Μάλλον διάλειμμα η “διπλωματία του σεισμού” – Φιλοφρονήσεις, αλλά το Oruc Reis…

Όλο το προηγούμενο διάστημα ήταν η πανδημία. Αυτή τη φορά ήταν ένας ισχυρός σεισμός που ήρθε να υπενθυμίσει σε Έλληνες και Τούρκους ότι η μοίρα των ανθρώπων είναι κοινή απέναντι στη Φύση. Η Ελλάδα θρηνεί δύο έφηβους μαθητές, οι οποίοι στη Σάμο βρέθηκαν τη λάθος στιγμή στο λάθος μέρος.

Το πλήγμα για την Τουρκία είναι βαρύτερο. Η Σμύρνη χτυπήθηκε σφοδρά από τον Εγκέλαδο. Δεκάδες άτομα έχασαν την ζωή τους, ενώ οι τραυματίες έχουν μέχρι στιγμής ξεπεράσει τους 700. Ο Έλληνας πρωθυπουργός επέδειξε ταχύτατα διπλωματικά αντανακλαστικά. Επικοινώνησε σχεδόν αμέσως με τον πρόεδρο της Τουρκίας. Εκτός από τα συλλυπητήριά του, εξέφρασε και την ετοιμότητα της Ελλάδας να συνδράμει στη δύσκολη αυτή στιγμή.

Για την επικοινωνία του αυτή έγραψε στα σόσιαλ μίντια: «Μόλις επικοινώνησα με τον πρόεδρο Ερντογάν για να εκφράσω τα συλλυπητήριά μου για τις τραγικές απώλειες από τον σεισμό ο οποίος έπληξε και τις δυο χώρες μας. Όποιες κι αν είναι οι διαφορές μας, αυτές είναι στιγμές που οι άνθρωποι πρέπει να στέκονται μαζί». Ο Τούρκος πρόεδρος επιβεβαίωσε την επικοινωνία, ευχαριστώντας τον Έλληνα πρωθυπουργό. Ανάλογη δήλωση ήρθε και από τον εκπρόσωπό του, ο οποίος με την σειρά του δήλωσε ότι «η τραγωδία μας υπενθυμίζει για άλλη μια φορά πόσο κοντά είμαστε παρά τις διαφορές μας σχετικά με την πολιτική».

Δημοσιογράφοι –και όχι μόνο– θυμήθηκαν το Φθινόπωρο του 1999 και τους δυο σεισμούς που τότε είχαν πλήξει Ελλάδα και Τουρκία. Η αμοιβαία στήριξη και αλληλοβοήθεια της εποχής εκείνης είχε, μάλιστα, εμπνεύσει τον όρο “Διπλωματία των Σεισμών”. Δύο ημέρες μετά τον Δεκαπενταύγουστο του 1999 ένας ισχυρός σεισμός χτυπάει την Κωνσταντινούπολη. Ο απολογισμός σοκάρει: Δεκάδες χιλιάδες νεκροί, αμέτρητοι τραυματίες και αγνοούμενοι, χαλάσματα παντού.

Η Αθήνα, παρά τις τεταμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις εκείνη την εποχή, καθώς μόλις τρία χρόνια είχαν περάσει από την κρίση των Ιμίων και είχε μόλις προηγηθεί η υπόθεση Οτσαλάν, είχε επιδείξει αλληλεγγύη, σπεύδοντας να βοηθήσει με την αποστολή ειδικών συνεργείων και ανθρωπιστικής βοήθειας. Η μοίρα είχε τότε παίξει περίεργο παιχνίδι. Λιγότερο από ένα μήνα αργότερα, η Αθήνα δέχεται βαρύτατο πλήγμα από τον ισχυρότατο σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου και ήταν η σειρά της Τουρκίας να εκφράσει την αλληλεγγύη της.

Η κοινή ατυχία, αλλά κυρίως η άμεση εκδήλωση αλληλεγγύης είχε δείξει τότε να μειώνει το χάσμα που χώριζε τις δύο χώρες στο πολιτικό-ψυχολογικό επίπεδο. Εκτός από τις κυβερνήσεις, αντίστοιχη κινητοποίηση επέδειξαν και οι λαοί, οι απλοί πολίτες. Έρανοι, αιμοδοσίες, συναυλίες αλληλεγγύης οργανώνονται και στις δύο χώρες. Οι τότε υπουργοί Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ επιχειρούν να κεφαλαιοποιήσουν και πολιτικά το κλίμα για να φέρουν τις δύο χώρες κοντά.

“Διπλωματία σεισμού” και Oruc Reis

Ακολουθούν κάποια βήματα προσέγγισης, τα οποία κορυφώθηκαν με την έναρξη των διερευνητικών επαφών. Δεν είναι λίγοι σήμερα που αναρωτιούνται αν η ιστορία θα επαναληφθεί. Αν δηλαδή Αθήνα και Άγκυρα θα χρησιμοποιήσουν ως ευκαιρία τον σεισμό που έπληξε και τις δύο χώρες, για να ρίξουν τους τόνους και να εισέλθουν σε διαδικασία συνομιλιών.

Η αλήθεια είναι ότι η παρατεταμένη κρίση στις διμερείς σχέσεις, έχει καταστήσει τοξικό το κλίμα, εξαλείφοντας ουσιαστικά τα περιθώρια για εποικοδομητικές συνομιλίες. Ο Ερντογάν έχει πλέον διαβεί το Ρουβίκωνα, ξεδιπλώνοντας χωρίς προσχήματα την επεκτατική πολιτική του. Το Oruc Reis παραβιάζει συστηματικά εδώ και πολλές εβδομάδες ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Ακόμα χειρότερα πράττουν οι Τούρκοι στην κυπριακή ΑΟΖ.

Δύσκολα, λοιπόν, μία φυσική καταστροφή, όσο κι αν αλλάζει το κλίμα, να σβήσει τις πληγές και να οδηγήσει σε αλλαγή σελίδας. Δεν υπάρχουν τουλάχιστον τέτοιες ενδείξεις από την πλευρά της Άγκυρας. Ακόμα και το μακρινό 1999, εξάλλου, έδειξε ότι το χάσμα δεν κατέστη δυνατό να γεφυρωθεί. Οι δεκάδες κύκλοι των διερευνητικών επαφών απέδειξαν ότι η Τουρκία δεν έκανε ούτε βήμα πίσω από τις μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις της.

Το γεγονός ότι εκδηλώθηκε αλληλεγγύη και ότι ο Τούρκος πρόεδρος ευχαρίστησε τον Έλληνα πρωθυπουργό δεν σημαίνει ότι θα αλλάξει την πολιτική του. Τουλάχιστον, όπως προαναφέραμε, δεν υπάρχει τέτοια ένδειξη. Αν και μίλησε για την αλληλεγγύη, την οποία χαρακτήρισε «μεγαλύτερη αξία από πολλά πράγματα στη ζωή», παραμένει στην ίδια γραμμή. Ακόμα και στην τραγωδία επιχειρεί να κερδίσει τις εντυπώσεις…