Κύπρος: Προς δύο κράτη διολισθαίνει η Γραμματεία του ΟΗΕ

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καθορίσει ένα νέο σημείο εκκίνησης για το Κυπριακό. Γυρίζουν σελίδα και καθορίζουν μια νέα εικόνα, που αναδεικνύει τη συνεργασία δύο οντοτήτων, οι οποίες λειτουργούν παράλληλα και δίπλα- δίπλα. Στη βάση αυτή, ο Διεθνής Οργανισμός φαίνεται να στοχεύει να βρεθεί «κοινό έδαφος», μεταξύ των εκατέρωθεν θέσεων. Της θέσης της ελληνικής πλευράς για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία και της τουρκικής για δυο κράτη. Η μη αναφορά σε πάγιες αποφάσεις του Διεθνούς Οργανισμού επιβεβαιώνει πως το Κυπριακό κινείται πλέον στην τροχιά μιας μορφής συνομοσπονδίας, σε τροχιά δύο κρατών.

Οι δύο εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, για το Κυπριακό και την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, που κατατέθηκαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας καθορίζουν το πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα αντιμετωπίζεται εφεξής το Κυπριακό. Δεν είναι τα πιο πάνω αποτέλεσμα μόνο πληροφόρησης, αλλά προσεκτικής ανάγνωσης των δυο εκθέσεων.

Τι προκύπτει, μεταξύ άλλων; Πρώτο, αποφεύγεται επιμελώς σε κάθε αναφορά στη βάση λύσης. Δεύτερο, αναδεικνύει τον ρόλο και τη σημασία των Τεχνικών Επιτροπών, αφήνοντας να εννοηθεί πως αποτελούν τη μόνη οδό σήμερα για να συντηρηθεί μια επικοινωνία μεταξύ των δύο πλευρών. Σημειώνεται πως υπάρχει συναίνεση των εμπλεκομένων να εστιάσουν την προσοχή στις Τεχνικές Επιτροπές, λόγω της απουσίας διαδικασίας διαπραγμάτευσης.

Δεν είναι, όμως, μόνο για συντήρηση της διαδικασίας, της επικοινωνίας, που αξιοποιούν τις Τεχνικές Επιτροπές, αλλά για συνεργασία δύο οντοτήτων. Όχι τυχαία γίνεται αναφορά σε «διμερείς συμφωνίες». Αυτές οι νέες συμφωνίες, όπως αναφέρεται, περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, προκαταρκτική μελέτη για τη διαχείριση των δικοινοτικών απορριμμάτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, την ίδρυση παραρτήματος της Κοινής Αίθουσας Επαφής στο δικοινοτικό χωριό Πύλα για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Το σίγουρο είναι πως οι συζητήσεις γίνονται σε ένα διμερές καθεστώς και τούτο παραπέμπει σε δύο οντότητες. Όχι μόνο σε αυτές τις εκθέσεις αλλά και σε προηγούμενες προτάσσεται το θέμα της διαμόρφωσης μηχανισμού για επίλυση θεμάτων καθημερινότητας.

Ο κ. Στιούαρτ και η ζημιά

Τρίτο, για το θέμα της Αμμοχώστου, παρά τις όποιες διαβεβαιώσεις των αξιωματούχων του Διεθνούς Οργανισμού, υπάρχει ξεκάθαρη προσπάθεια υποβάθμισης των τουρκικών παράνομων ενεργειών και προκλήσεων. Για να μην ενοχληθεί η κατοχική Τουρκία, η ομάδα του ΟΗΕ που έχει συντάξει τις εκθέσεις (στην Κύπρο και στη Νέα Υόρκη), επέλεξε να υιοθετήσει μια σύντομη επανάληψη αναφορών, που περιέχονταν σε προηγούμενες (εκθέσεις). Είναι σαφές πως το λεκτικό που υιοθετήθηκε ενθαρρύνει την τουρκική πλευρά να συνεχίσει την τακτική της επιβολής νέων τετελεσμένων στην περιοχή.

Τέταρτο, τα Ηνωμένα Έθνη για πρώτη φορά κάνουν ευθέως λόγο για «απομόνωση» των Τουρκοκυπρίων. Είναι σαφές πως αναπαράγεται η τουρκική προπαγάνδα σε έκθεση του Γ.Γ. Ξεκινώντας από τις επιπτώσεις από την πανδημία του κορωνοϊού, από το Ουκρανικό, αναφέρεται στη επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των Τουρκοκυπρίων. Στα πλαίσια αυτά αναφέρεται ότι συνεχίζεται σοβαρά «η παρεμπόδιση πρόσβασης στο εμπόριο», αφήνοντας αιχμές κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο Γ.Γ. σημειώνει πως «με ανησυχεί ότι, ως αποτέλεσμα, το οικονομικό χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών θα συνεχίσει να διευρύνεται, μια κατάσταση που τροφοδοτεί τη δυσαρέσκεια και τη δυσπιστία μεταξύ των δύο κοινοτήτων, επιτείνει την αποξένωση των δύο τμημάτων της νήσου και ενθαρρύνει την παράνομη διακίνηση μέσω της νεκρής ζώνης και προς τις δύο κατευθύνσεις….». Αναφέρεται ακόμη πως πρέπει τα σημεία διέλευσης να διευκολύνουν τη ροή της κυκλοφορίας και την πλήρη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού, κάτι που θα συμβάλει, όπως τονίζεται, σημαντικά στην αύξηση του όγκου του εμπορίου. Αυξημένο διανησιωτικό εμπόριο, μαζί με εμβάθυνση οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών, αθλητικών κι άλλων δεσμών και επαφές, «θα βοηθούσαν στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων ανησυχιών των Τουρκοκυπρίων σχετικά με την απομόνωσή τους και την προώθηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινοτήτων» (παρ. 53 έκθεση για ΟΥΝΦΙΚΥΠ).

