Κυπριακό: Ένα ευρωπαϊκό σχέδιο η νέα δυνατότητα στην επόμενη Πενταμερή

Η Πενταμερή άτυπη διάσκεψη στη Γενεύη για το Κυπριακό διαβάστηκε από πολλούς έγκριτους αναλυτές ως επικίνδυνη αποτυχία. Και αυτό γιατί, η ελληνοκυπριακή ανεκτικότητα και υποχωρητικότητα που προηγήθηκε επέτρεψε στην Τουρκία να θέσει ζήτημα δύο ξεχωριστών κρατών και, παρά την απόρριψη της πρότασής της, να διαμορφώσει υποθήκη για την αναζήτηση μιας νέας βάσης επίλυσης του Κυπριακού.

Η άποψη αυτή συνοδεύεται από πολυδιάστατα ισχυρά επιχειρήματα πολιτικού, ιστορικού, γεωπολιτικού, ακόμη και νομοτεχνικού χαρακτήρα που σχετίζονται  με την κατευναστική έξη και σε εγγενή φοβικά σύνδρομα της ελληνικής και της ελληνοκυπριακής πλευράς, και περιλαμβάνουν  ιστορικές αναφορές στην χρόνια επεκτατική τουρκική στρατηγική στο Κυπριακό και στον ελλαδικό χώρο.

Προς επίρρωση αυτών των θέσεων επισημαίνεται ο ύπουλος ρόλος της Βρετανίας, αλλά και το δημοσίευμα του BBC World Service, σύμφωνα με το οποίο ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Ντομινίκ  Ράαμπ παρουσίασε δύο προτάσεις: μία για αποκεντρωμένη ομοσπονδία και εναλλακτικά μία που προέβλεπε αμοιβαία αναγνώριση των κοινοτήτων και να είναι η «Βόρεια Κύπρος» μέρος της ΕΕ, αλλά να μην έχει διεθνή αναγνώριση. Το δημοσίευμα ανασκευάστηκε βέβαια στη συνέχεια με τον εκπρόσωπο του Foreign Office να δηλώνει ότι «το Ηνωμένο Βασίλειο πιστεύει πως η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία είναι ένα αρκετά ευρύ πλαίσιο, ώστε αμφότερες οι πλευρές να εκπληρώσουν τις αντίστοιχες επιδιώξεις τους».

Νέα δεδομένα, άλλη ανάγνωση

Παρ΄ όλα αυτά, η αποτυχία της Γενεύης και του Γκουτιέρες δημιουργεί νέα δεδομένα που μπορούν να διαβαστούν αλλιώς, καθώς, στην περιρρέουσα συγκυρία, οι αλλαγές συσχετισμών διαμορφώνουν ένα ρευστό μεν, αλλά ίσως ευνοϊκό περιβάλλον για τις ελληνοκυπριακές και ελληνικές επιδιώξεις. Επιδιώξεις που θα μπορούσαν να καταστούν υπό όρους και ευρωπαϊκές. Βεβαίως υπάρχει μια λεπτή ισορροπία που σχετίζεται με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Όμως,

Πρώτον, απορρίφθηκε ξεκάθαρα η προσπάθεια για τη δημιουργία δύο κρατών, γεγονός που εξέθεσε την τουρκοκυπριακή πλευρά και την Άγκυρα, καθώς επανεπιβεβαιώθηκαν οι δεσμευτικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για αναζήτηση λύσης στο πλαίσιο μιας Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.

Δεύτερον, η Ουάσιγκτον και στη συνέχεια το Βερολίνο απέρριψαν ωμά την πρόταση των δύο κρατών, ενώ η πρώτη διαφαίνεται ότι τελεί σε τροχιά ριζικής διόρθωσης της γεωπολιτικής της αντίληψης για την Τουρκία, καθώς έχει πεισθεί, πως αυτή έχει πάρει οριστικά τον δρόμο του πολιτικού Ισλάμ. Παρενθετικά, η κορυφαία τουρκική τράπεζα Halkbank δικάζεται στις ΗΠΑ για την επιχείρηση παράκαμψης των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν και για εμπλοκή του Ερντογάν.

Τρίτον, είναι πλέον οφθαλμοφανές ότι στις διαπραγματεύσεις της Ελβετίας έχει εδραιωθεί, ήδη από το 2017, η αίσθηση πως η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται για την τύχη των Τουρκοκυπρίων, αλλά μόνο για την εκεί στρατιωτική παρουσία της.

