Κυπριακό: Η αδιέξοδη πορεία της Λευκωσίας και η απούσα ΕΕ

Μιας και ξεκίνησε μια συζήτηση για το τι έγινε και τι όχι στο Κυπριακό, με αφορμή τη δημοσίευση των απόρρητων πρακτικών του Κραν Μοντάνα, θα ήταν καλό να υπάρξει μια γενικότερη θεώρηση σε σχέση με τη διαχρονική διαχείριση του εθνικού θέματος. Ποιοι ήταν οι χειρισμοί από το 1974 και εντεύθεν, ποια η τακτική και το αφήγημα που διαμορφώθηκε και πού φθάσαμε σήμερα. Και πρωτίστως πώς προχωρούμε.

Μετά από τη στρατιωτική ήττα, οι επιλογές που έγιναν ήταν σπασμωδικές, απουσίαζε ο σχεδιασμός. Η προσπάθεια επίτευξης μιας συμφωνίας στηρίχθηκε σε μια λογική συνεχών υποχωρήσεων. Θεωρήθηκε πως αυτή η τακτική θα έπειθε την κατοχική δύναμη να συνεργασθεί. Οι συζητήσεις ξεκίνησαν από την αρχή σε λανθασμένη βάση καθώς είχαν σχεδόν εξαφανίσει την ουσία του προβλήματος, ως θέματος εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής.

Όλα αυτά τα χρόνια δοκιμάσθηκε η τουρκική απληστία και η απλοχεριά κάποιων στην ελληνική πλευρά. Η τακτική του καλοπιάσματος της Τουρκίας, συνοδευόταν με κινήσεις προσέγγισης στις τουρκικές θέσεις. Και ο χορός αυτός ξεκίνησε νωρίς μετά την εισβολή. Και το αποτέλεσμα τούτου ήταν να αποθρασύνεται το θηρίο και να ζητά αχόρταγα κι άλλα δώρα.

Ο μεγάλος συμβιβασμός, όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, η ομοσπονδία (μετέπειτα ΔΔΟ), η οποία ήταν επιδίωξη της Τουρκίας, των Βρετανών και των Αμερικανών –πριν την ανεξαρτησία– και έτυχε στη συνέχεια επεξεργασίας τη δεκαετία του 1960, εξελίχθηκε σε ένα μόρφωμα, με πολλές στρεβλώσεις και χωριστικές ρυθμίσεις. Ρυθμίσεις διαχωρισμού και διακρίσεων. Η ελληνική πλευρά έχει καταστεί αιχμάλωτη “δεσμεύσεων” που είναι μονομερείς.

Οι μη δεσμεύσεις της Άγκυρας

Στην αντίπερα όχθη, η Άγκυρα δεν δεσμεύεται. Διασφαλίζει ό,τι την εξυπηρετεί και στέλνει στα αζήτητα τα υπόλοιπα. Άλλωστε ο στόχος της κατοχικής δύναμης ήταν και παραμένει ο πλήρης έλεγχος της Κύπρου και μέσω αυτού, να υλοποιήσει ευρύτερους επεκτατικούς σχεδιασμούς. Η Κύπρος παραμένει για την Τουρκία προνομιακό φιλέτο. Και σε αυτή την επιδίωξη χρησιμοποιούνται ως όχημα οι Τουρκοκύπριοι, για τους οποίους η Άγκυρα δεν δίνει δεκάρα.

Τους χρησιμοποιεί γιατί είναι χρήσιμοι για την επίτευξη των στόχων. Είναι γι’ αυτό που επείγει η αλλαγή πολιτικής. Η επιλογή 47 χρόνια μετά είναι, συνέχιση μιας αδιέξοδης πορείας, που καθίσταται και επικίνδυνη, καθώς με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εδραιώνει τα κατοχικά δεδομένα, ή αλλαγή πορείας με ανατροπές. Η μια πολιτική έχει δοκιμαστεί και απέτυχε.