Είναι, πάντως, εκπληκτικό και εν πολλοίς εξωπραγματικό, να υποστηρίζει ο Γ.Γ. στην έκθεση του ότι η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των Τουρκοκυπρίων, διευρύνει το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών και ως αποτέλεσμα τούτου δυσκολεύει τις προσπάθειες για λύση του Κυπριακού. Είναι σαφές πως οι δυο εκθέσεις αντανακλούν μια νέα προσέγγιση των Ηνωμένων Εθνών. Ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του ΟΗΕ στο νησί, Κόλιν Στιούαρτ από της αφίξεως του στο νησί και εντεύθεν επέλεξε να κρατά ούτε και τα προσχήματα. Επέλεξε να λειτουργήσει ως «μεσολαβητής» μεταξύ δυο οντοτήτων αναδεικνύοντας δραστηριότητες χαμηλής πολιτικής. Αυτή η προσέγγιση αφήνει ανενόχλητη την κατοχική Τουρκία. Ξεκίνησε από την αρχή αυτή την τακτική. Δεν του υποδείχθηκε να εγκαταλείψει τη στάση αυτή και τώρα βρισκόμαστε ενώπιον μιας πραγματικότητας. Να καταγράφει αυτή τη φιλοσοφία σε εκθέσεις του Γ.Γ.

Προς δύο κράτη

Ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, σε έγγραφο- απολογισμό, που επισυνάπτεται στην έκθεση των Καλών Υπηρεσιών του Γ.Γ. του ΟΗΕ, «ξετυλίγει» το «όραμα» του για το Κυπριακό (επισυνάπτεται και έγγραφο Αναστασιάδη). Κωδικοποιώντας τις τουρκικές θέσεις σημειώνονται τα εξής στο έγγραφο Τατάρ:

Πρώτο, αναφέρει πως η τουρκοκυπριακή πλευρά είναι έτοιμη να προχωρήσει σε επίσημες διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία δομημένης σχέσης συνεργασίας με την ελληνοκυπριακή πλευρά, μετά την αναγνώριση της «εγγενούς κυριαρχικής  ισότητας» και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος των δύο πλευρών. Αναφέρει ότι υποστηρίζει την πρόταση Γκουτέρες να διορίσει έναν Προσωπικό Απεσταλμένο για να διερευνήσει εάν υπάρχει κοινό έδαφος προκειμένου να ξεκινήσει μια επίσημη διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο πλευρών. Η αποστολή του θα είναι καθορισμένου χρόνου, που θα μπορούσε να ανανεωθεί με τη συναίνεση των δύο μερών.

Δεύτερο, απορρίπτει τα ΜΟΕ που κατέθεσε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Αναδεικνύει το θέμα της άρσης του «εμπάργκο» και ζητά αλλαγές στο εμπόριο μέσω της πράσινης γραμμής. Τρίτο, υποστηρίζει τη λειτουργία των Τεχνικών Επιτροπών ενώ ζητά να δημιουργηθεί μηχανισμός σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και φυσικών καταστροφών που επηρεάζουν και τις δύο πλευρές, όπως δασικές πυρκαγιές και σεισμοί. Τέταρτο, για το χαλλούμι καταγγέλλεται η Λευκωσία για καθυστέρηση των διαδικασιών ελέγχου από την εταιρεία Veritas, στην οποία είχε ανατεθεί το έργο της επαλήθευσης της συμμόρφωσης με τα πρότυπα ΠΟΠ.

Πέμπτο, για τους υδρογονάνθρακες κατηγορεί τη Λευκωσία για «εχθρική ενέργεια», που θα έχει «αρνητικές επιπτώσεις στην περιφερειακή ασφάλεια, σταθερότητα και συνεργασία». Η ελληνοκυπριακή πλευρά, αναφέρει, δεν αφήνει άλλη επιλογή για τους Τουρκοκύπριους παρά να απαντήσουν ομοίως, μαζί με την Τουρκία «για να προστατεύσουμε τα δικαιώματά μας, αφήνοντας παράλληλα ανοιχτή την πόρτα για συνεργασία και διπλωματία». Αναφέρεται στην πρόταση ημερομηνίας 13 Ιουλίου 2019, η οποία προβλέπει τη σύσταση κοινής επιτροπής που θα αποτελείται από ισάριθμα μέλη που θα προέρχονται από τις δύο πλευρές. Οι αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένου του επιμερισμού των εσόδων, «θα λαμβάνονται από κοινού». Αναφέρεται και στην πρόταση Ερντογάν για σύγκληση περιφερειακής διάσκεψης για τους υδρογονάνθρακες με τη συμμετοχή της τ/κ πλευράς, της ελληνοκυπριακής πλευράς, των παράκτιων κρατών και ενδιαφερομένων.

Έκτο, για το Βαρώσι αναφέρει πως «τον Ιούλιο του 2021, η «ΤΔΒΚ» προχώρησε στην άρση του καθεστώτος της στρατιωτικής ζώνης μιας πιλοτικής περιοχής που αντιστοιχεί περίπου στο 3,5% του Βαρωσιού. Κατά την περίοδο αναφοράς, ο αριθμός των αιτήσεων( Ε/κ) σχετικά με την κλειστή περιοχή αυξήθηκε σε 459».