Κολλημένη η διαπραγμάτευση στο Μακεδονικό

Με κριτήριο να μην φορτωθεί την ευθύνη του συνεχιζόμενου αδιεξόδου στο Μακεδονικό κινούνται και Αθήνα και Σκόπια. Οι διαπραγματεύσεις Κοτζιά-Ντιμιτρόφ, με την παρουσία ή όχι του Νίμιτς, έχουν κολλήσει στον πυρήνα του προβλήματος. Οι δύο πλευρές έχουν κατ’ αρχήν συμφωνήσει σε σύνθετο όνομα (ως πιθανότερο εμφανίζεται το Άνω Μακεδονία). Υπήρξε, όμως, διαφωνία για την εκφορά του. Η Αθήνα ζητούσε το όνομα να είναι μόνο στα σλαβικά, ενιαίο και αμετάφραστο, ενώ τα Σκόπια αποδέχονταν να είναι δύο λέξεις και να μεταφράζεται.

Η δεύτερη και σημαντικότερη διαφωνία αφορά στο εύρος χρήσης του ονόματος. Η ελληνική πλευρά θέτει ως όρο το “Άνω Μακεδονία” να είναι το επίσημο όνομα του γειτονικού κράτους για όλες τις χρήσεις (και για το εξωτερικό και για το εσωτερικό). Οι Σλαβομακεδόνες αποδέχονται αυτό το όνομα μόνο για διεθνή χρήση. Επιμένουν στο εσωτερικό να χρησιμοποιούν το σημερινό συνταγματικό όνομα “Δημοκρατία της Μακεδονίας”.

Ο Κοτζιάς επιχείρησε στις διαπραγματεύσεις να εξασφαλίσει το “για όλες τις χρήσεις”, προσφέροντας ως αντάλλαγμα το όνομα του κράτους να είναι δύο λέξεις και να μεταφράζεται, όπως απαιτούσαν τα Σκόπια. Ο Ντιμιτρόφ, όμως, απέρριψε την πρόταση, αναγορεύοντας τη διατήρηση της συνταγματικής ονομασίας (“Δημοκρατία της Μακεδονίας”) σε κόκκινη γραμμή. Επιχειρηματολογώντας, μάλιστα, επικαλέσθηκε και το γεγονός ότι η κυβέρνηση Ζάεφ δεν διαθέτει την αναγκαία κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να αλλάξει το Σύνταγμα.

Σε μία προσπάθεια να παρακάμψει αυτό το εμπόδιο, ο Κοτζιάς έχει ρίξει στο τραπέζι την πρόταση για τη σύναψη ενός Διεθνούς Συμφώνου (με κύρωση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ), το οποίο να προβλέπει σαφώς ότι το όνομα “Άνω Μακεδονία” θα είναι για όλες τις χρήσεις. Η κυβέρνηση Ζάεφ συμφωνεί στην υπογραφή Διεθνούς Συμφώνου, αλλά αρνείται αυτό να προβλέπει σαφώς πως το συμφωνηθέν όνομα “Άνω Μακεδονία” θα είναι και για εσωτερική χρήση. Ο Ζάεφ προβάλλει στους συνομιλητές του το επιχείρημα πως μία τέτοια συμφωνία δεν μπορεί να περάσει στο δημοψήφισμα, για τη διεξαγωγή του οποίου έχει δεσμευθεί.

Σλαβομακεδονική ανελαστικότητα

Ουσιαστικά, τα Σκόπια δηλώνουν πως αποδεχόμενα για διεθνή χρήση το “Άνω Μακεδονία” έχουν εξαντλήσει τα όρια υποχώρησής τους. Εκτός από το ζήτημα του εύρους χρήσης, αρνούνται να κάνουν βήμα πίσω και στο ζήτημα της ταυτότητας (όνομα ιθαγένειας, και γλώσσας). Αυτό αποτελεί το δεύτερο σημείο, όπου καταγράφεται αγεφύρωτο χάσμα.

Ο Νίμιτς έχει καταθέσει –υπό μορφή ερωτήματος– κάποιες συμβιβαστικές ιδέες, οι οποίες, όμως, κρίνονται από την ελληνική πλευρά παντελώς ανεπαρκείς. Είναι αξιοσημείωτο πως και στην τελευταία αυτή συνάντηση επιβεβαιώθηκε πως με την πάροδο του χρόνου η σλαβομακεδονική πλευρά επιδεικνύει μία ανελαστικότητα στις διαπραγματεύσεις.

Στην Αθήνα ενισχύεται πλέον η εντύπωση πως η κυβέρνηση Ζάεφ δεν είναι τουλάχιστον σ’ αυτή τη φάση διατεθειμένη να κάνει το μεγάλο βήμα που θα επιτρέψει τη σύναψη συμφωνίας. Η εκτίμηση που διαμορφώνεται είναι πως στα Σκόπια ελπίζουν πως η αποτυχία εξεύρεσης λύσης, η οποία δεν επιτρέπει την πρόσκληση για ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, θα στρέψει τις δυτικές πιέσεις προς την Αθήνα.