Η διαμόρφωση μιας νέας στρατηγικής δεν είναι ένα εύκολο εγχείρημα, αλλά επείγει καθώς κάθε ημέρα που περνά εδραιώνεται η τουρκική παρουσία και αναβαθμίζονται οι αξιώσεις της κατοχικής δύναμης. Η Άγκυρα πλέον κινείται σε λογικές που οδηγούν σε πιεστικά εκβιαστικά διλήμματα: Είτε θα γίνουν αποδεκτοί οι όροι της, που ικανοποιούνται και με ένα μοντέλο συνομοσπονδίας (έλεγχος ολόκληρης της Κύπρου, πρόσβαση στην Ε.Ε. και στο φυσικό πλούτο) είτε ενσωμάτωση, προσάρτηση ή ταϊβανοποίηση των κατεχομένων.

Στην πορεία του Κυπριακού δοκιμάσθηκαν πολλοί “καταλύτες”. Δημιουργούνταν κίνητρα για την Τουρκία, όπως η ευρωπαϊκή πορεία, εσχάτως και το θέμα του φυσικού αερίου. Ποιο το αποτέλεσμα; Τα ευρωπαϊκά έχουν μπει στον “πάγο” καθώς η Τουρκία αξίωσε αλά κάρτ πορεία ένταξης ενώ στο φυσικό αέριο θέλει κυρίαρχο ρόλο και λόγο. Συνεπώς, ούτε τα κίνητρα δεν αποδίδουν.

Μία πολιτική για τους Τουρκοκύπριους

Σε αυτή την αλλαγή πορείας χρήσιμη/ απαραίτητη είναι η συμβολή/ εμπλοκή των Τουρκοκυπρίων αλλά και της Ε.Ε., στο βαθμό που θα αποφασίσει επιτέλους να παίξει ρόλο.
Είναι κοινά αποδεκτό πως η Κυπριακή Δημοκρατία ουδέποτε είχε ολοκληρωμένη πολιτική για τους Τουρκοκύπριους. Μόνο περιστασιακά και ευκαιριακά. Μια ολοκληρωμένη πολιτική θα τους οδηγήσει στην επανένταξη στην Κυπριακή Δημοκρατία και την ενίσχυση των προσπαθειών για απαλλαγή από την Τουρκία.

Ακόμη και ψυχρά συμφεροντολογικά να το αντιμετωπίσουν, η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ο σωστός δρόμος, που τους εξυπηρετεί καλύτερα. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με το γνωστό διπλοπόρτι. Δηλαδή και Κυπριακή Δημοκρατία (προνόμια, Ε.Ε.) και Τουρκία (“ασφάλεια”, εμβάσματα κ.λπ.).

Χρειάζεται, συνεπώς, μια πολιτική για τους Τουρκοκύπριους, η οποία θα στηρίζεται στην ανάγκη κοινής πορείας και κοινής λειτουργίας του κράτους με βάση τη δημοκρατία και όχι την εθνική προέλευση, που χρησιμοποιείται για τον διαχωρισμό και την συντήρηση του εθνικισμού. Τα γνωστά επαναπροσεγγιστικά που διαιωνίζουν τον διαχωρισμό στο όνομα των κλισέ συνθημάτων και των ταμπελών, εξυπηρετούν τις λογικές της πλάι-πλάι διαβίωσης.

Σε ό,τι αφορά την Ε.Ε. τα θέματα είναι μεν περίπλοκα, καθώς υπάρχουν πολλά και ισχυρά συμφέροντα, όμως θα πρέπει να φθάσουμε στο διά ταύτα. Θέλουν κράτος-μέλος, που θα επηρεάζει λόγω των ρυθμίσεων που θα υιοθετήσει την ομαλή λειτουργία της Ένωσης; Θέλουν ένα κράτος-μέλος, το οποίο θα ελέγχει η Τουρκία; Η Φρεντερίκα Μογκερίνι το ανέφερε στο Κραν Μοντάνα. Δεν μπορεί η Ε.Ε. να δεχθεί εγγυήσεις και μονομερές δικαίωμα επέμβασης. Προφανώς και δεν θα δέχεται πρόνοιες που θα παραβιάζουν δημοκρατικά δικαιώματα, όσο κι εάν ο κύκλος… τετραγωνιστεί.