Τέταρτον, ΗΠΑ και ΝΑΤΟ φέρονται θορυβημένοι, καθώς η Ρωσία προσφέρεται να μεσολαβήσει μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας στη διαμάχη για την Κύπρο.

Πέμπτον, διαμορφώνεται ένα εντελώς νέο σκηνικό στην Εγγύς Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο, που έχει αντι-τουρκικό πρόσημο.

Έκτον, η αποτυχία του Γκουτιέρες και η παραλαβή του τουρκικού ντοκουμέντου δημιουργεί ένα προηγούμενο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από την ελληνοκυπριακή πλευρά, όπως θα δούμε παρακάτω.

Έβδομον, κανείς δεν επιθυμεί την τουρκοποίηση και κατ΄ επέκταση την ισλαμοποίηση της Κύπρου: ούτε οι Αμερικανοί, ούτε οι Άραβες, ούτε οι Ρώσοι, ούτε οι Κινέζοι και κυρίως ούτε οι Ευρωπαίοι. Συνεπώς, η αποτυχία της Γενεύης ενέχει και μια θετική δυναμική. Η καταστροφή δεν επήλθε και ο άνεμος φαίνεται να γύρισε.

Πέντε πυλώνεςγια το Κυπριακό

Η μέχρι τώρα πορεία του Κυπριακού τελούσε υπό την ομηρεία ψευδαισθήσεων και στρουθοκαμηλικών καταστάσεων, αλλά κυρίως ενός χυδαίου παιγνίου δήθεν ισορροπιών. Όλα αυτά έχουν καταρρεύσει με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο και τα δυτικά κέντρα σκέψης και αποφάσεων είναι καιρός να δουν την πραγματικότητα ως έχει. Το Κυπριακό πρέπει να επαναορισθεί σε γενικές γραμμές ως εξής:

1. Η Κύπρος είναι μία και ενιαία. Απελευθερώθηκε από την βρετανική αποικιοκρατία με τους αγώνες των Ελληνοκυπρίων που αποτελούν ιστορικά την πλειοψηφία στο νησί. Άλλωστε, η οθωμανική Τουρκία είχε πουλήσει την Κύπρο στους Άγγλους το 1878, η οποία και ενσωματώθηκε στη Βρετανική Αυτοκρατορία την περίοδο 1923-25. Οι Κύπριοι συμμετείχαν στην εθνική παλιγγενεσία (αφοπλίστηκε ο πληθυσμός από τους Οθωμανούς, ενώ χιλιάδες Κύπριοι πήραν μέρος στον Αγώνα κλπ). Οι Κύπριοι συμμετείχαν και στους δύο παγκοσμίους πολέμους. Από την αυγή του 20ου αιώνα διεκδικούσαν την ένωση με την Ελλάδα, όμως οι διεθνείς σκοπιμότητες δεν το επέτρεψαν.
2. Οι λόγοι που ενεργοποίησαν την “τουρκική εγγύηση” δεν υφίστανται εδώ και δεκαετίες. Η δημοκρατική νομιμότητα είναι δεδομένη. Τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής πρέπει να αποχωρήσουν άμεσα, διότι δεν αντλούν από πουθενά νομιμότητα.
3. Η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία εγγυάται την ισοτιμία και την ισονομία των τουρκικής καταγωγής κατοίκων της χώρας.
4. Έδαφος της Κύπρου, δηλαδή της ΕΕ, τελεί υπό την κατοχή τουρκικών στρατευμάτων.
5. Το Κυπριακό δεν χρειάζεται επίλυση. Αποβολή του στρατού κατοχής χρειάζεται και ενεργοποίηση του κοινοτικού κεκτημένου. Το ζήτημα των εποίκων πρέπει να αντιμετωπισθεί στο πλαίσιο του μεταναστευτικού.
6. Μια χώρα του ΝΑΤΟ (Τουρκία) δεν μπορεί να κατέχει τμήμα χώρας της ΕΕ.
7. Το Κυπριακό πρέπει να διευθετηθεί σε επίπεδο ΝΑΤΟ και ΕΕ για λόγους ηθικούς, γεωστρατηγικούς και γεωοικονομικούς.

Αναγκαία η αποβολή της Βρετανίας

Το Κυπριακό Ζήτημα είναι κατασκευή του βρετανικού Foreign Office κατά την αποχώρηση του αποικιοκρατικού καθεστώτος, το οποίο υποχρεώθηκε σε απόσυρση μετά την αντίσταση των Ελλήνων. Η Βρετανία κέρδισε μία τεράστια στρατιωτική βάση και ένα “αιώνιο” πρόβλημα προς διαχείριση και μόχλευση υπέρ των συμφερόντων της.

