαση δεν εξαντλείται στις τηλεφωνικές επικοινωνίες. Έπονται κι άλλες κινήσεις εντός της εβδομάδος. Την ίδια ώρα, πάντως, η Άγκυρα θεωρεί πως οι κατάλληλες συνθήκες για την ίδια θα είναι τώρα, πριν τις εκλογές στις ΗΠΑ.

Κίνηση προς την κατεύθυνση ανοίγματος της κλειστής περιοχής της Αμμοχώστου ενδέχεται να κάνει η τουρκική πλευρά πριν την παράνομη ψηφοφορία στα κατεχόμενα, που χρονικά τοποθετείται στις 11 Οκτωβρίου. Πληροφορίες αναφέρουν πως με βάση τις οδηγίες που έδωσε η Άγκυρα προς αξιωματούχους του κατοχικού καθεστώτος και κυρίως προς τον Τατάρ, που επισκέφθηκε την Τουρκία, είναι να γίνουν βήματα πριν τις ψευδοεκλογές και να κλιμακωθούν στη συνέχεια. Ως πρώτο βήμα θεωρείται η αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί τις περιουσίες η λεγόμενη επιτροπή περιουσιών.

Με βάση τις πληροφορίες αυτές, κυρίως όμως για τα όσα ενδεχομένως να γίνουν μετά την 11η Οκτωβρίου, η Λευκωσία έχει κινητοποιηθεί προς κάθε κατεύθυνση. Στα πλαίσια αυτά στο υπουργείο Εξωτερικών έχουν κληθεί διαδοχικά τα Ηνωμένα Έθνη ενόψει και της τηλεφωνικής επικοινωνίας του Προέδρου Αναστασιάδη με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Χωριστά κλήθηκαν οι πρεσβευτές των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενώ την περασμένη Παρασκευή ενημερώθηκαν σε κοινή συνάντηση και οι πρέσβεις των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το τέλος του Κυπριακού

Η Λευκωσία, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, έχει ξεκαθαρίσει προς τους πρέσβεις πως εάν γίνει αυτή η κίνηση από την πλευρά της Τουρκίας, τότε θα είναι το τέλος των προσπαθειών στο Κυπριακό στη συμφωνημένη βάση λύσης. Είναι προφανές, όπως συναφώς υποδεικνύεται, πως τελειώνουν και οι συζητήσεις για το εδαφικό, καθώς το θέμα της Αμμοχώστου ήταν πάντα ψηλά στην ατζέντα και καθόριζε πολλά.

Για την Κυπριακή Δημοκρατία είναι σαφές πως η Άγκυρα προωθεί ήδη την υλοποίηση του σχεδίου Β, το οποίο εντάσσεται στον ευρύτερο σχεδιασμό για έλεγχο της περιοχής και πλήρους επικράτησής της. Η αναφορά του εξ απορρήτων του Ερντογάν, Ιμπραχΐμ Καλίν, για συζήτηση-πακέτο του Βαρωσιού και των ενεργειακών δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία. Αυτή, βέβαια, η τοποθέτηση μπορεί να τύχει πολλαπλής ανάγνωσης.

Ενδεχομένως να εννοεί η τουρκική πλευρά πως συζητά το Βαρώσι βάζοντας με τη συναίνεση της ελληνικής πλευράς χέρι στα ενεργειακά. Γι’ αυτό και εκβιάζουν τώρα με τον εποικισμό της περίκλειστης περιοχής. Ενδεχομένως να προχωρήσουν να ανοίξουν την περίκλειστη περιοχή, να την εποικίσουν και στη συνέχεια, έχοντας αυτό το τετελεσμένο, να συζητήσουν για μια φόρμουλα επιστροφής Ελληνοκυπρίων σε συνδυασμό και με τα ενεργειακά, δηλαδή τη συνδιαχείριση. Εκείνο πέρα από τις όποιες ερμηνείες προκύπτει είναι πως η Τουρκία είναι αποφασισμένη να προχωρήσει με την Αμμόχωστο -χωρίς αρχικά να το συνδέει με άλλες πτυχές- και το μόνο που μένει είναι η διαχείριση των όποιων αντιδράσεων.