Για την ακρίβεια, παρά το γεγονός ότι έχει και η σλαβομακεδονική πλευρά δεχθεί πιέσεις, της έχει διαμηνυθεί πως το Βερολίνο θα διασυνδέσει ατύπως τις διαπραγματεύσεις για το μεταμνημονιακό καθεστώς με την επίλυση του Μακεδονικού. Με άλλα λόγια, στα Σκόπια προσδοκούν πως θα χάσουν αυτό το τρένο, αλλά θα καταφέρουν να επιβιβασθούν στο επόμενο και με καλύτερους όρους όσον αφορά το περιεχόμενο της συμφωνίας.

Επαρχιωτισμός και σπατάλη χρημάτων

Στην πραγματικότητα, για μία ακόμα φορά οι Σλαβομακεδόνες αδυνατούν να υπερβούν τον επαρχιωτισμό τους και να συνειδητοποιήσουν τον συσχετισμό δυνάμεων και τα εμπλεκόμενα διεθνή συμφέροντα. Η συγκυρία, άλλωστε, χαρακτηρίζεται από ρευστές διεθνείς ισορροπίες, οι οποίες δεν επιτρέπουν ασφαλείς προβλέψεις και σχεδιασμούς.

Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής επιλογής τους, πάντως, τα Σκόπια συγκρότησαν την “Ομάδα Οχρίδα”, η οποία αποτελείται από πρώην δυτικούς αξιωματούχους. Προσδοκούν πως θα λειτουργήσει ως αποτελεσματικό λόμπι στις δυτικές πρωτεύουσες με σκοπό να κερδίσουν το παιχνίδι επίρριψης των ευθυνών και στη μέγγενη να βρεθεί η Ελλάδα και όχι η ΠΓΔΜ. Το μόνο που θα επιτύχουν είναι να σπαταλήσουν χρήματα, δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες δεν είναι δα και τόσο εθελοντές!

Όλα δείχνουν, πάντως, πως η ελληνική κυβέρνηση δεν πρόκειται να υποχωρήσει. Ο Τσίπρας έχει πάρει το μήνυμα από τα συλλαλητήρια και δεν θα διακινδυνεύσει να έλθει σε μετωπική σύγκρουση με τη μεγάλη πλειονότητα του εκλογικού σώματος. Ειδικά όταν έχει ανοικτό και δύσκολο μέτωπο με την Τουρκία και βεβαίως την απροθυμία των δανειστών να υποστηρίξουν με πράξεις το αφήγημα της καθαρής εξόδου από το Μνημόνιο.

Ψηλά ο πήχης

Προβλήματα μπορούν να προκύψουν και στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ από μία συμφωνία η οποία δεν θα έχει εξασφαλίσει τα δύο κρίσιμα: πρώτον ότι η σύνθετη ονομασία θα είναι για χρήση και στο εσωτερικό και δεύτερον ότι θα πρέπει να αλλάξουν και τα ονόματα της ιθαγένειας και της γλώσσας. Μπορεί η μεγάλη πλειονότητα των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ να μην έχει πρόβλημα, αλλά υπάρχει μία μειονότητα, η οποία έχει διαμηνύσει πως μόνο υπό αυτούς τους όρους θα υπερψηφίσει συμφωνία για σύνθετη ονομασία.

Η δημόσια διαφοροποίηση ενός ικανού αριθμού βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στην υπόθεση του νομοσχεδίου για την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα δεν θα προκύψει μόνο από τους ΑΝΕΛ, αλλά υπό προϋποθέσεις και εσωκομματικά. Αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος που ο πρωθυπουργός δεν είναι πολύ πρόθυμος να επιδιώξει συμφωνία.

Το πρόβλημα, άλλωστε, το έχουν τα Σκόπια κι όχι εμείς. Το Μαξίμου ακολούθησε αρχικά τη γραμμή Κοτζιά, αλλά από ένα χρονικό σημείο και πέρα επέβαλε στον υπουργό Εξωτερικών να υψώσει τον πήχη. Στην πραγματικότητα οι διαπραγματεύσεις έχουν τελειώσει από τον Φεβρουάριο, με την έννοια ότι από τότε έχουν γίνει σαφείς οι διαφορές, χωρίς να έχει μεσολαβήσει ουσιαστική πρόοδος.

Όλα δείχνουν, λοιπόν, πως αυτός ο γύρος των διαπραγματεύσεων θα λήξει άκαρπος και πως ο επόμενος θα διεξαχθεί πιθανότατα μετά τις ελληνικές εκλογές. Το μόνο που ανησυχεί την ελληνική πλευρά είναι μήπως ο Νίμιτς υποβάλει την τελευταία στιγμή πρόταση, με σκοπό να στριμώξει την Αθήνα στο παιχνίδι των εντυπώσεων. Το έχει πράξει, άλλωστε, δύο φορές στο παρελθόν, το 2005 και λίγο πριν τη σύνοδο του Βουκουρεστίου το 2008.