Η Βρετανία αποβλέπει στην διατήρηση της στρατιωτικής βάσης και των “κυρίαρχων εδαφών” της, μέρος των οποίων ήδη έχει διαμηνύσει ότι μπορεί να αποδώσει στους Κυπρίους, προκειμένου να καταλήξουν ως προς το Εδαφικό. Αυτό είναι ένα πρώτης τάξεως άλλοθι για τον Ερντογάν που επιδιώκει την διατήρηση της τουρκικής βάσης,  την οποία τελευταία ενισχύει και μεγαλώνει. Συνεπώς, η βρετανική βάση είναι ένα από τα κλειδιά της επίλυσης του Κυπριακού και μέχρι τώρα βάζαμε το κεφάλι στην άμμο…

Δυστυχώς, παρά τις τότε κραυγές μας, η ελληνοκυπριακή πλευρά, αλλά και η Αθήνα, δεν εκμεταλλεύτηκε τις διαπραγματεύσεις για το Brexit υπέρ της ευρωπαϊκής Κύπρου. Τότε χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία. Από το 2018 έχουμε αναρωτηθεί, αν είναι η Βρετανία εχθρός της Ελλάδας; Το ερώτημα είναι προφανώς ρητορικό δεδομένου ότι στους δύο παγκόσμιους πολέμους η Ελλάδα και η Βρετανία ήταν σύμμαχοι και έκτοτε συνυπάρχουν στο ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο στον 21ο αιώνα να πει κανείς «ναι, η Βρετανία είναι εχθρός της Ελλάδας», αλλά μπορεί να πει πως δεν είναι δα και …φίλη.

Η Βρετανία πρέπει να θυσιάσει τη βάση της και τα “δικαιώματά” της χάριν των δυτικών συμφερόντων και της ασφάλειας. Δηλαδή, να παραδώσει τη βάση στην Κυπριακή Δημοκρατία και ενδεχομένως αυτή στο ΝΑΤΟ για 50 χρόνια….

Μια πρόταση υψηλής πολιτικής

Βέβαια, τα πράγματα δεν γίνονται μόνα τους. Θέλει πολύ διπλωματική δουλειά και σχεδιασμό, αλλά κυρίως μια βαρβάτη έξυπνη πρόταση από την ελληνοκυπριακή πλευρά, με ελληνική συνδρομή στο ΝΑΤΟ. Ένα “ευρωπαϊκό” σχέδιο ελληνικής ιδιοκτησίας που να  στηρίζεται στο γεγονός ότι τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, άρα και της Ευρωπαϊκής Ένωσης τελεί υπό τουρκική κατοχή.

Οι “εγγυήσεις” πρέπει να αντικατασταθούν από το κοινοτικό κεκτημένο, αφού η Κύπρος είναι μέλος πλέον της ΕΕ. Στην ουσία η ΕΕ έχει υποχρέωση να απελευθερώσει του Τουρκοκυπρίους από τον τουρκικό ζυγό. Το ζήτημα της ΑΟΖ Κύπρου-Τουρκίας πρέπει να αντιμετωπισθεί σε μια νέα συνθήκη με τους όρους του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Η συμφωνία μπορεί να συνοδεύεται από ένα deal συμμετοχής της Τουρκίας με 5% στις εταιρείες που θα εκμεταλλεύονται το φυσικό αέριο και ένα 5% οι τουρκοκυπριακοί δήμοι.

Ένα τέτοιο άτυπο σχέδιο μπορεί να αποτελέσει  αντικείμενο διαβουλεύσεων εντός της ΕΕ και ίσως προς τις ΗΠΑ, αλλά πρέπει να υπάρχει γραμμένο στο συρτάρι της ελληνοκυπριακής πλευράς στον επόμενο γύρο της Γενεύης. Αν οι Τούρκοι ή οι Βρετανοί κάνουν κάποιο καινούργιο φάουλ, τότε, η ελληνοκυπριακή πλευρά μπορεί να το ενεχειρίσει στον Γκουτιέρες ως μια ευρωπαϊκή πρόταση που μπορεί να έχει τον χαρακτήρα του take it or leave it. Αλλιώς η ΕΕ κηρύσσει  τα Κατεχόμενα ως κατοχή από εχθρική δύναμη…