Μαδώντας τη μαργαρίτα της Χάγης – Να πάμε ή να μην πάμε;

Μελετώντας από την Ουάσινγκτον για τέσσερις δεκαετίες το Δίκαιο της Θάλασσας, την ΑΟΖ και την ελληνοτουρκική διένεξη δεν με εκπλήσσει που τελευταία έχει προκύψει μια τεράστια σαπουνόπερα γύρω από το θέμα της Χάγης. Βλέπετε, οι Έλληνες είναι ειδήμονες επί παντός επιστητού. Από το ποδόσφαιρο μέχρι το Δίκαιο της Θάλασσας. Έτσι όσοι ασχολούνται με το ενδεχόμενο προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και, δυστυχώς αυτοί είναι  πολλοί, έχουν χωριστεί σε προδότες, σε μειοδότες, σε πατριώτες, σε εθνικόφρονες, σε πράκτορες και σε μερικούς άλλους χαρακτηρισμούς, που δεν μου επιτρέπεται να αναφέρω.

Ακόμα και σήμερα, 38 χρόνια μετά την σύναψη της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, υπάρχουν αυτοαποκαλούμενοι  ειδικοί που δεν γνωρίζουν την διαφορά μεταξύ ανακήρυξης και οριοθέτησης ΑΟΖ. Τελευταίο παράδειγμα είναι η επίθεση που δέχτηκε ο υπουργός εξωτερικών Νίκος Δένδιας όταν, πρόσφατα, δήλωσε: «Η οριοθέτηση δε γίνεται μονομερώς με δήλωση, αλλά με συμφωνίες μεταξύ των κρατών και για αυτό βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις και με την ιταλική και την αιγυπτιακή πλευρά. Η μονομερής δήλωση δε συνιστά κατοχύρωση των δικαιωμάτων μας».  Ο κύριος Δένδιας έχει απόλυτο δίκιο διότι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας δεν επιτρέπει μονομερείς οριοθετήσεις υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Συγκεκριμένα αναφέρει:

Άρθρο 74 Οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ κρατών με έναντι ή προσκείμενες ακτές

1. Η οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ κρατών με έναντι ή προσκείμενες ακτές πραγματοποιείται κατόπιν συμφωνίας με βάση το διεθνές δίκαιο όπως ορίζεται στο άρθρο 38 του καταστατικού του διεθνούς δικαστηρίου, με σκοπό την επίτευξη δίκαιης λύσης.
2. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, τα ενδιαφερόμενα κράτη προσφεύγουν στις διαδικασίες που προβλέπονται στο μέρος XV.
3. Εκκρεμούσης της συμφωνίας που προβλέπεται στην παράγραφο 1, τα ενδιαφερόμενα κράτη, σε πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας, καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την επίτευξη προσωρινών διευθετήσεων πρακτικού χαρακτήρα και, κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, για να μην θέσουν σε κίνδυνο ή παρεμποδίσουν την επίτευξη οριστικής συμφωνίας. Οι διευθετήσεις αυτές δεν επηρεάζουν την τελική οριοθέτηση.
4. Όπου ισχύει συμφωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων κρατών, τα ζητήματα που αναφέρονται στην οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της εν λόγω συμφωνίας.

Άρθρο 75 Ναυτικοί χάρτες και πίνακες γεωγραφικών συντεταγμένων

1. Υπό την επιφύλαξη του παρόντος μέρους, οι γραμμές των εξωτερικών ορίων της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης και οι γραμμές οριοθέτησης που χαράσσονται σύμφωνα με το άρθρο 74, εμφαίνονται σε ναυτικούς χάρτες υπό κλίμακα ή κλίμακες επαρκείς για την διακρίβωση της θέσης τους. Όπου κρίνεται σκόπιμο, οι πίνακες των γεωγραφικών συντεταγμένων των σημείων που καθορίζουν τα γεωδαιτικά δεδομένα, μπορούν να αντικατασταθούν από τις γραμμές των εξωτερικών ορίων ή τις γραμμές οριοθέτησης.
2. Το παράκτιο κράτος δίδει την δέουσα δημοσιότητα σε τέτοιους ναυτικούς χάρτες ή πίνακες γεωγραφικών συντεταγμένων και καταθέτει αντίγραφο κάθε τέτοιου χάρτη ή πίνακα στο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.

Χάγη και Μητσοτάκης

Δεν λογοκρίνω κανέναν και δεν ζητώ να σταματήσει αυτός ο διάλογος, αλλά συνιστώ στους δημοσιολογούντες να υποβληθούν στο βάσανο ανάγνωσης μερικών κειμένων, ώστε η επιχειρηματολογία τους να θεμελιώνεται σε πραγματικά στοιχεία και όχι σε ευσεβείς πόθους, μύθους και πλάνες. Ενδεικτικά προτείνω τα παρακάτω: “The judge, maritime delimitation and the grey areas“ του Tafsir Malick Ndiaye, Indian Journal of International Law, το “Delimitation of maritime boundaries between adjacent States“ του Nugzar Dundua, το “Protracted maritime boundary disputes and maritime laws” των Md. Monjur Hasan, He Jian, Md. Wahidul Alam & K M Azam Chowdhury, το “The Delimitation of the Territorial Sea, the Continental Shelf and the EEZ: A Comparative Perspective” του Davor Vidas. Επίσης, για όσους δεν κουράζονται, μια καλή ιδέα θα ήταν να μελετήσουν και τις 200 σελίδες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Προσωπικά, πιστεύω ότι το θέμα της Χάγης έχει τελειώσει με την δήλωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ότι «Πάμε στη Χάγη μόνο για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ». Ουσιαστικά, δηλαδή, δεν πρόκειται να προσφύγουμε στην Χάγη, αφού είναι σίγουρο ότι οι Τούρκοι θα θέσουν θέματα που η ελληνική πλευρά θεωρεί απαράδεκτα. Άρα, κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν υπάρχει κανένας λόγος να φιλονικούμε για την Χάγη. Εκτός αν…